Historia

Wacław Lipiński - głos walczącej Warszawy

Ostatnia aktualizacja: 28.09.2023 05:45
W czasie wojny obronnej 1939 roku pełnił funkcję szefa propagandy Dowództwa Obrony Warszawy. Codziennie nadawał komunikaty radiowe o sytuacji na froncie. Ponadto starał się instruować ludność, jak należy zachować się wobec nalotów i bombardowań artyleryjskich. Próbował podnosić morale mieszkańców Warszawy i przeciwdziałać panicznym nastrojom i fali szpiegomanii.
Polska Akademia Literatury - odczyt Wacława Lipińskiego pt. Józef Piłsudski jako pisarz, 25 listopada 1938.
Polska Akademia Literatury - odczyt Wacława Lipińskiego pt. "Józef Piłsudski jako pisarz", 25 listopada 1938.Foto: Narodowe Archiwum Cyfrowe

Posłuchaj
36:14 pułkownik wacław lipiński - głos walczącej warszawy___8508_95_iv_tr_0-0_10921286477442e8[00].mp3 Wacław Lipiński - audycja biograficzna autorstwa Rafała Seniucha. (PR, 7.12.1995)

 

28 września 1896 roku urodził się Wacław Lipiński, podpułkownik Wojska Polskiego, historyk, działacz podziemia antykomunistycznego.

- Nie zrobił wielkiej kariery wojskowej czy politycznej. Mimo to prowadził niesłychanie aktywne życie. Był piłsudczykiem duszą i ciałem oddanym Marszałkowi – mówił na antenie Polskiego Radia Dariusz Baliszewski, publicysta.

wrzesień w pr.jpg
Wrzesień 1939 roku w Polskim Radiu. Posłuchaj!

Urodził się 28 września 1896 roku w Łodzi. Już w 1911 roku należał do grona współzałożycieli tajnego skautingu w tym mieście. Następnie był członkiem drużyn strzeleckich, a po ukończeniu szkoły podoficerskiej służył w szeregach 5. pułku piechoty Legionów Polskich.

Po kryzysie przysięgowym w lipcu 1917 roku wyjechał do Krakowa, gdzie zdał maturę i podjął studia na wydziale filozoficznym Uniwersytetu Jagiellońskiego. Jednocześnie został sekretarzem Ligi Niezawisłości Polski i członkiem komendy głównej POW.

W listopadzie 1918 roku dowodził plutonem podczas obrony Lwowa. Pisał później o tym w książce "Wśród lwowskich orląt". Z kolei udziałowi w wojnie polsko-bolszewickiej poświęcił wspomnienia "Od Wilna po Dynaburg".

W końcu 1919 roku został przeniesiony do pracy sztabowej. Był kolejno referentem prasy i propagandy dowództwa frontu litewsko-białoruskiego. W 1921 roku ukończył prawo na Uniwersytecie Jagiellońskim, a w następnym roku otrzymał tam dyplom doktorski.

Kierował kursami oświatowymi dowództwa Okręgu Generalnego Kraków, był wykładowcą w Wojskowej Szkole Administracji, a jednocześnie komendantem okręgowym Związku Strzeleckiego.

Od 1934 roku pracował w Instytucie Badania Najnowszej Historii Polski, przemianowanego później na Instytut im. Józefa Piłsudskiego. Został jego dyrektorem.

W momencie wybuchu II wojny światowej był już oficerem w stanie spoczynku. Jednak w kampanii wrześniowej pełnił funkcję szefa propagandy Dowództwa Obrony Warszawy. Codziennie nadawał komunikaty radiowe o sytuacji na froncie. Ponadto starał się instruować ludność, jak należy zachować się wobec nalotów i bombardowań artyleryjskich. Próbował podnosić morale mieszkańców Warszawy i przeciwdziałać panicznym nastrojom i fali szpiegomanii.

Po klęsce kampanii wrześniowej przebywał na Węgrzech. Do Warszawy wrócił w 1942 roku, gdzie współtworzył Konwent Organizacji Niepodległościowych.

Po zakończeniu II wojny światowej stanął na czele Komitetu Porozumiewawczego Organizacji Polski Podziemnej. Aresztowany przez komunistyczne służby bezpieczeństwa, 27 grudnia 1947 roku został skazany na karę śmierci przez Rejonowy Sąd Wojskowy w Warszawie, zamienioną później na dożywotnie więzienie. Zmarł w niewyjaśnionych okolicznościach 4 kwietnia 1949 roku w więzieniu we Wronkach.

Posłuchaj archiwalnych nagrań z udziałem Wacława Lipińskiego.

mjm

Czytaj także

Wrzesień '39. Tego dnia od bomb zginęło 10 tysięcy warszawiaków

Ostatnia aktualizacja: 25.09.2023 13:00
- Bombardowanie rozpoczęło się około godziny 7 rano, trwało przez 10 straszliwych godzin, godzin takiego piekła, że nikt, kto tego nie przeżył, nie jest w stanie sobie tego nawet w przybliżeniu wyobrazić – relacja płk. Tadeusza Tomaszewskiego z bombardowania Warszawy.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Wrzesień'39. "To nasz ostatni komunikat: Niech żyje Polska!"

Ostatnia aktualizacja: 30.09.2019 05:55
"Halo! halo!, czy nas słyszycie? To nasz ostatni komunikat. Dziś oddziały niemieckie wkroczyły do Warszawy. Braterskie pozdrowienie przesyłamy bohaterskim żołnierzom walczącym na Helu i wszystkim walczącym, gdziekolwiek się jeszcze znajdują! Jeszcze Polska nie zginęła! Niech żyje Polska!"
rozwiń zwiń
Czytaj także

"Halo! Halo! Tu mówi Polskie Radio". Skarby Archiwum Polskiego Radia z września 1939 roku

Ostatnia aktualizacja: 02.09.2021 05:58
- Najwcześniejszym nagraniem Polskiego Radia z września 1939 roku jest komunikat o wybuchu wojny, o którym wiemy, że był nagrany kilka dni wcześniej i odtworzony na antenie 1 września - mówił Wojciech Barcikowski z Archiwum Polskiego Radia.
rozwiń zwiń