Efekt Mandeli - czy można zmanipulować wspomnienia?

Ostatnia aktualizacja: 08.04.2021 16:30
Efektem Mandeli nazywane jest zjawisko "pamiętania" rzeczy, które nigdy tak naprawdę się nie wydarzyły. Wszystko dlatego, że duża grupa społeczeństwa amerykańskiego była przekonana o śmierci działacza i polityka w więzieniu w latach 80. Niedawno profesor Aileen Oeberst z Uniwersytetu w Hagen przeprowadziła eksperyment i sprawdziła, czy można manipulować pamięcią.
Zdjęcie ilustracyjne
Zdjęcie ilustracyjneFoto: agsandrew/Shutterstock

mózg psychologia 1200.jpg
W ciągu sekundy dociera do nas 100 mld bitów informacji

Naukowcom z uniwersytetu w Hagen udało się zmanipulować pamięć krótko- i długotrwałą na grupie 52 osób. Średnia wieku biorących udział w eksperymencie wynosiła 22 lata i większości z nich udało się wmówić fałszywe wspomnienia.


Posłuchaj
05:28 Czwórka/Stacja Nauka - efekt Mandeli 08.04.2021.mp3 Czy można zmanipulować wspomnienia i jak działa efekt Mandeli? (Stacja Nauka/Czwórka)

 

- Efekt Mandeli został zauważony w USA, gdzie odkryto, że wiele osób było przekonanych, że Nelson Mandela umarł w latach 80. w więzieniu. Wiadomo, że w rzeczywistości Mandela zmarł w 2013 roku - mówi psycholog Dagmara Seliga. - Ponieważ duża część społeczeństwa miała takie przekonanie, wręcz pamiętała wydarzenia związane z pogrzebem południowoafrykańskiego polityka, stąd powstała nazwa. Jednak jest sporo kontrowersji wokół tego zjawiska. Między innymi mówi się, że ten efekt wynika z luk w pamięci, czy w ogóle problemów z pamięcią.

Okazuje się, że niektóre zdarzenia zapamiętujemy inaczej niż miały miejsce, lub pamiętamy rzeczy, które się nie wydarzyły. - Nasza głowa, mimo że porównywana do komputera, komputerem nie jest. Nie odtwarzamy wspomnień z jakiegoś folderu jak plik dźwiękowy czy plik wideo, który dokładnie przekazuje nam informacje tak, jak je zapamiętaliśmy - tłumaczy psycholog Stefan Sawicki. - Jest to bardziej rekonstrukcja, mamy pewne dane, jak klocki, i budujemy nasze wspomnienie. Wszystko, co jest pomiędzy tymi klockami o wspomnieniu, to jest bardziej nasza wyobraźnia niż zapamiętana informacja.


mózg 1200.jpg
Czy można żyć bez wspomnień? Podróż do zakamarków pamięci

Czytaj także:

Naukowcy próbują sprawdzić, na ile nasza pamięć jest elastyczna i na ile jesteśmy w stanie uwierzyć w rzeczy, które nie miały miejsca. Dochodzi nawet do wszczepiania wspomnień. - Są badania, które pokazują, że przedstawianie zdarzeń, które nie miały miejsca, przy szczegółowym ich opisie, z detalami i ujęciem emocji powoduje, że osoby są w stanie uwierzyć w tę wersję - opowiada Dagmara Seliga. - Co więcej, gdy informacja jest kilka razy powtarzana, to w pewnym momencie niektórzy traktują ją jako fakt, coś, co naprawdę się wydarzyło. Takie osoby są tak przekonane o prawdziwości wydarzenia, że są w stanie za nią stanąć, mimo że nie ma ona pokrycia w rzeczywistości.

***

Tytuł audycji: Stacja Nauka

Prowadzi: Oliwia Krettek

Materiał przygotowała: Weronika Puszkar

Data emisji: 08.04.2021

Godzina emisji: 12.43

aw

Czytaj także

Paragelia - gdy smutek dopada, a ty się śmiejesz

Ostatnia aktualizacja: 13.03.2019 14:20
- Zjawisko spontanicznego, bardzosilnego i niepohamowanego śmiechu to paragelia - wyjaśnia Ewa Polak, psycholog. Nerwowy śmiech moż być czymś niegroźnym, choć bardzo krępującym, ale może być też objawem zaburzenia. 
rozwiń zwiń
Czytaj także

Kłamstwa, kłamstewka - jak wyleczyć się z mitomanii?

Ostatnia aktualizacja: 23.02.2021 13:28
Wśród nas są osoby, które notorycznie kłamią. Najczęściej nie są to "wielkie kłamstwa", ale po prostu dopisywanie historii, fantazjowanie na swój temat. To mitomani. - Chorobę trudno rozpoznać, a cierpiących na nią - ciężko zdiagnozować - mówi psycholog Dagmara Seliga.
rozwiń zwiń