"Nim kres jasności nadejdzie" ("Te lucis ante terminum”) – tak święty Ambroży rozpoczyna hymn, w którym prosi o opiekę Boga na czas nocy. Tekst stał się częścią komplety, ostatniej w ciągu dnia modlitwy brewiarzowej, która otworzy koncert. "Completorium" mówi o lęku przed ciemnością – strachu przed śmiercią we śnie, przed nadchodzącym pod osłoną nocy wrogiem, złymi duchami czającymi się w mroku. Chrześcijanin obawia się również "ciemności grzechu”, a także kresu jasności, czyli kresu życia.
Właśnie tematykę śmierci przywołuje "Conductus funebris" – zbiór pieśni wykonywanych przez żałobników w kondukcie, prawdopodobnie skomponowany przez Gorczyckiego na pogrzeb króla Augusta II Mocnego. Jednak czy śmierć jest rzeczywiście kresem jasności? Według chrześcijan dopiero po ziemskim życiu ujrzymy prawdziwe światło, którym jest Bóg. I takie optymistyczne przesłanie przekazuje nam wawelski kapelmistrz, kończąc "Conductus funebris" antyfoną "In paradisum" opisującą rozśpiewanych aniołów witających zmarłego w pełnym muzyki Niebie.
Niezwykłym polskim zwyczajem są roraty – msza sprawowana nad ranem w adwencie. W pogrążonym w ciemnościach kościele wierni (przychodzący na liturgię ze świecami lub lampionami) myślą o tym, który "rozproszy mroki nocy”, o oczekiwanym Zbawicielu. Podczas rorat czytamy początek Ewangelii Janowej: „a światłość w ciemności świeci i ciemność jej nie ogarnęła”, wkrótce mamy usłyszeć o pasterzach w Betlejem: "a chwała Pańska zewsząd ich oświeciła”.
Na koniec najwybitniejszy spośród polskich kompozytorów późnego baroku, duchowny Grzegorz Gerwazy Gorczycki zaproponuje nam powierzenie się Bożej Opatrzności w monumentalnej "Litaniae de Providentia Divina". Dzieło urzeka zwiewnością kompozycji i różnorodnością następujących po sobie harmonii.
Joanna Michalska/materiały promocyjne
Program:
Grzegorz Gerwazy Gorczycki Completorium, Conductus funebris, Missa Rorate II, Litaniae de Providentia Divina
Wyk. Aldona Bartnik - sopran, Agnieszka Ryman - sopran, Matthew Venner - alt, Maciej Gocman - tenor, Tomáš Král - bas, Jaromír Nosek - bas; zespół instrumentów dawnych, Andrzej Kosendiak - dyrygent
(9.09.2014, Katedra pw. św. Jana Chrzciciela, Wrocław)
Na audycję "Filharmonia Dwójki" zapraszamy we wtorek (11.11) w godzinach 19.00-21.30. Program poprowadzi Klaudia Baranowska.
mm/bch
