Literacki Nobel 2025: László Krasznahorkai wyróżniony za wizjonerską twórczość

Ostatnia aktualizacja: 09.10.2025 13:36
Węgierski pisarz i scenarzysta László Krasznahorkai został laureatem Literackiej Nagrody Nobla 2025. Komitet Noblowski docenił go za "przekonującą i wizjonerską twórczość, która w obliczu apokaliptycznego lęku potwierdza moc sztuki". 
Węgierski pisarz i scenarzysta Lszló Krasznahorkai został laureatem Literackiej Nagrody Nobla 2025
Węgierski pisarz i scenarzysta László Krasznahorkai został laureatem Literackiej Nagrody Nobla 2025Foto: PAP/EPA/Gyula Czimbal

Trwa Tydzień Noblowski, podczas którego w Sztokholmie i Oslo ogłaszani są laureaci prestiżowych Nagród Nobla w sześciu dziedzinach, w tym w literaturze. W tym roku Królewska Szwedzka Akademia Nauk postanowiła uhonorować László Krasznahorkaia, węgierskiego pisarza i scenarzystę, którego twórczość wyróżnia się wizjonerskim spojrzeniem na współczesny świat, pełnym dystopijnych wizji i literackiej głębi.

"Laszlo Krasnoholkaj łączy w swojej twórczości całkowicie pozbawione złudzeń spojrzenie, które dostrzega kruchość porządku społecznego, z niezachwianą wiarą w możliwości sztuki. To właśnie leży u podstaw motywacji akademii do przyznania tej nagrody" - brzmiało uzasadnenie werdyktu. 

Posłuchaj
00:18 nobel z literatury 2025.mp3 Literacki Nobel 2025: László Krasznahorkai wyróżniony za wizjonerską twórczość (IAR)

 

Kim jest László Krasznahorkai?

László Krasznahorkai urodził się w 1954 roku w małym miasteczku Gyula na południowym wschodzie Węgier, blisko granicy z Rumunią. To właśnie w podobnym, odległym i wiejskim krajobrazie osadzona jest jego debiutancka powieść Sátántangó (1985, ang. Satantango, 2012), która stała się literacką sensacją i przyniosła autorowi międzynarodowe uznanie. 

László Krasznahorkai - "mistrz apokalipsy"

Amerykańska krytyk Susan Sontag, po lekturze jego drugiej książki Az ellenállás melankóliája (1989, ang. The Melancholy of Resistance, 1998), określiła Krasznahorkaia mianem "mistrza apokalipsy współczesnej literatury". Akcja powieści toczy się w małym węgierskim miasteczku w dolinie Karpat, w atmosferze narastającego horroru i niepokoju. Od pierwszych stron czytelnik wraz z nieprzyjemną panią Pflaum wkracza w wir dramatycznych wydarzeń. Pojawienie się w mieście tajemniczego cyrku, którego główną atrakcją jest zwłoki olbrzymiego wieloryba, wywołuje ekstremalne napięcia – przemoc i wandalizm rozprzestrzeniają się w miasteczku, a wojsko nie jest w stanie zapobiec anarchii, co stwarza możliwość dyktatorskiego przewrotu.

W powieści Háború és háború (1999; War & War, 2006) Krasznahorkai wychodzi poza granice swojej węgierskiej ojczyzny, pozwalając skromnemu archiwiście Korinowi wyruszyć w podróż z przedmieść Budapesztu do Nowego Jorku jako ostatni akt jego życia, aby na chwilę stanąć w centrum świata. W archiwach natrafia na wyjątkowo piękny, starożytny epos o powracających wojownikach, który pragnie udostępnić światu. W tym utworze proza autora rozwija się w stronę charakterystycznej dla niego płynnej, wijącej się składni z długimi zdaniami niemal pozbawionymi kropek, które stały się jego literackim znakiem rozpoznawczym.

Do katalogu apokaliptycznych wizji Krasznahorkaia można dołączyć jego najnowsze dzieło, Herscht 07769: Florian Herscht Bach-regénye (2021; Herscht 07769: Powieść, 2024). Tym razem akcja nie rozgrywa się w gorączkowym koszmarze Karpat, lecz w realistycznym obrazie współczesnego miasteczka w Turyngii w Niemczech, które również doświadcza anarchii społecznej, morderstw i podpaleń. Groza powieści splata się tu z potężnym dziedzictwem Johanna Sebastiana Bacha, tworząc opowieść, w której przemoc i piękno łączą się w sposób trudny do pojęcia, a historia rozgrywa się w charakterystycznym dla autora intensywnym rytmie narracji.

***

Literacka Nagroda Nobla przyznawana jest od 124 lat. Najczęściej Nobla dostawali pisarze i poeci z obszaru języka angielskiego - aż 31 razy. Cztery razy wyróżniono nią dwie osoby jednocześnie, a siedem razy w ogóle nie wyłoniono laureata. Do tej pory zaszczytu odbioru medalu z rąk szwedzkich monarchów doświadczyło pięcioro polskich pisarzy: Henryk Sienkiewicz, Władysław Reymont, Czesław Miłosz, Wisława Szymborska i Olga Tokarczuk. 

Nagroda Nobla uznawana jest za jedno z najbardziej prestiżowych wyróżnień na świecie. Zwycięzca cieszy się sławą i uznaniem, otrzymuje również medal z wizerunkiem Alfreda Nobla, kaligrafowany dyplom oraz nagrodę finansową.

***

am

Czytaj także

Literacka Nagroda Nobla 2024. Otrzymała ją południowokoreańska pisarka Han Kang

Ostatnia aktualizacja: 10.10.2024 13:03
Komitet Noblowski ogłosił nazwisko tegorocznego laureata literackiej Nagrody Nobla. Została nią Han Kang - pisarka pochodząca z Korei Południowej.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Władysław Stanisław Reymont. Biografia noblisty jak materiał na film

Ostatnia aktualizacja: 06.02.2025 11:48
Władysław Stanisław Reymont rozpoznawany jest jako autor "Chłopów", "Fermentu" i "Ziemi obiecanej". Życie noblisty owiane jest jednak tajemnicą. Mimo że nazwisko tego pisarza kojarzone jest na całym świecie, szczegóły jego pochodzenia nie są powszechnie znane. - Niewątpliwie biografia tego pisarza to materiał na film, i to sensacyjny - mówiła w Dwójce literaturoznawczyni prof. Maria Jolanta Olszewska.
rozwiń zwiń