Historia

14 września

Ostatnia aktualizacja: 14.09.2011 00:00
Biskup kielecki Czesław Kaczmarek skazany w fikcyjnym procesie na 12 lat za szpiegostwo.

1953 - Sąd wojskowy w Warszawie rozpoczął proces przeciwko biskupowi kieleckiemu Czesławowi Kaczmarkowi. Został on następnie skazany w procesie pokazowym na 12 lat więzienia za działalność na niekorzyść Związku Radzieckiego, szpiegostwo na rzecz Stanów Zjednoczonych i Watykanu, dywersję oraz kontakty z podziemiem. Proces był farsą, a przydzielony z urzędu obrońca działał na rzecz prokuratury, a nie oskarżonego. Biskup został aresztowany w 1951 roku. Zainteresowanie bezpieki jego osobą było związane m.in. z zażyłością z ambasadorem USA w Polsce, Arthurem Bliss Lane`em. Biskup Kaczmarek został zwolnony z więzienia w 1956 roku na mocy amnestii, a rok później postępowanie w jego sprawie umorzono z powodu braku dowodów. Schorowany kapłan zmarł w 1963 roku. Do końca był prześladowany i szykanowany przez władze komunistyczne. Uniewinnienie i rehabilitacja nastąpiły dopiero w 1990 roku.

Pozostałe wydarzenia:

1321 - Zmarł Dante Alighieri, włoski poeta i filozof, tworzący na przełomie średniowiecza i renesansu, kodyfikator języka włoskiego - jako pierwszy pisał w dialekcie toskańskim w czasach, gdy pisano tylko po łacinie. Jego główne dzieło "Boska komedia", poemat oparty na dorobku myśli i sztuki średniowiecznej, jest uznany za jedno z najwyższych osiągnięć poetyckich. (ur. w maju lub czerwcu 1265) 690. rocznica

1454 - Szlachta polska zgromadzona w obozie pod Cerekwicą wymogła na królu Kazimierzu Jagiellończyku obietnicę przyznania tzw. przywileju cerekwickiego, zgodnie z którym monarcha musiał zgodzić się na udział sejmików szlacheckich przy uchwalaniu nowych ustaw i zwoływaniu pospolitego ruszenia.

1769 - Urodził sie Alexander von Humboldt, niemiecki przyrodnik, podróżnik i geograf, twórca terminu "pomnik przyrody". W latach 1799 -1804 zorganizował wyprawę badawczą do Ameryki Środkowej i Południowej, podczas której badał między innymi: rzekę Orinoko, Kubę, Peru, wulkany Meksyku. W Azji podróżował po górach Uralu i Ałtaju, południowo-zachodniej Syberii oraz nad Morzem Kaspijskim. (zm. 06.05.1859) 

1821 - Zmarł Stanisław Kostka Potocki, polityk, pisarz, historyk, mecenas sztuki, architekt-amator i archeolog, jako minister wyznań i oświecenia w Królestwie Polskim przyczynił się do powstania Uniwersytetu Warszawskiego; w Królestwie Polskim kierował Komisją Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego, autor powieści "Podróż do Ciemnogrodu", kolekcjoner, który swoje zbiory wilanowskie udostępnił w 1805 roku publiczności, tworząc jedno z pierwszych muzeów w Polsce. (ur. w listopadzie 1755) 190. rocznica

1849 - Urodził sie Iwan Pawłow, rosyjski fizjolog, badacz fizjologii trawienia, twórca fizjologii wyższych czynności nerwowych. Wprowadził pojęcie odruchów warunkowych. Za wieloletnie badania nad fizjologią trawienia otrzymał w 1904 roku nagrodę Nobla w dziedzinie medycyny. Był pierwszym rosyjskim noblistą. Jest autorem pracy "Wykłady o czynności mózgu". (zm. 29.02.1936)

