W 800 roku król Franków Karol Wielki został w Rzymie koronowany przez papieża na cesarza. Odtąd Karolingowie, dążąc do uniwersalnej władzy nad całą Europą Zachodnią, używali tytułu cesarza rzymskiego.
Ale od czasów Ottona I również większość władców niemieckich zaczęła używać tego tytułu.
W 1806 roku, po bitwie pod Austerlitz, Franciszek II Habsburg został przymuszony przez Francuzów do rozwiązania Świętego Cesarstwa Rzymskiego Narodu Niemieckiego i zrzeczenia się godności cesarza.
Primus inter pares
Imperium Karola Wielkiego w szczytowym okresie świetności zajmowało tereny dzisiejszej Francji, Belgii, Holandii, Austrii, Szwajcarii, zachodnich Niemiec, północnych Włoch, Korsyki oraz północno-wschodnią część Hiszpanii i Baleary.
Od 911 roku, kiedy część niemiecka państwa została osierocona przez władców -potomków Karola Wielkiego, tron niemiecki przestał być tronem dziedzicznym i stał się tronem elekcyjnym. To osłabiło pozycję władcy, który musiał być wybrany przez równych sobie – kuzynów, wujków. W przypadku Ottona był to efekt działań militarnych, udanej wyprawy na Włochy.
Pełna nazwa "Święte Cestarstwo Rzymskie Narodu Niemieckiego" na określenie Rzeszy Niemieckiej ukształtowała się dopiero w XV w. Jednak formuła "Świętego Cesarstwa" znalazła się już w 1157 roku w aktach cesarskich.
Stany Zjednoczone Niemiec
- Rzesza Niemiecka rzeczywiście jest konglomeratem. Cesarz miał w stosunku do swoich poddanych niewielkie prawa, w zasadzie dwa: był zwierzchnikiem arystokratów-książąt i on jedyny miał prawo tworzenia arystokracji. Jego pozycja zależała od tego, z jakiej dynastii się wywodził – opowiada prof. Tadeusz Cegielski, historyk idei i kultury. Niektórzy historycy ów państwowy twór nazywali republiką, inni – federacją książąt, przed rewolucją francuską funkcjonowało określenie "Stany Zjednoczone Niemiec".
W 962 roku Otton I koronował się na króla Włoch oraz na cesarza. – Cesarz to tytuł, a nie władza. W tej tytulaturze nie chodzi o naród w sensie etnicznym czy kulturowym, a w sensie politycznym – przekonuje historyk.
Cesarstwo i Rzeczpospolita
Co interesujące, można mówić o wzajemnym wpływie Świętego Cesarstwa Niemieckiego i Rzeczpospolitej. - Z różnych zupełnie powodów te dwie wielkie monarchie: rzymsko-niemiecka i polsko-litewska, w miarę upływu stuleci przeżywały wielki kryzys. W XVIII w. jako państwa zaczynały coraz gorzej funkcjonować i zostały formalnie przyporządkowane różnym sąsiadom – opowiada prof. Cegielski. W przypadku Rzeszy zaważyła na tym wojna trzydziestoletnia i zawarty po niej pokój westfalski, zaś w przypadku Rzeczpospolitej sytuację przypieczętował I rozbiór Polski.
Upadek imperium
- Od początku XVIII wieku zanosiło się na rozbiór, likwidację Rzeszy. Książęta niemieccy wpadli w panikę, że śladem Rzeczpospolitej Austria i Prusy zabiorą sobie terytoria saskie czy bawarskie – opowiada prof. Cegielski. Gdy najważniejsi władcy niemieccy poszli za Napoleonem, Rzesza straciła rację bytu – Habsburg, cesarz Franciszek II, odesłał koronę do skarbca i na miejsce Cesarstwa Narodu Niemieckiego powołał nową strukturę, którą nazwał Cesarstwem Austrii. Koronował się jako Franciszek I. 6 sierpnia 1806 roku upadło Cesarstwo Rzymskie Narodu Niemieckiego.
Zapraszamy do wysłuchania całej rozmowy, jaką z prof. Tadeuszem Cegielskim przeprowadziła w "Klubie Ludzi Ciekawych Wszystkiego" Hanna Maria Giza.
