Postać wielkiego formatu. Opowieść o życiu Zygmunta Mycielskiego

- Zawsze marzyłem o byciu muzykiem. Wtedy jeszcze nie do końca wiedziałem, czy chciałbym zostać kompozytorem, czy wykonawcą - nie rozróżniałem tego. Jedno było jednak pewne: nie miałem żadnych wahań ani wątpliwości co do tej drogi. I cieszę się z tego, bo muzyka wypełniła całe moje życie - mówił w swoich wspomnieniach Zygmunt Mycielski. Nakładem PWM ukazała się właśnie pierwsza biografia tego artysty.

Wysłuchaj audycji "O wszystkim z kulturą"<<<

Zygmunt Mycielski (1907–1987) był kompozytorem, eseistą i animatorem życia muzycznego. Należał do kluczowych postaci polskiej kultury XX stulecia. W jego biografii i dorobku spotykają się twórcza samodzielność oraz silne przekonanie o obowiązku współtworzenia kierunku rozwoju polskiej muzyki i refleksji o sztuce. O postaci Mycielskiego opowiadała na antenie Dwójki prof. Beata Bolesławska-Lewandowska, autorka książki "Zygmunt Mycielski. Między muzyką a polityką".

Czytaj także:

• "Ja jestem z Mycielskich, taka do końca paznokci"
• Korespondencja Panufnika i Mycielskiego

Zygmunt Mycielski - postać ogromnego formatu

Fascynacja i ciekawość postacią Mycielskiego towarzyszą badaczce od dawna. - Mycielski był postacią ogromnego formatu - ważną dla kultury XX wieku jako kompozytor, krytyk muzyczny, pisarz o muzyce, a zarazem ktoś mocno związany ze środowiskiem literackim. Przyjaźnił się z Miłoszem, Iwaszkiewiczem, Herbertem i wieloma innymi. Jednocześnie był arystokratą, który po wojnie żył w realiach PRL-u, ale utrzymywał kontakty z Zachodem. To postać wielowymiarowa - dlatego biografia jest obszerna, prawie tysiąc stron. Starałam się jednak pisać tak, by czytało się ją płynnie, a każdy rozdział mógł funkcjonować jako osobny szkic - zaznaczyła Beata Bolesławska-Lewandowska.

Mistrz pióra

Choć postać Mycielskiego jest w środowisku muzycznym pamiętana, jego muzyka nie cieszy się popularnością. - Lubię wyzwania, które polegają na przywracaniu pamięci o twórcach nieco zapomnianych. Tak było kiedyś z Andrzejem Panufnikiem, który dziś jest znany. Z Mycielskim jest inaczej. Obecny jest przede wszystkim jako autor dzienników, krytyk, eseista. Środowisko literackie ceni go za znakomite pióro. To właśnie jego słowa, refleksje o muzyce, sztuce, o miejscu człowieka w świecie, są wciąż aktualne. Kiedy wracam do jego tekstów, zawsze znajduję tam coś, nad czym warto się zatrzymać - przekonywała badaczka w rozmowie z Jakubem Kuklą.

W wirze historii

Mycielski przeżył dramaty XX wieku: upadek monarchii austro-węgierskiej, w której kręgu się wychował, pierwszą wojnę, budowę II Rzeczypospolitej, koszmar II wojny światowej. - Walczył w kampanii wrześniowej, przez Węgry przedostał się do Francji, brał udział w walkach na Linii Maginota. Później trafił do niemieckiej niewoli i do 3 maja 1945 r. pracował w ciężkich warunkach w stalagu w północnych Niemczech. Po wyzwoleniu przez Brytyjczyków znalazł się w Paryżu. Kilkanaście tygodni zastanawiał się, co dalej. Wiedział, że świat sprzed wojny nie wróci. A jednak zdecydował się wrócić do Polski - by tu pracować dla muzyki. Powrót uznał za swój obowiązek - podkreślała autorka monografii artysty.

Z dbałości o wspólnotę

Pochodził z rodu o bogatych tradycjach. Konserwatywne środowisko krakowskie, blisko związane z Wiedniem i Habsburgami, kształtowało atmosferę jego domu. Polityka zawsze była obecna wokół młodego Zygmunta, choć sam nigdy nie został politykiem. - Nie unikał konfrontacji z władzami. Uważał, że trzeba rozmawiać z władzą taką, jaka jest — po to, by bronić kultury. Czasem powtarzał, że "ustrój jest jak choroba — trzeba nauczyć się z nią żyć", ale jednocześnie protestował, pisał listy sprzeciwu, dbał o niezależność środowiska muzycznego. Z domu wyniósł poczucie obowiązku wynikającego z pochodzenia: że trzeba pracować dla wspólnoty, niezależnie od osobistych korzyści - tłumaczyła Beata Bolesławska-Lewandowska.

***

Tytuł audycji: O wszystkim z kulturą

Prowadzenie: Jakub Kukla

Gość: Beata Bolesławska-Lewandowska

Data emisji: 11.12.2025

Godz. emisji: 19.10

oł/pg