Rada Państwa przyznała Marianowi Spychalskiemu stopień marszałka Polski 7 października, jednak uroczyste wręczenie nominacji miało miejsce dopiero dwa dni później w Belwederze. Wydarzenie było relacjonowane przez Polskie Radio.
- Halo, tu Belweder, Sala Malinowa, zbliża się godzina 18:00. Zbliża się moment rozpoczęcia pięknej i podniosłej uroczystości wręczenia ministrowi obrony narodowej Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej Marianowi Spychalski aktu nominacji na marszałka Polski - relacjonował korespondent Polskiego Radia. - Zgodnie z narodową tradycją dowódca Polskich Sił Zbrojnych otrzymuje stopień marszałka. Za moment otrzyma akt nominacji wybitny dowódca o dużej wiedzy i bogatym doświadczeniu zdobytym w latach wojny i wieloletniej kierowniczej pracy w wojsku, członek Biura Politycznego Partii, minister obrony narodowej, pełniący jednocześnie funkcję zastępcy naczelnego dowódcy sił zbrojnych Układu Warszawskiego - wyliczał zgodnie z ówczesną nowomową dziennikarz.
Spychalski otrzymał nominację z rąk Aleksandra Zawadzkiego, Przewodniczącego Rady Państwa, czyli głowy kolegialnego urzędu odpowiadającego w systemie PRL teoretycznie funkcji prezydenta. Zawadzki podkreślał, że nominacja ma związek z 20. rocznicą powołania do życia Armii Ludowej, konspiracyjnej organizacji zbrojnej Polskiej Partii Robotniczej, w której służył również Spychalski. W uroczystości brali udział również I sekretarz PZPR Władysław Gomułka i premier Józef Cyrankiewicz.
21:34 uroczystość w belwederze mianowania mariana spychalskiego marszałkiem.mp3 Relacja z uroczystości przyznania Marianowi Spychalskiemu stopnia marszałka Polski (PR, 9.10.1963)
Wręczenie nominacji na stopień marszałka Polski. Przewodniczący Rady Państwa Aleksander Zawadzki wręcza nominację Marianowi Spychalskiemu. PAP/Edmund Uchymiak
Dlaczego Marian Spychalski został marszałkiem Polski?
Nominacja na stopień marszałka Polski była dla Spychalskiego swoistą nagrodą od I Sekretarza PZPR Władysława Gomułki za wspólne doświadczenia w okresie stalinizmu. To wówczas obaj działacze komunistyczni znaleźli się na celowniku bezpieki.
Gomułkę i Spychalskiego łączyło wiele: obaj pochodzili z robotniczych domów, obaj przed wojną dołączyli do Komunistycznej Partii Polski, a w czasie okupacji zasilili szeregi Polskiej Partii Robotniczej (Gomułka doszedł do stanowiska sekretarza generalnego PPR, a Spychalski - szefa sztabu Gwardii Ludowej). Zaraz po wojnie Spychalski należał do najbardziej zaufanych współpracowników dzierżącego wówczas władzę Gomułki. Towarzysz Wiesław, zwolennik autonomii partii wobec Kremla i przeciwnik kolektywizacji na wzór radziecki, padł jednak wkrótce ofiarą wewnątrzpartyjnych rozgrywek kierowanych przez Bolesława Bieruta, wiernego wykonawcy poleceń Moskwy.
Zgodnie z logiką stalinowskiej bezpieki, drogą do eliminacji przeciwnika politycznego była kompromitacja jego podwładnych i wyciągnięcie od nich pogrążających przełożonych zeznań podczas brutalnego śledztwa. Sposobem na eliminację Gomułki było skompromitowanie Spychalskiego, z kolei pętlę wokół szyi generała zacieśniano dokonując czystek w Wojsku Polskim, do którego Spychalski dopuścił ludzi związanych wcześniej z Armią Krajową i Polskimi Siłami Zbrojnymi na Zachodzie (taki był cel m.in. tzw. procesu TUN). Sam Spychalski próbował co prawda ratować skórę, krytykując otwarcie poglądy Gomułki, niewiele jednak wskórał. Generał został aresztowany 17 maja 1951 pod zarzutem "usiłowania usunięcia przemocą władzy zwierzchniej narodu oraz za usiłowanie dokonania przemocą zmiany ustroju państwa polskiego". Groziła mu kara śmierci. Wkrótce potem, 2 sierpnia 1951 za "odchylenia prawicowo-nacjonalistyczne" został aresztowany również Gomułka. Śmierć Stalina i przetasowania polityczne w Moskwie doprowadziły do uwolnienia i rehabilitacji najpierw Gomułki, a następnie Spychalskiego.
