Musica humana: Pokolenie Josquina

Rówieśnicy Josquina - Brumel, Agricola, Isaac, Pierre de la Rue, by wymienić tylko najwiekszych, to grupa niezwykłych indywidualności każdy z nich był inny, miał odmienne predyspozycje, łączył ich jednak najwyższej klasy warsztat polifoniczny, mający specyficzne cechy, opisywane jako typowo północne.

Byli to wielcy nauczyciele Europy, których dzieła ustaliły wysoki poziom profesjonalizmu, nie dla wszystkich dostępny, ale obowiązujący choćby jako idealny punkt odniesienia. W ich twórczości pojawiły się właściwie wszystkie środki techniczne, należące do repertuaru renesansowej polifonii, i to w postaci wyszukanej, skomplikowanej. Stąd potem pojawiła się potrzeba pewnego uproszczenia, selekcji środków, tworzenia sytuacji typowych, zamiast dalszego komplikowania materii dźwiękowej. A więc - Antoine Brumel, dla jednych akademicki, dla innych - ekscentryczny - i jego monumentalna msza na 12 głosów Et ecce terrae motus, pełna symbolicznych podtekstów, i kapitalnych jakości czysto brzmieniowych. Alexander Agricola - ze swą dziwną arabeskową, akrobatyczną melodyką, i językiem harmonicznym chwilami wręcz szokującym. Heinrich Isaac - kosmopolityczny twórca uroczych pieśni karnawałowych dla Wawrzyńca de Medici, niemieckich pieśni o nieledwie ludowej prostocie, i barwnych, efektownych, zwracających swoją pełnią brzmienia motetów. I wreszcie najbardziej może znakomikty - Pierre de la Rue, wielki liryk, a zarazem mistrz podwójnych i potrójnych kanonów, którego melizmatyczna, giętka, fantazyjna i wyrafinowana melodyka pełna jest głębokiej ekspresji. Każdy z nich jest inny, a wszyscy razem tworzą to niesłychane bogactwo rozwiązań, opierające się na fundamencie ścisłego kontrapunktu. Wszyscy trzej poza Isaakiem, uważani byli za uczniów Ockeghema. Wszyscy pochodzili z Flandrii lub północnej Francji, gdzie - co też jest ewenementem - przez dwa stulecia rodzili się najwięksi geniusze polifonii.