Muzeum jest częścią kompleksu memorialnego w Ossowie k. Warszawy. Powstało w miejscu bitwy z nacierającą na stolicę Armią Czerwoną. Zwycięstwo Polaków w 1920 r. zatrzymało pochód bolszewików na Polskę i Europę Zachodnią. W uroczystości uczestniczyli przedstawiciele władz państwowych i lokalnych, kombatanci II wojny światowej, harcerze oraz duchowieństwo.
Marszałek Sejmu Szymon Hołownia przypomniał podczas uroczystości, że armia walcząca na przedpolach Warszawy w 1920 r. nie była anonimowa. – Pamiętajmy, że byli to konkretni ludzie, konkretne imiona i konkretne nazwiska, że to konkretni synowie, bracia, ojcowie, że każdy z nich miał swój własny życiorys, że każdy z nich zdecydował się położyć wszystko, żeby wziąć kredyt wolności, który my dzisiaj powinniśmy swoją służbą spłacać – oznajmił.
W ocenie Hołowni „jesteśmy narodem, który potrafi rzeczy niesłychane (…), ale jest jeden warunek, musimy to robić razem”. – Pytanie do nas, do naszego pokolenia – czy zawsze musimy to robić przyciśnięci do ściany? Czy nie moglibyśmy kiedyś spróbować tego w okolicznościach niekrytycznych (…). Czy nie moglibyśmy spróbować bez miecza, który wisi nad naszą głową – powiedział.
Marszałek Sejmu podkreślił, że dzisiaj powinniśmy pamiętać, iż „jesteśmy narodem, który jest zdolny do odwracania biegu historii”. – Dzisiaj nie mamy potrzeby modlić się do Boga o cud. Dzisiaj powinniśmy sami do siebie modlić się o opamiętanie, o to, by rzeczy takie jak mądre przywództwo, jak odwaga, jedność, zgoda były naszą codziennością. Dzisiaj to, czy kolejny cud się stanie i Polska utrzyma swoją wolność (…), to wszystko zależy tylko od nas samych – zaznaczył.
Świadectwo niezłomności
Minister obrony Władysław Kosiniak-Kamysz podkreślił, że Muzeum Bitwy Warszawskiej jest świadectwem niezłomności, siły, odwagi, mądrości oraz sprawności polskiego narodu. – Otwieramy to muzeum w hołdzie 4,5 tys. tych, którzy krew swoją przelali i życie oddali w Bitwie Warszawskiej, 10 tys. zaginionych, 22 tys. rannych, setkom tysięcy, którzy zameldowali się jako ochotnicy i milionowej armii, która stanęła do obrony Polski – powiedział.
Wicepremier zapewnił, że muzeum „będzie centrum polskiej polityki pamięci”. – Ono jest przede wszystkim zwycięskie, a my potrzebujemy zwycięstw, tego ducha hartu (…). Dla budowy ducha narodu potrzebujemy wiktorii. Nie ma w naszej historii lepszej i tak bliskiej naszemu sercu, niż wiktoria warszawska. Pod nią może się podpisać każdy. Ona nie jest przypisana do jednego sektora, jednej grupy – oznajmił.
– Otwieramy to muzeum wspólnie, tak jak wspólnie stanęli wówczas do walki chłopi, mieszczanie, wspaniali żołnierze, studenci, harcerze z opieką duchowną – powiedział. Podziękował tym, którzy podjęli decyzję o budowie tego muzeum, czyli „swoim poprzednikom”. – Polski nie buduje się dla samego siebie, czy dla swojego środowiska społecznego czy politycznego. Polskę buduje się dla wszystkich – zaznaczył.
Kosiniak-Kamysz poinformował również, że przed budynkiem Sztabu Generalnego na przełomie tego i przyszłego roku odsłonięty zostanie pierwszy w historii Polski pomnik generała Tadeusza Jordan-Rozwadowskiego, który w 1918 r. tworzył pierwszy sztab generalny po odrodzeniu Polski.
