Peżetki ’44 i Młodzi ’44 – trzymające w napięciu historie Powstańców Warszawskich

Agnieszka Cubała w swych najnowszych książkach tym razem pisze o emocjach młodych powstańców i o powstańczych historiach kobiet ze służby Pomoc Żołnierzom.

Agnieszka Cubała w studiu PRdZ

Foto: Ewa Plisiecka/PRdZ

„Młodzi’44. Powstanie Warszawskie emocjami opisane” – to pierwsza z tegorocznych książek autorki popularnonaukowych publikacji o Powstaniu Warszawskim. Agnieszka Cubała opisuje, co czuli młodzi powstańcy – jakie emocje im towarzyszyły, gdy walczyli, ginęli, ale też gdy przeżywali powstańczą codzienność. Podczas 63 dni walki stolicy młodzież wykazała się cechami tak bardzo dla niej charakterystycznymi, jak: fantazja, radość życia czy brawura granicząca z pogardą śmierci. Ale zademonstrowała także zachowania rzadko przypisywane nastolatkom: zdyscyplinowanie i karność, umiejętność wspólnego działania oraz zdolność do poświęcenia własnego dobra dla wspólnej sprawy. Nikt jednak nie zapytał, co młodzi czuli, gdy uczestniczyli w najważniejszym wydarzeniu swojego życia, doświadczając każdego dnia kolejnych końców świata. Jakie myśli im towarzyszyły, kiedy otrzymywali niemal niewykonalne rozkazy; a w wyniku odniesionych ran, stawali się kalekami i musieli pożegnać swoje marzenia. Co pozwalało im przetrwać w tych trudnych dniach? Na te pytania szuka odpowiedzi Agnieszka Cubała.

Z kolei „Peżetki’44 Powstańcze historie kobiet ze służby Pomoc Żołnierzowi” to historie kobiet, które odgrywały niebagatelną rolę podczas powstańczych walk, a o których niewiele osób dziś wie. Dziś trudno nam sobie nawet wyobrazić, że wśród gruzów, pożarów i nieustanie zmieniającej się linii frontu peżetki stworzyły blisko 30 gospód żołnierskich, stanowiących, na miarę możliwości powstańczych, oazę spokoju i zapomnienia, oferujących walczącym namiastkę utraconego domu. Miejsca te można byłoby obecnie porównać do pubów. Jedzono tam posiłki, organizowano koncerty, a nawet skromne przyjęcia weselne, odprawiano msze. O tym, jak niezwykłe okazywały się niejednokrotnie losy peżetek, można przekonać się poznając historie: pisarki Ireny Jurgielewiczowej, ps. Jurga; jednej z założycielek żeńskiego harcerstwa - Jadwigi Falkowskiej, ps. Jaga; aktorek: Marii Gorczyńskiej i Heleny Zelwerowicz-Orchoń, ps. Helena; mistrzyni Polski w biegach narciarskich – Bronisławy Staszel-Polankowej, ps. Bronka; automobilistki i zwyciężczyni kilku samochodowych Rajdów Pań - Haliny Regulskiej albo siostry słynnego fotografa i dokumentalisty Powstania Warszawskiego - Eugeniusza Lokajskiego, która ocaliła dla kolejnych pokoleń bezcenną kolekcję jego zdjęć - Zofii Domańskiej, ps. Zocha.

Z Agnieszką Cubałą o jej  najnowszych książkach rozmawia Ewa Plisiecka.