Nauka

Koloseum - krwawe arcydzieło

Ostatnia aktualizacja: 29.04.2007 08:58
Amfiteatrów w Rzymie było wiele, jednak tylko jeden z nich zasłynął na całym świecie. Dziś Koloseum uznawane jest za największą za dumę Rzymu.

 


Nazwa "Koloseum" nadana została słynnemu budynkowi od stojącego obok Kolosa, posągu Nerona -  trzydziestopięciometrowego giganta, ustawionego na osiemnastometrowym cokole. Był to największy w starożytności amfiteatr, kilkakrotnie większy od innych budowli z tamtych czasów. Starożytne źródła wskazują na to, że Koloseum miało 87 tysięcy miejsc. Naukowcy nie zgadzają się jednak z tymi danymi, twierdząc, że wszelkie badania nad budowlą wskazują jedynie na 50 tysięcy miejsc.

Walki gladiatorów

Pierwsze igrzyska, które odbyły się w Koloseum, były... walką morską. Dwie eskadry okrętów stoczyły ze sobą walkę na arenie wypełnionej wodą. Po tym wydarzeniu Koloseum zamknięto na siedem lat – podczas tej przerwy trwały prace, zarówno nad powierzchnią areny, jak i pod jej poziomem. Prace ukończono w 80 roku i od tego czasu gigant stał się głównym miejscem rzymskich igrzysk. Największą rozrywką starożytnych Rzymian były walki gladiatorów z dzikimi zwierzętami oraz zwierząt miedzy sobą.

Profesor Adam Ziółkowski z Instytutu Historycznego Uniwersytetu Warszawskiego mówi, że walki gladiatorów były mniej krwawe niż walki ze zwierzętami. Gladiator uznawany był za osobę zbyt cenną, by pozwolić mu zginąć podczas walki. Wielka sława, jaką cieszyli się gladiatorzy, sprawiała, że do walki z nimi dopuszczano najczęściej „wrogów systemu” czyli zbrodniarzy, bandytów i chrześcijan – po to, by lud mógł się cieszyć ich widokiem w kolejnych walkach. O rezultacie walk decydował cesarz, sugerując się najczęściej decyzją ludu. Najbardziej imponujące spektakle, z tysiącami gladiatorów i setkami zwierząt, zostały zorganizowane z okazji obchodów tysiąclecia Rzymu w 249 roku n.e.

Miejsca na widowni ukazywały podział hierarchiczny rzymskiego ludu. Pierwsze cztery rzędy, pomiędzy areną i pierwszym ambitem, zajmowali najbardziej zamożni obywatele. Były to miejsca honorowe, przeznaczone dla senatorów i członków ich rodzin. Mimo że walki były prawdziwymi widowiskami, widownia stadionu nie zawsze była wypełniona po brzegi. Jeżeli osoby z elit nie przybyły na walkę, miejsca te musiały pozostać puste.

Bywały miasta szczególnie uhonorowane, które miały specjalnie zarezerwowane dla nich sektory. Ludność najuboższa siedziała najwyżej, gdzie widoczność była najgorsza. Jak się okazuje, najlepszą widoczność mieli ci, którzy zasiadali w czwartym rzędzie.

''Źródło: Wikipedia. Zdjęcie na licencji GNU.
Wysiłek budowy

Koloseum powstało pierwotnie na gigantycznej betonowej płycie, którą kazał wylać Neron, żeby stworzyć tam staw. Teren był już ustabilizowany, dlatego część naziemna powstała bardzo szybko. Konstrukcja Koloseum, zdaniem prof. Ziółkowskiego, jest niezwykła w swej prostocie – pozwalała na jednoczesne budowanie poszczególnych partii. Po zamknięciu Koloseum po jego pierwszej inauguracji, skuto beton i zbudowano wnętrze – zarówno to, które powstało nad, jak i pod powierzchnią amfiteatru.  

