Portal Polskiego Radia SA
słuchaj
shopping_cart
Polskie Radio
Section05

antropologia

Świnia

Mało które zwierzę ma tak złą prasę. Symbolizuje brud i same najgorsze cechy, przychodzi do głowy chyba tylko wtedy, gdy chcemy kogoś wyzwać. A tymczasem ŚWINIA, bohaterka kolejnego odcinka naszego cyklu Źródłosłów, jest zwierzęciem niezwykle inteligentnym, a także rodzinnym. O tym, jak postrzegano świnię w kulturze ludowej i co z tego zostało w polszczyźnie, opowie językoznawczyni i etnolingwistka z Uniwersytetu Marii Curie Skłodowskiej w Lublinie dr Olga Kielak​. Zobacz więcej na temat:  Aleksandra Tykarska kultura ludowa tradycja znaczenie wyrazów język polski język ojczysty

Koza

Uparta, dzika, głupia - koza w kulturze ludowej niestety nie ma najlepszej prasy... Bywa agresywna, impulsywna, ma powiązania z ciemnymi mocami, choć koza to jeden z najstarszych udomowionych gatunków zwierząt, na całym świecie hodowana dla mleka, mięsa, sierści i skór.   Dziś w „Źródłosłowie” o symbolice związanej z tym zwierzęciem opowiadała językoznawczyni i etnolingwistka z Uniwersytetu Marii Curie Skłodowskiej w Lublinie dr Olga Kielak​. Zobacz więcej na temat:  Aleksandra Tykarska kultura ludowa tradycja znaczenie wyrazów język polski język ojczysty

Koń

To majestatyczne, dostojne zwierzę. Mówią, że najpiękniejsze ze wszystkich! Jego okiełznanie, a potem oswojenie człowiek liczy sobie jako jedno z największych swoich osiągnięć ewolucyjnych. Jaki jest każdy widzi, a bez niego trudno było sobie niegdyś wyobrazić życie nie tylko na wsi. Koń w tradycji ludowej zajmuje zaszczytne, ważne miejsce jako pomocnik gospodarza, towarzysz żołnierza czy kawalera. Dziś w „Źródłosłowie” o symbolice związanej z tym zwierzęciem mówiła językoznawczyni i etnolingwistka dr Olga Kielak​. Zobacz więcej na temat:  Aleksandra Tykarska kultura ludowa tradycja znaczenie wyrazów język polski język ojczysty

Brama

Może być mała, duża, prosta lub zdobiona. Z jednej strony chroni nas przed intruzami, z drugiej - przy niej uroczyście można witać gości. Dziś kojarzy się też nieco pejoratywnie z grodzonymi osiedlami w miastach, ale dobrze jest przypomnieć, że od zawsze pełniła bardzo ważną funkcję w życiu społeczności. O symbolice BRAMY w najnowszym odcinku  "Źódłosłowu" opowie nam językoznawca, antropolog i etnolog prof. Jan Adamowski. Zobacz więcej na temat:  Aleksandra Tykarska kultura ludowa tradycja znaczenie wyrazów język polski język ojczysty

Diabeł

Chyba nie ma straszniejszej niż on postaci... Z jednej strony rogi, kopyta, widły i smoła, z drugiej czarny kapelusz i wąsik - oto jego atrybuty. Ma podjudzać człowieka do najgorszych czynów i mieć szczególny wpływ na kobiety. O tym, że nie taki diabeł straszny, jak go malują, opowie nam w "Źródłosłowie" językoznawca, antropolog i etnolog prof. Jan Adamowski. Zobacz więcej na temat:  Aleksandra Tykarska kultura ludowa tradycja znaczenie wyrazów język polski język ojczysty

Diabeł

Chyba nie ma straszniejszej niż on postaci... Z jednej strony rogi, kopyta, widły i smoła, z drugiej czarny kapelusz i wąsik - oto jego atrybuty. Ma podjudzać człowieka do najgorszych czynów i mieć szczególny wpływ na kobiety. O tym, że nie taki diabeł straszny, jak go malują, opowie nam w "Źródłosłowie" językoznawca, antropolog i etnolog prof. Jan Adamowski. Zobacz więcej na temat:  Aleksandra Tykarska kultura ludowa tradycja znaczenie wyrazów język polski język ojczysty

Droga

Droga - niewiele jest pojęć, z którymi wiąże się tyle powiedzeń i przysłów co z tym. Może być prosta, kręta, może być nie do przejścia albo do raju. Może łączyć, pozwalać odkrywać świat, ale i uciec. W kolejnym odcinku „Źródłosłowu” elementy symboliki drogi objaśni nam  językoznawstwa; kulturoznawca i folklorysta prof. Jan Adamowski. Zobacz więcej na temat:  Aleksandra Tykarska kultura ludowa tradycja znaczenie wyrazów język polski język ojczysty

Droga

Droga - niewiele jest pojęć, z którymi wiąże się tyle powiedzeń i przysłów co z tym. Może być prosta, kręta, może być nie do przejścia albo do raju. Może łączyć, pozwalać odkrywać świat, ale i uciec. W kolejnym odcinku „Źródłosłowu” elementy symboliki drogi objaśni nam  językoznawstwa; kulturoznawca i folklorysta prof. Jan Adamowski. Zobacz więcej na temat:  Aleksandra Tykarska kultura ludowa tradycja znaczenie wyrazów język polski język ojczysty