1851 - Zmarł James Fenimore Cooper, amerykański pisarz, jeden z głównych twórców narodowej literatury amerykańskiej, autor ponad 60 powieści przygodowo-awanturniczych z życia traperów, kolonistów i Indian, między innymi: "Ostatni Mohikanin", "Szpieg","Pogromca zwierząt", "Czerwony korsarz", "Preria", "Paluch szatana". (ur. 16.09.1789) 160. rocznica

1854 - Urodził się Napoleon Cybulski, lekarz fizjolog, odkrywca adrenaliny, profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego i członek Polskiej Akademii Umiejętności. Był twórcą krakowskiej szkoły fizjologicznej, jednym z pionierów elektroencefalografii. Przyczynił się również do rozwoju endokrynologii. Jest autorem pracy "Fizjologia człowieka". (zm. 1919)

1859 - Urodził się Tadeusz Zieliński, badacz kultury antycznej, filozof, profesor uniwersytetu w Petersburgu i Uniwersytetu Warszawskiego, członek Polskiej Akademii Umiejętności. Specjalizował się w historii kultury antycznej, dziejach teatru greckiego, religioznawstwie, latynistyce. Napisał ponad 900 prac i publikacji, między innymi: "Religie świata antycznego", "Literatura starożytnej Grecji", "Świat antyczny". (zm. 08.05.1944)

1864 - Urodził sie Edgar Cecil of Chelwood, brytyjski prawnik, polityk i dyplomata. Pracował na rzecz międzynarodowego porozumienia pokojowego. Był współtwórcą Ligi Narodów w 1919 roku, aktywnym uczestnikiem jej prac, zwłaszcza na rzecz ograniczenia zbrojeń. W 1937 roku otrzymał Pokojową Nagrodę Nobla. W 1946 roku brał udział w ostatniej sesji Ligi Narodów w Genewie, kończąc swoje przemówienie słowami: "Liga umarła, niech żyją Narody Zjednoczone!". (zm. 24.11.1958)

1906 - Urodził się Bronisław Brok, scenarzysta, operator, reżyser, autor tekstów piosenek, między innymi: "Jak młode Stare Miasto", "Jesienna rozłąka", "Jeszcze poczekajmy", "Na Krzywym Kole", "Po ten kwiat czerwony", "Warszawa da się lubić", "Ktoś gra walczyka", największe przeboje powstały w latach 50. i 60. XX wieku, jeden z założycieli Związku Polskich Autorów i Kompozytorów. (zm. 14.12.1975) 105. rocznica

1910 - Urodził się Rolf Liebermann, francuski kompozytor, wieloletni dyrektor Opery Paryskiej. (zm. 02.01.1999)     

1915 - Bułgaria przystąpiła do wojny po stronie państw centralnych. Berlin i Wiedeń obiecały jej w zamian grecką i serbską część Macedonii.  

1916 - Zmarł José Echegaray y Eizaguirre, hiszpański matematyk, dramatopisarz i polityk, członek Hiszpańskiej Akademii Królewskiej, debiutował w wieku 42 lat sztuką "Książeczka czekowa", mimo to okazał się bardzo płodnym autorem, pozostawiając po sobie ponad 60 utworów; laureat literackiej Nagrody Nobla za rok 1904, uważany jest też za jednego z najwybitniejszych matematyków ówczesnej doby - rozpowszechnił w Hiszpanii geometrię według Michela Chaslesa, teorię Galois oraz funkcje eliptyczne. (ur. 19.04.1832) 95. rocznica 

1925 - Urodził się Wiktor Zin, architekt, scenograf, profesor Politechniki Krakowskiej, generalny konserwator zabytków w latach 1977 -1981, autor projektów konserwatorskich między innymi przebudowy organów w Kaplicy Obrazu Matki Boskiej, rewaloryzacji gmachu Teatru imieni Juliusza Słowackiego w Krakowie, popularyzator wiedzy o historii sztuki polskiej, felietonista, autor programu telewizyjnego "Piórkiem i węglem". (zm. 17.05.2007)

1927 - Zmarła Isadora Duncan, tancerka amerykańska, twórczyni stylu tańca, który jeszcze wiele lat po jej śmierci uchodził za nowoczesny. (ur. 27.05.1878)

1929 - Podczas spotkania przywódców PPS, PSL "Wyzwolenie", PSL "Piast", NPR i Polskiego Stronnictwa Chrześcijańskiej Demokracji, utworzono Centrolew. 