Najważniejszym elementem całej budowli była arena. Pod jej powierzchnią znajdowało się kilka pięter pomieszczeń, w których przechowywano wielką ilość maszyn i rekwizytów. Było ich bardzo dużo, ponieważ wraz ze zmianą charakteru walk, zmieniano także scenografię. I tak na przykład podczas walki lwów przygotowywano scenerię afrykańską, a walkom niedźwiedzim towarzyszyła scenografia leśna. Przejścia podziemne skonstruowano tak, by wszelkie zmiany scenografii mogły następować bardzo szybko.

Igrzyska odbywały się w Koloseum przez ponad 450 lat. Ostatnie walki miały miejsce w 523 roku. W połowie VI wieku, po dramatycznym oblężeniu Rzymu przez Gotów, kiedy dawna stolica imperium wyludniła się, w Koloseum zaczęto grzebać zmarłych. Wkrótce potem na terenie imponującej budowli zaczęli mieszkać ludzie. Ta ostatnia funkcja Koloseum trwała ponad 740 lat – czyli dwukrotnie dłużej niż jej pierwotne przeznaczenie!

Jak mówi profesor Tomasz Mikocki z Instytutu Archeologii UW, po trzęsieniu ziemi w 1349 roku budowla stała się kopalnią materiałów budowlanych. Koloseum zbudowano z trawertynu, skrystalizowanego wapienia, który był znakomitym materiałem budowlanym dla kolejnych obiektów. Niektóre starożytne budowle, np. bazylika Św. Piotra i część pałaców dworskich, powstały właśnie z materiałów pochodzących z Koloseum. Także z tego materiału wzniesiono w XVII wieku główny port Rzymu. Do dziś pozostało jedynie 2/3 wielkiego niegdyś amfiteatru.

''Źródło: Wikipedia. Zdjęcie na licencji Creative Commons Attributions 2.0.

Cud architektoniczny

Koloseum uznawane jest za cud architektury i funkcjonalności. Arena w kształcie elipsy otoczona była kilkoma kondygnacjami miejsc dla widzów. Centralny plac Koloseum pokryty był piaskiem, który szybko chłonął lejąca się podczas walk krew. Obiekt zaprojektowano tak, by widzowie mogli swobodnie się przemieszczać. Konstrukcja przejść pozwalała na opuszczenie widowni dziesiątkom tysięcy ludzi w ciągu niespełna dziesięciu minut.

Rzymianie czasów cesarstwa byli bardzo wygodnymi ludźmi. Przeszkadzało im palące słońce oraz deszcz, dlatego nad trybunami i areną rozciągano system gigantycznych żagli, zajmujących powierzchnię około 20 tysięcy metrów kwadratowych. Obsługiwał je oddział dwustu marynarzy z floty cesarskiej.

Elipsa Koloseum miała 188 m długości, 156 m szerokości i 52 metry wysokości. Budowla zbudowana została z dwunastu segmentów, całkowicie od siebie niezależnych i obsługiwanych  przez własny system ramp schodów. Choć dzisiaj słynna budowla jest tylko cieniem swojej dawnej świetności, nadal uznawana jest za symbol Rzymu, a jej pozostałości przyciągają tłumy zwiedzających z całego świata.

Joanna Paszkowska

Czytaj także

Śmieci Lutra

Ostatnia aktualizacja: 13.11.2008 13:31
Archeologia obala mity o twórcy Reformacji.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Świątynia legendarnego władcy

Ostatnia aktualizacja: 09.12.2009 13:58
Archeolodzy w Peru, są przekonani, że odkryli pozostałości świątyni Naylampa.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Cmentarzysko ludzi i węży sprzed 6 tysięcy lat

Ostatnia aktualizacja: 29.09.2009 11:47
Odkrycia dokonano w Górach Świętkorzyskich.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Polscy archeolodzy w Libanie

Ostatnia aktualizacja: 18.01.2010 22:05
Polscy naukowcy zajmują się odkrywaniem antycznego dziedzictwa na terenach dzisiejszego Libanu.
rozwiń zwiń