"W 2026 roku przypada 100. rocznica urodzin i 10. rocznica śmierci Andrzeja Wajdy - jednego z najwybitniejszych polskich reżyserów, współtwórcy polskiej szkoły filmowej oraz kina moralnego niepokoju, które zdefiniowały polską pamięć historyczną i współczesną tożsamość kulturową. Artysty zajmującego się też reżyserią teatralną, szczególnie związanego z krakowskim Teatrem Starym i warszawskim Teatrem Powszechnym" - przypomniano w uchwale.
2026 Rokiem Andrzeja Wajdy
"Andrzej Wajda - reżyser niezwykle płodny i wszechstronny - miał w swoim bogatym dorobku filmy psychologiczne, historyczne, polityczne oraz adaptacje dzieł literatury pięknej. W każdym z tych gatunków stworzył obrazy, które trwale zapisały się w historii polskiego kina. W dowód uznania wybitnych zasług został doktorem honoris causa kilku uniwersytetów, kawalerem m.in. Orderu Orła Białego i francuskiego Orderu Narodowego Legii Honorowej oraz otrzymał niezliczone prestiżowe nagrody i wyróżnienia polskie i zagraniczne, wśród których poczesne miejsce zajmuje canneńska Złota Palma dla filmu "Człowiek z żelaza". Cztery jego filmy otrzymały oscarowe nominacje, a kiedy w 2000 roku odbierał tę najważniejszą z nagród - Oscara za całokształt dokonań, filmowy świat oklaskiwał pięć dekad Jego wybitnych osiągnięć reżyserskich" - zwrócono uwagę.
Czytaj także:
Izba wyższa o dorobku Wajdy
Senat ocenił także, że "dzieła autora «Popiołu i diamentu» skalą artystycznych dokonań i jakością obywatelskiej postawy plasują go wśród najwybitniejszych twórców kultury polskiej XX i początków XXI wieku (...)". Swą twórczością zbudował on pomost pomiędzy "polskim czasem przeszłym" a teraźniejszością i przyszłością. Filmy "Człowiek z marmuru" i "Człowiek z żelaza" miały decydujący wpływ na społeczne wyobrażenie rodzącego się ruchu "Solidarności" i odegrały olbrzymią rolę w jego spopularyzowaniu na Zachodzie. Zarówno osobiście, jak i przez swoje dzieła stał się Andrzej Wajda ambasadorem Polski i polskiej kultury w świecie. Jego filmy weszły do kanonu arcydzieł światowego kina i stanowią bezcenny polski depozyt w archiwach dziesiątej muzy" - podkreślono w uzasadnieniu.
Czytaj także:
Wajda - Mistrz i Mentor
Senatorowie zaznaczyli, że reżyseria filmowa, teatralna i telewizyjna to najważniejszy, ale nie jedyny obszar dokonań Andrzeja Wajdy. "Jako Mistrz i Mentor uformował on bowiem całe generacje ludzi, którzy z jego praktyki artystycznej i postawy wobec świata czerpali wzorce i twórcze inspiracje" - napisano.
W uchwale podkreślono, że Wajda "był także wyjątkowym artystą - obywatelem". "Jako senator I kadencji w działaniach społecznych, politycznych i obywatelskich przekuwał w praktykę to, co postulował swoją sztuką - odpowiedzialność za Polskę, za miejsce i czas, w których żył. Ten "organizator narodowej wyobraźni" (jak by to ujął Cyprian Kamil Norwid) brał sprawy publiczne w swoje ręce. Kiedy otrzymał znaczącą japońską nagrodę filmową, całą kwotą i osobistym zaangażowaniem wsparł krakowskie Muzeum Narodowe, co zaowocowało powstaniem miejsca wyjątkowego, Muzeum Sztuki i Techniki Japońskiej Manggha. Jego podobnie hojnych inicjatyw było więcej, by wymienić tylko Mazowieckie Centrum Sztuki Współczesnej "Elektrownia" w Radomiu" - zaznaczono.
"Senat RP uznaje, że tworzymy swą teraźniejszość i przyszłość "stojąc na ramionach gigantów" i nie wyobraża sobie polskiej kultury bez dzieł i osoby tego wybitnego artysty. Dlatego, w uznaniu jego twórczości i dokonań, ustanawia rok 2026 Rokiem Andrzeja Wajdy" - głosi uchwała.
***
Andrzej Wajda
- Andrzej Wajda - reżyser filmowy i teatralny, scenarzysta i scenograf. Jeden z najwybitniejszych twórców polskiego i światowego kina. Zdobywca Oscara przyznanego za całokształt twórczości i Złotej Palmy w Cannes za "Człowieka z żelaza".
- W latach 1946–1949 Andrzej Wajda studiował malarstwo w Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie, następnie (w latach 1949–1953) reżyserię w Łodzi, a pierwsze kroki w zawodzie stawiał u boku Aleksandra Forda przy realizacji filmu "Piątka z ulicy Barskiej".
- W latach 1972–1983 pełnił funkcję kierownika artystycznego Zespołu Filmowego X, a od 1978 do 1983 roku – prezesa Stowarzyszenia Filmowców Polskich. Był również członkiem Polskiej Akademii Umiejętności, Europejskiej Akademii Filmowej i francuskiej Akademii Sztuk Pięknych.
- Jest autorem takich arcydzieł kina jak: "Kanał", "Popiół i diament", "Wesele", "Ziemia obiecana", "Człowiek z marmuru", "Danton", "Korczak", "Pan Tadeusz" czy "Katyń".
- Na jego filmach uczyliśmy się historii, a młode pokolenie także literatury. W trakcie swojej długiej, artystycznej drogi tworzył dzieła polityczne na zmianę z poetyckimi i lirycznymi. Zawsze jednak mówił o sprawach ważnych.
***
IAR/PAP/SenatRP/zuzannachowaniec/k
