Powtórny pogrzeb Aleksandra Brücknera. "Ostatni polihistor" spocznie w Krakowie po 84 latach od śmierci

29 września po uroczystej mszy pogrzebowej urna z prochami slawisty, historyka literatury i kultury polskiej Aleksandra Brücknera zostanie złożona do grobu na Cmentarzu Rakowickim w Krakowie. Szczątki naukowca zostały sprowadzone do Polski z Berlina, gdzie do tej pory znajdował się jego grób. 

Aleksander Brückner

Foto: Polskie Radio (na podstawie grafik ze zbiorów Biblioteki Narodowej/Polona.pl/dp)

Organizatorami wydarzenia jest Fundacja Polsko-Niemieckie Pojednanie i Kancelaria Prezesa Rady Ministrów. O inicjatywie sprowadzenia doczesnych szczątków historyka poinformował 16 czerwca 2023 roku pełnomocnik Prezesa Rady Ministrów do spraw ochrony miejsc pamięci Wojciech Labuda przypomniał, że starania o sprowadzenie szczątek profesora Aleksandra Brücknera z Berlina do Polski trwały od 1939 roku.

- Dzisiaj dzięki inicjatywie premiera Mateusza Morawieckiego jesteśmy w stanie zrealizować wolę samego zmarłego i chęć upamiętnienia go przez naukowców. To nie tylko upamiętnienie wybitnego Polaka, patrioty, osoby, która dbała o nasz język, ale też przywracanie pamięci o nim młodemu pokoleniu - wskazał Wojciech Labuda.

Wydarzeniu towarzyszą dodatkowe inicjatywy realizowane w Krakowie, Warszawie, Berlinie oraz Halle i Jenie, takie jak: konkurs skierowany do uczniów liceów sztuk plastycznych, konferencja naukowa współorganizowana przez Uniwersytet Jagielloński, konferencja dla młodzieży, cykl warsztatów realizowany w Muzeum Archeologicznym, lekcje muzealne w warszawskich instytucjach czy wystawa, która odbędzie się na Uniwersytecie Humboldtów w Berlinie.

Kim był Aleksander Brückner?

Aleksander Brückner urodził się 29 stycznia 1856 roku w Tarnopolu w spolszczonej od trzech pokoleń rodzinie urzędnika skarbowego. Studiował we Lwowie, odbył też staże naukowe u slawistów. Był docentem Uniwersytetu Lwowskiego. W 1881 roku powołano go na katedrę slawistyki w Berlinie.

– Aleksander Brückner był wybitnym Polakiem mieszkającym w Berlinie przeszło 60 lat – mówił w audycji Polskiego Radia prof. Tomasz Szarota. – Był jednym z dwóch polskich profesorów do II wojny światowej z katedrą na Uniwersytecie Berlińskim – to zupełny ewenement.

Na przełomie 1889 i1890 roku  Brückner odnalazł w Bibliotece Petersburskiej "Kazania świętokrzyskie", które opracował i opublikował. Są przechowywane w Bibliotece Narodowej Warszawie i uznawane za najstarszy dokument prozatorski stworzony w języku polskim, datowany na koniec XIII wieku lub na XIV stulecie. "Jak Schliemann Troję,​​ tak on odkrył nam dawną literaturę polską" pisał o Brücknerze prof. Stanisław Pigoń. 

Oprócz tego Brückner pod koniec XIX wieku opracował spuściznę literacką po barokowym poecie Wacławie Potockim. Był współtwórcą wydawanej od 1904 roku "Wielkiej Powszechnej Encyklopedii Ilustrowanej". Wykaz publikacji w dorobku Brücknera wynosi ponad 1500 pozycji, niektóre z nich w znaczący sposób zmieniły spojrzenie na literaturę polską.

Czytaj także:

• Szczątki trzech prezydentów RP na uchodźstwie wracają do Polski
• Z Francji, Szwajcarii, a nawet Turcji. Pośmiertne peregrynacje wybitnych Polaków

Po I wojnie światowej w 1924 roku władze uniwersytetu przeniosły profesora Aleksandra Brücknera na emeryturę. W 1929 został odznaczony Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski. Był członkiem Akademii Umiejętności, Rosyjskiej Akademii Nauk w Petersburgu i Towarzystwa Naukowego we Lwowie. W 1929 roku Uniwersytet Warszawski przyznał mu tytuł doktora honoris causa. W 1935 został odznaczony Złotym Wawrzynem Akademickim Polskiej Akademii Literatury.

Zmarł 24 maja 1939 roku i został pochowany w Berlinie. Wolą zmarłego było, aby został pochowany na polskiej ziemi. Cmentarz Tempelhofer Parkfriedhof, na którym znajdowała się do tej pory mogiła uczonego, zostanie całkowicie zamknięty do 2027 roku, w związku z czym mogile grozi likwidacja

IAR/Tomasz Zielenkiewicz/bm