– Kilka miesięcy temu do Prezydenta Rzeczpospolitej skierowałem wniosek o nadanie (mu) Orderu Orła Białego. Wierzę, że ten wniosek zostanie przez prezydenta rozpatrzony pozytywnie. W tym muzeum jest miejsce przygotowane, żeby ten order, najwyższe polskie odznaczenie, order dla naszego bohatera, generała naszej wolności, mógł się tutaj znaleźć – dodał wicepremier.
Reprezentujący prezydenta Karola Nawrockiego szef BBN Sławomir Cenckiewicz zapewnił, że zrobi wszystko, „żeby ten Order Orła Białego został generałowi Rozwadowskiemu przyznany”.
Cenckiewicz zwrócił uwagę, że muzeum, które jest miejscem pamięci, „powinno żyć”. – Chciałbym, żeby to muzeum, jako muzeum zwycięstwa, było miejscem, w którym będzie organizowana przysięga żołnierska, a może nawet wręczane awanse generalskie, żeby ono również żyło życiem polskiego wojska – wskazał.
Szef BBN przyznał, że muzeum mu się podoba, „bo ma charakter wszechpolski”, pokazuje zbiorowy wysiłek polskiego narodu.
„Wierzę, że stojąc przed państwem (…) nie tylko oddajemy hołd obrońcom naszej ojczyzny, ale wspólnie (…) stawiamy bardzo ostrą granicę między tym, co było w roku 1920 i jest w roku 2025 – obroną cywilizacji, obroną Polski, obroną państwa polskiego, demokracji, wolności – a tym, co jest barbarzyństwem, sowieckim, bolszewickim, dzisiaj rosyjskim; co jest zniewoleniem i śmiercią – mówił.
Nowoczesne muzeum
Muzeum jest częścią kompleksu memorialnego wzniesionego na 17-metrowym sztucznym wzniesieniu, u stóp którego stoją dwa 70-metrowe maszty z powiewającymi biało-czerwonymi proporcami. Do budynku prowadzi 500-metrowa Aleja Zwycięstwa.
Znajdująca się na dwóch kondygnacjach wystawa stała liczy 1 tys. mkw. prezentuje dziesiątki unikatowych zabytków z Muzeum Wojska Polskiego oraz eksponaty zebrane przez lokalną instytucję „Ossów – Wrota Bitwy Warszawskiej”.
Na ekspozycji można zobaczyć m.in. mundury i broń obu walczących stron, w tym francuską armatę oblężniczą de Bange’a, a także polskie i bolszewickie ulotki oraz plakaty propagandowe. Cztery moduły wystawy wyposażone są w multimedialne przedstawienia historii, łączące archiwalne materiały filmowe, fotograficzne i dokumenty z muzyką.
Stworzenie Muzeum władze gminy Wołomin, do której należy Ossów, planowały od dawna. W 2017 r. Ministerstwo Obrony Narodowej poinformowało, że sfinansuje powstanie placówki. W sierpniu ówczesny szef MON Antoni Macierewicz podpisał z przedstawicielami władz lokalnych list intencyjny dotyczący budowy Muzeum Bitwy Warszawskiej. Zaprezentowano również wstępną koncepcję jego budowy.
W 2018 r. powołano zespół programowo-naukowy do spraw ekspozycji placówki, która miała być filią Muzeum Wojska Polskiego. Kolejny szef MON Mariusz Błaszczak zapowiadał, że do 14 września zostanie rozstrzygnięty konkurs tak, by 25 września 2018 r. podpisać umowę z wykonawcą.
Na początku 2020 r. Muzeum Wojska Polskiego zawarło umowę dotyczącą opracowania w ciągu 90 dni aktualizacji programu inwestycji dotyczącego budowy Muzeum Bitwy Warszawskiej w Ossowie. W lipcu MON dostało pozwolenie na budowę, która oficjalnie rozpoczęła się na początku sierpnia 2020 r. Mariusz Błaszczak podkreślał wówczas, że chcą, by Muzeum powstało w ciągu dwóch lat.
PAP, md