1929 - Urodził się Stanisław Grabowski, realizator filmów dokumentalnych i oświatowych, wieloletni wykładowca Państwowej Wyższej Szkoły Filmowej, Telewizyjnej i Teatralnej w Łodzi, w latach 1969 -1975 - prodziekan Wydziału Reżyserii, w latach 1985 -1987 - prorektor uczelni. Był twórcą między innymi filmów: "Polskie malarstwo rodzajowe", "Partyzanckie dni", "Gdy królowały gwiazdy", "Tryptyk sądecki". (zm. 05.08.2000) 

1936 - Zmarł Irving Thalberg, amerykański producent i reżyser filmowy: “Wielka parada", “Ludzie w hotelu", "Bunt na Bounty", "Noc w operze". (ur. 30.05.1899) 75. rocznica

1939 - Natarcie Armii "Poznań" i "Pomorze" na Łowicz i Skierniewice zakończone przejściem do obrony na linii Bzury.

1939 - Wojska niemieckie zamknęły pierścień okrążenia wokół stolicy, zajęły Przemyśl oraz Gdynię.

1939 - Okręt podwodny "Wilk" opuścił Bałtyk kierując się do Wielkiej Brytanii.

1939 - Do walki w obronie Warszawy wyruszył pierwszy batalion ochotniczy.

1944 - 1 Dywizja Pancerna gen. Stanisława Maczka zdobyła Gandawę.

1945 - Żołnierze 1 Dywizji Piechoty im. Tadeusza Kościuszki zajęli warszawską Pragę.

1940 - Rozpoczęła się pierwsza wyprawa bombowa przeciw Niemcom z terytorium Wielkiej Brytanii, w której uczestniczyły polskie Dywizjony 300 i 301, skierowana na cele we francuskim porcie Boulongne.    

1945 - Polska i Organizacja Narodów Zjednoczonych do Spraw Pomocy i Odbudowy (UNRRA) podpisały umowę w sprawie dostaw towarów do Polski. Wartość pomocy wyniosła 453 tysięcy dolarów.

1947 - W Okopach na Podlasiu urodził się ksiądz Jerzy Popiełuszko, duszpasterz ludzi pracy, legendarny kapelan Solidarności, zamordowany przez funkcjonariuszy IV Departamentu Ministerstwa Spraw Wewnętrznych. 

1954 - Urodziła się Maria Kowalik-Kalinowska, aktorka filmowa i teatralna, związana z teatrami w: Toruniu, Koszalinie, Radomiu. Grała również w filmach, między innymi w: "Jeziorze osobliwości", "Dulskich", "Dziejach grzechu", "Zielonej miłości". 

1954 - Urodziła się Renata Berger, aktor teatralna i filmowa, grała między innymi w filmach: "Austeria", "Sztuka kochania", "Superwizja", "Żegnaj Rockefeller", "Papierowe małżeństwo". Jest znana z seriali telewizyjnych "Na dobre i na złe" oraz "Warto kochać".

1960 - Państwa eksportujące ropę naftową założyły organizację OPEC, z siedzibą w Wiedniu. Celem OPEC jest kontrolowanie światowego wydobycia ropy, poziomu cen i opłat eksploatacyjnych.       

1965 - Podczas IV sesji II Soboru Watykańskiego papież Paweł VI ogłosił ustanowienie Synodu Biskupów.     

