Jak przemycić zdrowie w comfort foods
Do frytek przyznają się Belgowie, Francuzi i Amerykanie, ale i inne narody mają swoją wersję takich smażonych ziemniaków. Dziś najłatwiej je uznać za danie międzynarodowe, goszczące w niemal każdej kuchni, a nawet sztuce.
20:12 czwórka sztuka jedzenia 13.06.2021.mp3 Skąd pochodzą frytki? (Czwórka/Sztuka jedzenia)
Amerykański rzeźbiarz szwedzkiego pochodzenia, Claes Oldenber słynie z instalacji kulinarnych w przestrzeni publicznej: wielka łyżeczka, a na niej wisienka. Jeśli pracuje w przestrzeni nowojorskich galerii to tam eksponuje frytki. - Nie lubię ich jeść, ale lubi pokazywać - przyznaje.
W 1567 roku Hiszpanie sprowadzili ziemniaki do Europy. Do tego czasu warzywo to było znane tylko Indianom z Południowej Ameryki. - Frytki dziś kojarzą nam się z fastfoodem, niekoniecznie zdrowym, niekoniecznie nawet smacznym ,ale jest to taki produkt, któremu nie jesteśmy się w stanie oprzeć - mówi kulturoznawczyni Magdalena-Tomaszewska Bolałek.
Historia frytek to historia ziemniaka
Ziemniaki trafiły do Europy po odkryciu Ameryki przez Kolumba. - Sam ziemniak nie kojarzył się Europejczykom z jedzeniem. Pierwsze ziemniaki trafiły do oranżerii jako rośliny ozdobne - mówi gość Czwórki. - Jednak tam się nie sprawdziły, nie spodobały się. W Polsce też zaczęły od "wizyty" w oranżerii. Trafiły tam po wyprawie wiedeńskiej Jana III Sobieskiego. Gdy nie doceniono ich walorów jako roślin ozdobnych zdecydowano się je wyrzucić. Trafiły do spalenia. Tam odkryto upieczone bulwy - opowiada.
Dopiero w XIX wieku ziemniaki szturmem wzięły Europę. W XVII i XVIII już pojawiały się frytki uznawane były za produkt ekskluzywny, głównie przez ogromne ilości oleju potrzebne do ich przygotowania.
Dieta dla odporności. Sięgaj po super foods
Na ziemiach polskich frytki pojawiły się w XIX wieku, w książkach kucharskich pod koniec XIX wieku. - Z 1919 roku pochodzi książka "200 potraw z ziemniaków" - pod numerem 92 odnajdziemy "ziemniaki frit". Wtedy też był to produkt luksusowy - mówi specjalistka.
Podobnie było w USA, gdzie frytki jadali prezydenci.
Najdroższą frytką w historii, była wylicytowana na sumę 71 500 dolarów frytka o profilu Abrahama Lincolna.
Cały świat?
Ziemniaki podbiły podniebienia Europejczyków, a XXI wiek przynosi ich ekspansję na wschód. Coraz częściej doceniane są w Chinach i Japonii. - Ziemniak jest rośliną, która nie wymaga dobrej gleby, znosi niskie temperatury - mówi Magdalena Tomaszewska-Bolałek.
Czytaj także:
Frytki są bohaterkami mody, sztuki, filmów, popkultury. O ile trudno powiedzieć, skąd frytki pochodzą, to z pewnością na ich popularność wpłynęło serwowanie ich w USA w barach typu fastfood. Kiedyś ekskluzywne i luksusowe dziś możemy kupić na każdym rogu, zwłaszcza w wakacyjncyh kurortach.
***
Tytuł audycji: Sztuka jedzenia
Prowadzi: Beata Kwiatkowska
Gość: Magdalena Tomaszewska-Bolałek (kulturoznawczyni, autorka książek, m.in. e-booka "Polish table")
Data emisji: 13.06.2020
Godzina emisji: 13.09
pj
