Historyczny dokument dla Polonii. Instytut Rozwoju Języka Polskiego wyznacza standardy nauczania polszczyzny na świecie

Instytut Rozwoju Języka Polskiego ogłosił pierwsze ramy programowe dla nauczania języka polskiego za granicą – dokument, który ma przełomowe znaczenie dla tysięcy uczniów i nauczycieli polonijnych. To efekt szerokich konsultacji oraz potrzeba uporządkowania i wsparcia globalnej edukacji polskiej. Jak podkreśla dyrektor Instytutu, dr Urszula Starakiewicz-Krawczyk, stanowi „pierwszy kamień milowy na drodze do systemowego wspierania rozwoju języka polskiego za granicą”.

Dr Urszula Starakiewicz-Krawczyk

Instytut Rozwoju Języka Polskiego

W Warszawie zaprezentowano pierwszy w historii dokument porządkujący i wyznaczający kierunki nauczania języka polskiego poza granicami kraju. Ramy programowe, opracowane przez Instytut Rozwoju Języka Polskiego, powstały w dialogu ze środowiskami polonijnymi i mają stać się fundamentem nowoczesnej, spójnej i elastycznej edukacji polskiej na świecie. 

Inicjatywa Instytutu Rozwoju Języka Polskiego spotkała się z ogromnym zainteresowaniem środowisk polonijnych.

Pełna diagnoza i nowoczesne spojrzenie

Dokument powstał po raz pierwszy w oparciu o szeroką diagnozę tego, kto uczy się języka polskiego za granicą, jak wygląda rzeczywistość szkół polonijnych, jakie są potrzeby środowiska i jakie wyzwania stoją przed nauczycielami. To również analiza zróżnicowanego kontekstu kulturowego i językowego, w jakim pracują pedagodzy – często nieprofesjonalni, angażujący się w nauczanie społecznie.

– „To pierwszy tak szeroki dokument, przygotowany z myślą o tym, by realnie wspierać nauczycieli i uczniów. Podchodzimy do ram niedogmatycznie – mają być pomocą, a nie instrukcją od A do Z” – podkreśla dyrektorka Instytutu Rozwoju Języka Polskiego.

Powstawały w dialogu – „w końcu wiemy, o czym rozmawiamy”

Jednym z kluczowych elementów prac nad ramami były rozbudowane konsultacje społeczne. Udział mógł wziąć każdy, kto chciał zaangażować się w proces – zarówno przedstawiciele środowisk polonijnych z całego świata, jak i instytucji edukacyjnych oraz urzędów w Polsce.

– „Teraz przynajmniej wiemy, o czym rozmawiamy. Można się zgadzać albo nie zgadzać, ale z czymś konkretnym. To duży sukces” – mówi dr Starakiewicz-Krawczyk. – „Cieszę się, że tak wiele osób zabrało głos, a dokument zmienił się wręcz zasadniczo względem pierwszej propozycji.”

W konsultacjach brała aktywny udział także młodzież polonijna, co – jak podkreśla dyrektor – nadało dokumentowi nowoczesny charakter i otworzyło go na perspektywy młodego pokolenia.

Trójdzielna struktura. Przewodnik dla nauczycieli – szczególnie dla tych niezawodowych

Efektem szerokich rozmów jest podział ram programowych na trzy części, z których każda ma innego adresata. Najważniejszą z perspektywy codziennej pracy jest część trzecia – praktyczny przewodnik dydaktyczny.

Zawiera on gotowe pomysły na zajęcia, przykładowe testy oraz konkretne rozwiązania metodyczne, o które nauczyciele prosili podczas konsultacji. Jest szczególnie pomocny dla osób, które nie posiadają formalnego wykształcenia pedagogicznego, a uczą polszczyzny z pasji i potrzeby budowania więzi z polską kulturą.

Entuzjazm środowiska polonijnego

Podczas konferencji w Warszawie nauczyciele polonijni z wielu krajów mieli okazję jako pierwsi zapoznać się z dokumentem. – „Nauczyciele czekali na te ramy. Szukają inspiracji, wskazówek metodycznych, a my chcieliśmy włączyć ich w proces tworzenia od samego początku” – wskazuje dyrektorka Instytutu.

Ta atmosfera współpracy sprawiła, że ramy zostały przyjęte z entuzjazmem. Ich elastyczność – możliwość dopasowania do lokalnych realiów – okazała się jednym z najważniejszych atutów.

Nowe zadania: szkolenia, materiały, wsparcie

Choć prace nad dokumentem dobiegły końca, to dla Instytutu to dopiero początek nowego etapu. Przed zespołem stoją zadania związane z:

• przygotowaniem systemu szkoleń dla nauczycieli,
• popularyzacją ram programowych,
• tworzeniem nowych materiałów edukacyjnych,
• skatalogowaniem i opisaniem materiałów już dostępnych na rynku,
• wypracowaniem metod ich dystrybucji do nauczycieli i uczniów.

– „Spore wyzwania przed nami, ale damy radę – jak zawsze” – zapewnia dr Urszula Starakiewicz-Krawczyk.

Stypendia i inicjatywy wspierające nauczycieli

Konferencja była także okazją do wręczenia stypendiów dla nauczycieli szczególnie zaangażowanych w pracę na rzecz środowisk polonijnych. Choć – jak przyznaje dr Starakiewicz-Krawczyk – kwoty nie są przełomowe, to ich znaczenie jest ogromne.

– „To nie jest coś, co zmienia życie. To forma uznania, docenienia ich motywacji i pracy, często wykonywanej wolontaryjnie. Chylę czoła przed nauczycielami” – zaznacza.

Nauczyciele podkreślali również wagę innych inicjatyw Instytutu, takich jak Bon dla ucznia i Bon dla nauczyciela, które realnie wspierają działalność edukacyjną w środowiskach polonijnych.

Dialog trwa – i wreszcie ma wspólny punkt odniesienia

Ramy programowe to nie zakończenie procesu, lecz jego początek. W kolejnych latach dokument będzie oceniany i aktualizowany – na podstawie doświadczeń nauczycieli, badań i komentarzy środowisk polonijnych.

– „Wcześniej nie mieliśmy punktu odniesienia. Teraz możemy wreszcie prowadzić dialog w oparciu o wspólne ramy. Z czasem sprawdzimy, co działa, a co wymaga poprawy” – podsumowuje dyrektorka Instytutu.

Zapraszamy do wysłuchania całej, załączonej rozmowy Haliny Ostas i Marii Wieczorkiewicz z dr Urszulą Starakiewicz-Krawczyk, dyrektorką Instytutu Rozwoju Języka Polskiego.