1966 - Zmarł Nikołaj Czerkasow, rosyjski aktor, odtwórca głównych ról w filmach Siergieja Eisensteina - "Iwan Groźny" i "Aleksander Newski", oraz w filmach: "Delegat floty", "Don Kichot", "Piotr I", autor książki "Czwarty Don Kichot". (ur. 27.07.1903) 45. rocznica

1972 - Polska nawiązała stosunki dyplomatyczne z Republiką Federalną Niemiec.

1978 - Zmarł Zenon Kosidowski, pisarz, eseista, autor książek o starożytnych kulturach i religiach, takich, jak: "Gdy słońce było bogiem", "Królestwo złotych łez", "Opowieści biblijne", "Opowieści ewangelistów". (ur. 22.06.1898)

1981 - Papież Jan Paweł II ogłosił encyklikę poświęconą pracy ludzkiej - Laborem exercens. 30. rocznica

1982 - Zginęła w wypadku samochodowym Grace Kelly, amerykańska aktorka filmowa, księżna Monako, zagrała między innymi w filmach: "Złodziej w hotelu", "W samo południe", "Okno na podwórze". W 1955 roku zdobyła Oscara za rolę w filmie "Dziewczyna z prowincji". (ur. 1929)

1991 - Zmarł Mieczysław Czechowicz, aktor teatralny, filmowy i kabaretowy. Stworzył niezapomniane role w Kabarecie Starszych Panów, radiowych programach dla dzieci oraz serialach telewizyjnych - "Wojna domowa", "Czterej pancerni" i "Chłopi". (ur. 28.09.1930) 20. rocznica

1995 - Zmarł Bogusz Bilewski, aktor. Występował w teatrach Gdańska i Warszawy. Największą popularność przyniosła mu rola  zbójnika Walusia Kwiczoła w telewizyjnym serialu "Janosik". (ur.1930)     

1995 - Grecja i Macedonia podpisały porozumienie, na mocy którego Grecja uznała suwerenność i polityczną niezależność terytorialną Macedonii.     

1996 - Zmarł Ryszard Pietruski, aktor i reżyser, przez wiele lat dyrektor Operetki Warszawskiej, grał między innymi w filmach: "Popioły", "Chudy i inni", "Cześć kapitanie", "Ostatni po Bogu", "Gangsterzy i filantropi", "Barwy walki", "Psy", popularność przyniosły mu role w serialach telewizyjnych - "Czarne chmury", "Wakacje z duchami" i "Podróż za jeden uśmiech". (ur. 07.10.1922) 15. rocznica

2000 - W Maisons-Laffitte pod Paryżem zmarł Jerzy Giedroyć, założyciel, redaktor i wydawca paryskiej "Kultury", polityk i publicysta. Był największym polskim wydawcą emigracyjnym. Instytut Literacki, którym kierował, wydawał książki, miesięcznik "Kulturę" i "Zeszyty Historyczne". (ur. 27.07.1906)      

2005 - Zmarł Robert Wise, amerykański reżyser, twórca filmowej wersji musicalu "West Side Story" wyróżnionego 10-cioma Oscarami, nakręcił 40 filmów różnych gatunków. (ur. 10.09.1914)     

2009 - Zmarł Patrick Swayze, amerykański aktor filmowy, tancerz, piosenkarz i choreograf; wystąpił w filmach: "Wirujący seks", "Uwierz w ducha", "Na fali", "Wszystko zostaje w rodzinie", międzynarodową sławę zyskał rolą Orry’ego Maina w serialu telewizyjnym "Północ-Południe". (ur. 18.08.1952)

2010 - Zmarła Maria Probosz, aktorka filmowa i telewizyjna, zagrała w filmach: "Niech cię odleci mara", "Przeklęta ziemia", "Czas dojrzewania", "Matka Królów", "Zabij mnie glino". (ur. 07.02.1961)

Czytaj także

13 września

Ostatnia aktualizacja: 13.09.2011 00:00
Urodził się Maurycy Mochnacki, współtwórca Towarzystwa Patriotycznego.
rozwiń zwiń