Historia

Kartezjusz. "Myślę, więc jestem"

Ostatnia aktualizacja: 31.03.2023 05:35
Francuski filozof swoimi poglądami, które można streścić w słynnej maksymie "myślę, więc jestem", dokonał rewolucji w sposobie myślenia Europejczyków. To od niego można liczyć dzieje nowożytnej filozofii.
Portret Kartezjusza pędzla Fransa Halsa z 1649, źr. Wikimedia Commonsdp
Portret Kartezjusza pędzla Fransa Halsa z 1649, źr. Wikimedia Commons/dp

31 marca 1596 roku urodził się René Descartes, francuski uczony, ojciec filozofii nowożytnej.

Kartezjusz przyszedł na świat w szlacheckiej rodzinie francuskiej. Pochodzenie dało mu możliwość kształcenia się w kolegium jezuickim, a następnie na Uniwersytecie w Paryżu i Poitiers.

Większość dorosłego życia dzielił między Amsterdam i Paryż, z czego zdecydowanie preferował stolicę Holandii. Klimat intelektualny, w otwartych na nowe koncepcje Niderlandach, sprzyjał pracy Kartezjusza.

Francuz dokonał zwrotu w całej koncepcji filozoficznej. Głównego miejsca w jego rozważaniach nie zajmowała już kwestia natury bytu, jak to było w przypadku jego poprzedników, jej pozycję zajęły przemyślenia na temat granic i możliwości ludzkiego poznania.

– Kartezjusz zaczął od sceptycyzmu metodycznego. Sceptycyzm ma oczyścić pole, by na tym polu wznieść gmach wiedzy nowej, nieczułej na ostrze sceptycyzmu i krytyki – mówił prof. Adam Sikora w audycji Jana Owsińskiego z cyklu "Filozofia człowieka".  Oto indywiduum ma prawo powiedzieć "nie", określić się w negacji w stosunku do zastanego świata. W tym sprzeciwie manifestuje swoją wolność.

Centralną figurą filozofii Kartezjusza stał się człowiek. Zdaniem gości audycji Jana Owsińskiego wpływ na wykształcenie się kartezjańskiego antropocentryzmu miał pewien polski uczony. 

Posłuchaj
14:19 filozofia człowieka.mp3 Audycja Jana Owsińskiego z cyklu "Filozofia człowieka" poświęcona Kartezjuszowi. (PR, 8.05.1985)

Poglądy filozofa wywołały burzliwe dyskusje w środowisku intelektualnym Europy Zachodniej. Sława Kartezjusza dotarła do mroźnej Szwecji. W 1649 roku Kartezjusz został zaproszony przez królową Krystynę na dwór szwedzki. Francuz był osobistym nauczycielem filozofii monarchini. Królowa wyznaczyła początek zajęć na 5 rano.

Surowy, skandynawski klimat nie służył przyzwyczajonemu do łagodnej francuskiej pogody filozofowi. Kartezjusz zachorował na zapalenie płuc i po niedługiej chorobie zmarł 11 lutego 1650 roku. Jego dziedzictwo przetrwało i odcisnęło się piętnem na cywilizacji europejskiej.

bm

Czytaj także

Monteskiusz, czyli oświecenie

Ostatnia aktualizacja: 18.01.2015 06:10
– Możemy stwierdzić, że cały nasz świat jest ułożony według Monteskiusza – dr Joanna Żurowska z Instytutu Romanistyki UW. – Łącznie z podziałem władzy ustawodawczej, wykonawczej i sądowniczej, z zasadą, że prawo powinno chronić, a kary powinny być sprawiedliwe i stosowne do przewinień.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Blaise Pascal. 400 urodziny genialnego oszczercy

Ostatnia aktualizacja: 19.06.2023 05:30
Dla rozrywki rozwiązał jeden z najtrudniejszych problemów geometrycznych i rzucił na papier myśli o najwyższych prawdach boskich i ludzkich, w których ukazał niedościgłe wzory najzręczniejszej drwiny i nieodpartej argumentacji.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Alexis de Tocqueville – klasyk doktryny liberalizmu

Ostatnia aktualizacja: 29.07.2023 05:07
- Nikt jaśniej, niż de Tocqueville nie dostrzegał, że demokracja jako instytucja z istoty indywidualistyczna pozostaje z socjalizmem w nie dającym się rozstrzygnąć konflikcie. Demokracja rozszerza sferę indywidualnej wolności - mówił w roku 1848 socjalizm ją ogranicza – pisał Friedrich Hayek.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Denis Diderot – odnaleziony sens życia

Ostatnia aktualizacja: 05.10.2022 05:30
- Zmory, które wisiały nad jego epoką i nad nim samym, niczym się nie różnią od tych, które nas dzisiaj dręczą. Zwłaszcza problem władzy i ingerencji religii w życie codzienne – tłumaczył aktualność myśli filozofa literaturoznawca, Jan Gondowicz.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Michel Foucault – nauczyciel wolności

Ostatnia aktualizacja: 15.10.2018 06:03
Pod koniec życia Michel Foucault w jednym z wywiadów powiedział, że większość jego książek należy czytać jako autobiografię, w której on sam jest zawarty.
rozwiń zwiń