Nowa rzeczywistość
W 1918 roku, po odzyskaniu przez Polskę niepodległości, kraj musiał zmierzyć się z problemem różnych systemów prawnych, administracyjnych czy edukacyjnych, wprowadzonych przez trzech zaborców. Priorytetem stało się usprawnienie funkcjonowania państwa.
Ministerstwu Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego udało się ujednolicić różne systemy szkolnictwa dopiero 1932 roku. Do tego czasu brakowało spójnego modelu edukacji narodowej.
Cele reformy
Jednym z fundamentalnych założeń reformy była eliminacja analfabetyzmu. ‒ Zdaniem Jędrzejewicza szkoła dawała szansę wychowania nowego człowieka bez wad czy stygmatów niewoli, które odciskały się złym piętnem na obliczu polskiego parlamentu ‒ słyszymy w archiwalnej audycji z cyklu "Wybitni polscy parlamentarzyści".
29:10 wybitni polscy parlamentarzyści - janusz jędrzejewicz___f 45090_tr_0-0_117435836dc67128[00].mp3 Janusz Jędrzejewicz - audycja Mariana Kruczkowskiego z cyklu "Wybitni polscy parlamentarzyści". (PR, 8.11.1988)
Dla Janusza Jędrzejewicza, który był wtedy ministrem Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego, najważniejsze było wychowanie nowego społeczeństwa.
Powszechny obowiązek szkolnictwa
Tzw. reforma jędrzejewiczowska ujednoliciła system edukacji, wprowadzając powszechny obowiązek szkolny w siedmioklasowej szkole powszechnej ‒ odpowiedniku dzisiejszej szkoły podstawowej. Ostatnia klasa była przeznaczona dla uczniów, którzy nie kontynuowali dalszej nauki.
Po ukończeniu szóstej klasy rozpoczynał się II etap edukacji, określany jako szkoła ogólnokształcąca. Składał się z czteroletniego gimnazjum, kończącego się tzw. małą maturą, która umożliwiała dalszą naukę w dwuletnim liceum ogólnokształcącym lub zawodowym. Mała matura pozwalała również na wybór trzyletniego liceum pedagogicznego.
Ustawa zakładała, że licea ogólnokształcące będą miały charakter elitarny. Klasy, które wybierali uczniowie, były nakierowane na daną specjalizację: klasyczną, humanistyczną, przyrodniczą oraz matematyczno-fizyczną. Dwuletnią naukę kończyła tzw. duża matura, umożliwiająca pójście na studia.
W lipcu 1932 rozpoczęto etapowe wdrażanie reformy jędrzejewiczowskiej. Natomiast pierwsi absolwenci zreformowanego liceum otrzymali świadectwa dojrzałości już w czerwcu 1939 roku.
Żołnierz i nauczyciel
Janusz Jędrzejewicz, późniejszy minister i premier, swoją działalność polityczną rozpoczął przystępując do Polskiej Partii Socjalistycznej oraz Polskiej Organizacji Wojskowej, działającej w konspiracji pod dowództwem Józef Piłsudskiego w zaborze rosyjskim.
Był uczestnikiem Wielkiej Wojny, żołnierzem Legionów Polskich na froncie wschodnim. W uznaniu za zaangażowanie polityczne i militarne został mianowany przez komendanta Piłsudskiego na jednego z jego osobistych adiutantów.
W 1923 roku razem z Piłsudskim odszedł z wojska. Rozpoczął pracę jako nauczyciel w podwarszawskich gimnazjach, kierował również seminarium nauczycielskim.
‒ To nie jest przypadek ani gorączkowe poszukiwanie pracy. Rozdział nauczycielski w życiorysie Jędrzejewicza odgrywał bardzo ważną rolę ‒ słyszymy w ayducji z cyklu "Wybitni polscy parlamentarzyści". ‒ Zdobyte doświadczania wiązały się z generalną wizją uprawiania polityki i przemodelowywania społeczeństwa.
Reformator oświaty
Po przewrocie majowym 1926 roku powrócił do życia politycznego. Został zatrudniony w Ministerstwie Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego. Otrzymał od Walerego Sławka propozycję startu w wyborach z listy BBWR (Bezpartyjnego Bloku Współpracy z Rządem). Przyjął ofertę, lecz zadeklarował, że nie będzie się angażować się w spory polityczne.
W 1931 roku został ministrem. Poświęcił się reformowaniu i ujednolicaniu systemu szkolnictwa w Polsce. Gdy otrzymał propozycję stworzenia rządu, przekazał resort młodszemu bratu Wacławowi. Upatrywał w nim kontynuatora rozpoczętych projektów, nad którymi sam jako premier nie mógłby już pracować.
Źródło: Polskie Radio
WP