Do końca kariery politycznej Spychalski pozostał wierny towarzyszowi Wiesławowi. W następstwie antysemickiej nagonki w 1968 roku został przesunięty na prestiżowe, ale fasadowe i pozbawiające go realnej władzy, stanowisko Przewodniczącego Rady Państwa. Brał udział w naradzie sztabu kryzysowego pod przewodnictwem Władysława Gomułki w grudniu 1970 roku. Po tym spotkaniu I sekretarz Władysław Gomułka podjął decyzję otwarciu ognia do strajkujących robotników na Wybrzeżu. Była to decyzja, która pogrzebała jego ekipę, w tym Spychalskiego - marszałek Polski do końca miesiąca został usunięty ze stanowiska Przewodniczącego Rady Państwa.
W ostatniej dekadzie życia, wysłany na przymusową polityczną emeryturę, zajmował się architekturą. Sprzeciwiał się zabudowie Osi Saskiej i Pola Mokotowskiego. Zmarł 7 czerwca 1980 w Warszawie. Został pochowany na Cmentarzu Wojskowym na warszawskich Powązkach.
Ilu było marszałków Polski?
Do tej pory stopień marszałka Polski posiadało sześć osób, z czego trzem ten stopień przyznano w II RP, a trzem kolejnym - w czasach komunistycznych.
Pierwszym marszałkiem Polski został w 1922 roku Józef Piłsudski. 26 lutego 1920 roku członkowie Ogólnej Komisji Weryfikacyjnej jednogłośnie przyjęli postanowienie o zwróceniu się do Naczelnego Wodza z prośbą o przyjęcie stopnia marszałka. 19 marca Piłsudski wydał dekret, w którym przyjmował i zatwierdzał powierzony mu stopień.
13 kwietnia 1923 na wniosek ministra Spraw Wojskowych gen. dyw. Kazimierza Sosnkowskiego i premiera rządu gen. dyw. Władysława Sikorskiego, dekretem prezydenta RP Ferdynand Foch. Dwa dni później nominację wręczył gen. Sosnkowski. Uhonorowanie tym stopniem francuskiego generała było wyrazem wdzięczności wobec jego wsparcia dla sprawy polskiej. Foch patronował powstaniu Armii Polskiej we Francji. Zdecydowaną postawą wymusił na rządzie niemieckim przerwanie kontrofensywy przeciwko powstańcom wielkopolskim.
11 listopada 1936 roku dekretem prezydenta Ignacego Mościckiego mianowany marszałkiem Polski został Edward Śmigły-Rydz, piastujący po zmarłym Piłsudskim funkcję Generalnego Inspektora Sił Zbrojnych.
Czwartą osobą i jednocześnie pierwszym komunistycznym działaczem, któremu przyznany został stopień marszałka Polski był Michał Rola-Żymierski. Został on mianowany na ten stopień przez Krajową Radę Narodową (samozwańczy parlament utworzony przez komunistów) 3 maja 1945 roku.
5 listopada 1949 roku prezydent RP Bolesław Bierut na wniosek ministra obrony narodowej Michała Roli-Żymierskiego nadał stopień marszałka Polski Konstantemu Rokossowskiemu, radzieckiemu marszałkowi polskiego pochodzenia. Dzień później Rokossowski na podstawie porozumienia rządu polskiego i ZSRR, został polskim ministrem obrony narodowej. Jego nominacja była symbolem podporządkowania Związkowi Sowieckiemu, a on sam był współodpowiedzialny za wprowadzenie terroru w Wojsku Polskim.
bm
