Jerzy Nowosielski: całe malarstwo jest ikoną

Ostatnia aktualizacja: 06.01.2023 13:00
- Co do fascynacji ikoną, ona wynika z dialogu, z opozycji między abstrakcją i figuracją. Ponieważ ikona zrealizowała pewną syntezę tych dwóch przeciwstawnych możliwości w realizacji malarskiej. Stąd to zrozumienie i fascynacja ikoną - mówił w archiwalnym nagraniu Jerzy Nowosielski. Był on jednym z najwybitniejszych polskich malarzy XX wieku, a także chrześcijańskim myślicielem, dla którego teologia i sztuka były nierozerwalnie związane. 
Jerzy Nowosielski
Jerzy NowosielskiFoto: Wojciech Krynski/Forum

W 2023 roku przypada 100. rocznica urodzin Jerzego Nowosielskiego - wybitnego malarza, rysownika, scenografa, pedagoga, filozofa, teoretyka sztuki i myśliciela religijnego, jednego z najwybitniejszych współczesnych pisarzy ikon. Z tej okazji Sejm Rzeczypospolitej ustanowił rok 2023 Rokiem Jerzego Nowosielskiego.

Rodzina mieszanych obrządków

Artysta urodził się w 1923 roku w Krakowie. Tam również zmarł w 2011 roku. Jego ojciec był Łemkiem obrządku greckokatolickiego, matka natomiast - Polką o niemieckich korzeniach, łacinniczką. Czasy młodości artysty przypadły na okres wojenny. 

Zafascynowany od dziecka

Od dziecka zafascynowany był malarstwem, w czasach gimnazjalnych interesował się sztuką w sposób usystematyzowany. Znał także nowoczesne trendy. - Od roku 1937-38 stawałem się powoli kompetentny w sprawach sztuki - mówił w 1992 roku w rozmowie w Polskim Radiu. - W okresie wojennym malowałem już poważnie, usiłowałem studiować na akademii po wojnie, ale zrezygnowałem po półtora roku tych studiów. 

Dyplomowany samouk

- Ta akademia ze swoimi tendencjami kolorystycznymi, które dominowały, niewiele mogła dać. Przestałem zawracać głowę – zrezygnowałem ze studiów - wspominał artysta. - Właściwie jestem samoukiem. Dyplom mi przysłali, kiedy chcieli mnie zaprosić na katedrę w Krakowie. Wzięli pod uwagę moją twórczość, wystawy, recenzje, całą działalność i na tej podstawie wypisuje się dyplom eksternistyczny.

W stosunku do swoich studentów stosował podobną metodę, stawiał na samodzielność. - Ja się dostosowuję do tego, co oni przyniosą, co zrobią. W swoich komentarzach praktycznych wychodzę od tego, co już zrobili - opisywał. - Teraz nie ma warsztatu w malarstwie, skończył się z chwilą powstania impresjonizmu.

W wielu wywiadach Jerzy Nowosielski podkreślał, że jako malarz narodził się w Ławrze Poczajowskiej – w 1992 roku w rozmowie z Jerzym Swalskim wyznał, że "rzeczywistość Ławry Poczajowskiej" wpłynęła na jego rozwój najbardziej. W tym prawosławnym klasztorze w Poczajowie na Wołyniu bywał wielokrotnie.

Rozwój przez dialog wewnętrzny 

Dwa kluczowe nurty w malarstwie Nowosielskiego to figuracja i abstrakcja. - To są główni moi wewnętrzni antagoniści, którzy przez cały okres mojej twórczości, jak gdyby walczyli ze sobą. To, co udawało mi się najlepszego, moim zdaniem osiągnąć, to są osiągnięcia syntetyczne - tłumaczył. - Jeden nurt warunkował osiągnięcia drugiego, ale oba musiały się rozwijać, dlatego że zawsze robiłem to, na co miałem ochotę (...). To był dialog wewnętrzny w moim rozwoju.

Rok 2023 został ogłoszony przez Sejm Rokiem Jerzego Nowosielskiego z okazji 100. rocznicy urodzin artysty.

Czytaj także:


Posłuchaj
14:36 2023_01_02 12_45_44_Dwojka_Zapiski_ze_wspolczesnosci.mp3 Ks. prof. Henryk Paprocki, teolog i duchowny prawosławny o twórczości Jerzego Nowosielskiego. Nagranie z audycji Tomasza Sajewicza z 2003 roku (Zapiski ze współczesności/Dwójka)

15:23 2023_01_03 12_45_08_PR2_Zapiski_ze_wspolczesnosci.mp3 Jerzy Nowosielski o sobie i swojej twórczości. Nagranie Jerzego Swalskiego z 1992 roku (Zapiski ze współczesności/Dwójka)

14:32 2023_01_04 12_45_34_PR2_Zapiski_ze_wspolczesnosci.mp3 Ks. bp Michał Janocha o duchowości i twórczości Jerzego Nowosielskiego (Zapiski ze współczesności/Dwójka)

13:26 2023_01_05 12_46_20_PR2_Zapiski_ze_wspolczesnosci.mp3 Marchand Andrzej Starmach o Jerzym Nowosielskim (Zapiski ze współczesności/Dwójka)

12:00 2023_01_06 12_47_18_Dwojka_Zapiski_ze_wspolczesnosci.mp3 O życiu i twórczości Jerzego Nowosielskiego opowiada historyk sztuki i jego biografka Krystyna Czerni (Zapiski ze współczesności/Dwójka)

     

***

Tytuł audycji: Zapiski ze współczesności

Przygotowała: Małgorzata Szymankiewicz

Data emisji: 2-6.01.2023

Godzina emisji: 12.45

mg/uk/kor

Czytaj także

"Mój Chrystus". Sakralna sztuka Jerzego Nowosielskiego

Ostatnia aktualizacja: 08.04.2020 21:12
Jerzy Nowosielski był nie tylko jednym z najwybitniejszych polskich malarzy XX w., ale był również chrześcijańskim myślicielem, dla którego teologia i sztuka były nierozerwalnie związane.
rozwiń zwiń
Czytaj także

"Theatrum Jerzego Nowosielskiego". Sopocka wystawa poświęcona artyście

Ostatnia aktualizacja: 21.01.2022 12:00
Malarz, rysownik, filozof, teolog prawosławny, uważany za jednego z  najwybitniejszych współczesnych pisarzy ikon. W Sopocie trwa wystawa zatytułowana "Theatrum Jerzego Nowosielskiego". Jak podkreślają organizatorzy: "To próba nowego spojrzenia na twórczość klasyka XX wieku". Co czeka odwiedzających galerię? 
rozwiń zwiń