Nauka

Najstarszy dający się odczytać napis w Europie

Ostatnia aktualizacja: 04.04.2011 12:50
Naukowcy odnaleźli w Grecji tabliczkę pokrytą pismem linearnym B. To najstarszy dający się odczytać europejski tekst. O czym informuje?

Pismo to jedno z najwspanialszych odkryć i zdobyczy ludzkości. Kiedyś uważane było za magiczne i święte. Jego najstarszy europejski przykład przetrwał tylko dlatego, że kiedyś odpadki, w których się znalazł, spłonęły, a delikatna glina ze znakami została utrwalona na wieki.

Tabliczkę odnaleziono w greckiej wiosce Iklaina. Zapisali ją Grecy z epoki mykeńskiej pomiędzy 1450-1350 rokiem p.n.e.

Grecja mykeńska jest doskonale znana każdemu z nas. To o niej pisał Homer w „Iliadzie” i to właśnie Mykeńczycy wyruszyli pod Troję (w dzisiejszej Turcji), aby odbić z tego miasta piękną Helenę.

Jeszcze w XIX wieku sądzono powszechnie, że wojna trojańska była mitem, ale niemiecki archeolog, Heinrich Schliemann, opierając się na danych z "Iliady", odnalazł ruiny Troi, a potem na Peloponezie odkrył ruiny Myken.

Nazwa „Mykeńczycy” wzięła się właśnie od Myken na Peloponezie, gdzie znajdował się jeden z głównych ośrodków tej kultury, rządzony, jak chciał Homer, przez Agamemnona. Także dzisiaj można tam zwiedzać zniesiony z cyklopowych głazów pałac, słynne sklepione grobowce (tzw. tolosowe), w tym „grobowiec Agamemnona”, o którym pisał Juliusz Słowacki.

Także w Iklainie, jak donosi kierujący wykopaliskami  Michael Cosmopoulos, znajdował się we wczesnym okresie mykeńskim pałac, olbrzymie mury tarasowe i niezwykle zaawansowany system ściekowy. Ale to właśnie tabliczka jest największym odkryciem. – Nie powinno jej w ogóle tu być – mówi Cosmopoulos. – Dotąd tabliczki znajdowaliśmy tylko w najważniejszych pałacach – dodaje. Iklaina zaś dość szybko stała się miastem-satelitą Pylos, stolicy króla Nestora, także znanego z „Iliady”. Najstarsza znana dotąd tabliczka pochodziła z Myken.

Odkryta teraz tabliczka jest maleńka. Ma 2,5 cm wysokości i 4 cm szerokości. Pokrywają ją najwcześniejsze przykłady pisma linearnego B. Inskrypcja zawiera czasownik dotyczący produkcji rzemieślniczej. Na rewersie znajduje się lista imion i liczby.

Pismo linearne B to pierwsze europejskie pismo, które potrafimy odczytać (w przeciwieństwie do odmiany A, używanej nieco wcześniej na Krecie). Odczytali je w 1953 roku Michael Ventris i John Chadwick. Pismo typu B składało się z 87 znaków, z których każdy reprezentował sylabę. Mykeńczycy używali go tylko jako sposobu dokumentacji transakcji ekonomicznych. Właśnie dlatego nikt nie troszczył się o zbytnie utrwalanie glinianych tabliczek, na których je zapisywano. Nawet ich nie wypalano. Zachowana tabliczka ocalała tylko dlatego, że trafiła do dołu z odpadami, które potem ktoś podpalił...

Mykeńczycy nie wynaleźli pisma i nie byli jego pierwszymi użytkownikami. Starsze przykłady pisma pochodzą, rzecz jasna, chociażby z Chin czy Egiptu. Także w Europie już wcześniej istniały inne systemy notacji, ale nie potrafimy ich odczytać. Jakimś systemem zapisu dysponowała na przykład eneolityczna kultura Cucuteni-Trypolye z terenów Rumunii i Bułgarii. Na razie jest on dla nas tylko niemym ornamentem.

Tabliczka z Iklainy, mimo że nie jest najstarsza na świecie, to jednak ważne znalezisko. Wskazuje na przykład na to, że mykeńska biurokracja była mniej scentralizowana niż sądzono. Jest też kolejnym głosem z tajemniczej Grecji homerowej.

(ew/National Geographic)

POSŁUCHAJ KANAŁU ARCHEOLOGIA W SERWISIE MOJE.POLSKIERADIO.PL

Czytaj także

Starożytności wracają do domu

Ostatnia aktualizacja: 03.12.2008 12:26
W listopadzie ponownie stało się głośno o sprawie własności starożytnych artefaktów.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Włosi oddają rzeźby z Partenonu

Ostatnia aktualizacja: 09.10.2008 16:46
Fragment "marmurów Elgina" wraca do Grecji.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Pałac Odyseusza?

Ostatnia aktualizacja: 27.08.2010 07:00
Zespół greckich archeologów jest przekonany, że podczas wykopalisk na wyspie Itaka na Morzu Jońskim odkrył pozostałości pałacu Odyseusza - informuje serwis internetowy Novinite.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Starożytny komputer pod choinkę

Ostatnia aktualizacja: 11.12.2010 17:00
Słynny mechanizm z Antikythery to dowód na niezwykłą wiedzę technologiczną starożytnych. Z plastikowych klocków i kółek powstała teraz wersja urządzenia do samodzielnego złożenia.
rozwiń zwiń