Miedza

Czas na kolejny odcinek naszego cyklu "Źródłosłów" i kolejne znane, ale nieoczywiste pojęcie. Przy poszukiwaniu źródeł tego dzisiejszego musimy cofnąć się do łacińskiej mediany. Słowo to oznacza środek, coś pomiędzy, między. Chodzi oczywiście o MIEDZĘ. To coś co w świetle ostatnich wydarzeń na Ukrainie nabiera szczególnego znaczenia. Jakiego? To mówi nam antropolog, folklorysta i językoznawca prof. Jan Adamowski. Zobacz więcej na temat:  Aleksandra Tykarska kultura ludowa tradycja znaczenie wyrazów język polski język ojczysty

Na miedzy

Czas na kolejny odcinek naszego cyklu "Źródłosłów" i kolejne znane, ale nieoczywiste pojęcie. Przy poszukiwaniu źródeł tego dzisiejszego musimy cofnąć się do łacińskiej mediany. Słowo to oznacza środek, coś pomiędzy, między. Chodzi oczywiście o MIEDZĘ. To coś co w świetle ostatnich wydarzeń na Ukrainie nabiera szczególnego znaczenia. Jakiego? To mówi nam antropolog, folklorysta i językoznawca prof. Jan Adamowski. Zobacz więcej na temat:  Aleksandra Tykarska kultura ludowa tradycja znaczenie wyrazów język polski język ojczysty

Pracowity jak wół

Robimy teraz kolejny krok w naszej podróży po hasłach, pospolitych wyrazach, które przewijają się w naszym codziennym życiu, ale których pełne znaczenie czasem nam umyka. W „Źródłosłowie” przyjrzymy się bliżej zwierzęciu, symbolizującym poświęcenie i ofiarę, które ze względu na swoje cechy było jednym z najważniejszych w gospodarstwie na dawnej wsi. Wół – o nim opowie nam teraz językoznawczyni i etnolingwistka dr Olga Kielak​. Zobacz więcej na temat:  Aleksandra Tykarska kultura ludowa tradycja znaczenie wyrazów język polski język ojczysty

Słownik stereotypów i symboli ludowych prof. Jerzego Bartmińskigo

7 lutego 2022 roku pożegnaliśmy w Lublinie prof. Jerzego Bartmińskiego, językoznawcę, etnolingwistę, slawistę, profesora UMCS i Instytutu Slawistyki PAN, twórcę Lubelskiej Szkoły Etnolingwistycznej. Spośród wielu jego dokonań skupimy się teraz na tym, które dało początek naszemu cyklowi „Źródłosłów”.  Zobacz więcej na temat:  Aleksandra Tykarska kultura ludowa tradycja znaczenie wyrazów język polski język ojczysty

Świętujemy Dzień Języka Ojczystego

21 lutego przypada Międzynarodowy Dzień Języka Ojczystego, został ustanowiony w 1999 roku przez UNESCO jako upamiętnienie tragicznego wydarzenia, do którego doszło w 1952 r. w Dhace, która została później stolicą niepodległego Bangladeszu. Tego dnia zginęło pięciu studentów, domagających się nadania językowi bengalskiemu statusu języka urzędowego. Jak do tego doszło? Zobacz więcej na temat:  folk folklor Piotr Kędziorek muzyka ludowa kultura ludowa język polski język ojczysty world music

Wół

Robimy kolejny krok w naszej podróży po hasłach, pospolitych wyrazach, które przewijają się w naszym codziennym życiu, ale których pełne znaczenie czasem nam umyka. Dziś w „Źródłosłowie” przyjrzymy się bliżej zwierzęciu, symbolizującym poświęcenie i ofiarę, które ze względu na swoje cechy było jednym z najważniejszych w gospodarstwie na dawnej wsi. Wół – o nim opowie nam teraz językoznawczyni i etnolingwistka dr Olga Kielak​. Zobacz więcej na temat:  Aleksandra Tykarska kultura ludowa tradycja znaczenie wyrazów język polski język ojczysty

Słownik prof. Jerzego Bartmińskiego

7 lutego straciliśmy prof. Jerzego Bartmińskiego, językoznawcę, etnolingwistę, slawistę, profesora UMCS i Instytutu Slawistyki PAN, twórcę Lubelskiej Szkoły Etnolingwistycznej. Spośród wielu jego dokonań skupimy się teraz na tym, które dało początek naszemu cyklowi „Źródłosłów”. Wziął się on od wspominanego tu, monumentalnej publikacji poświęconej folklorowi, której początki sięgają 1980 roku. Profesor Bartmiński był pomysłodawcą i redaktorem, duchem tego przedsięwzięcia. „Słownik to jego opus magnum”, mówi prof. Joanna Szadura z Lublina, która opowie nam teraz o historii tej publikacji. Zobacz więcej na temat:  Aleksandra Tykarska kultura ludowa tradycja znaczenie wyrazów język polski język ojczysty