Wymieranie pożądania

Fundacja Supermarket Sztuki zorganizowała w starej warszawskiej kamienicy krótkotrwałą wystawę pod tytułem „Pożądanie – Patrzenie – Przerażenie”. Mimo że wszystkie prace krążą wokół tytułowego pożądania, artyści zaproszeni do współpracy pokazali dzieła bardzo różnorodne.

 

W wystawie biorą udział artyści już dojrzali, lecz wciąż zaliczani do „młodych”. Zobaczymy tu prace Kingi Arayi, Agaty Bogackiej, Bogny Burskiej, Maurycego Gomulickiego, Zuzanny Janin, Andrzeja Karmasza, Doroty Nieznalskiej i Aleksandry Polisiewicz. Dołączają do długiej listy artystów i myślicieli, którym nie dawał spokoju ten temat, lub którzy postanowili tworzyć na jego kanwie dla realizacji własnych poszukiwań.

Wystawy tematyczne bywają często robione na siłę, a narracja narzucona odgórnie budzi poczucie sztuczności. I tym razem należy pamiętać, że prace artystów biorących udział w wystawie mają podstawy w diametralnie odmiennych poetykach. Zestawienie i zamknięcie ich pod jednym tytułem poddaje je rekontekstualizacji. Ujawniają się nowe znaczenia, wydobywając na wierzch perwersję zdjęć Andrzeja Kramasza. Jego fotografie „Cristal Clear” akcentują samotność i niemożliwe do zrealizowania pożądanie.

Różowe i czarne

 

Kinga Araya "Paroxysm"

Cykl zdjęć Kingi Arayi „Paroxysm” jest szczególnie ekspresyjny. Postać kobieca narzucająca się neutralnym pokojom pojawia się połamana i przegrana. Jednak dopiero kontekst reszty wystawy (szczególnie wideo tej samej autorki) akcentuje porażkę, czyli zawiedzione pożądanie.

Ten zdawałoby się banalny i oklepany temat, wydaje się przez to szczególnie trudny. Kuratorce udało się zgromadzić ciekawe prace i zestawić je w wieloznaczną całość. Jego podjęcie było odważnym gestem i nie przyniosło zawodu odbiorcom.

Specjalnie dla tego projektu przygotował pracę Maurycy Gomulicki. Narzucony temat nie przeszkodził jednak artyście w stworzeniu dzieła reprezentującego jego osobisty styl. Tym razem spotęgował do rozmiarów groteski jeden z symboli erotyzmu: Wijące się jak węże, olbrzymie plemniki. Rozpasanie i wykorzystanie kiczu jest charakterystyczne dla prac Gomulickiego. Róż i czerń, kolory którymi namalował swoje prace, w kulturze europejskiej oznaczają miłość i śmierć, złączone w wężowych splotach.

Nie tylko Eros i Tanatos

 

Bogna Burska z cyklu "Kryształy"

„Eros jest żywiołem archaicznym, przedludzkim, bezwzględnie bestialskim, który ujawnia się poza obszarem mowy i poza domeną woli zależnej od psychicznych stanów w postaci przerażenia i śmiechu” Agnieszka Żechowska, kuratorka wystawy, cytuje książkę Pascala Quignarda „Seks i trwoga”. Na tej wystawie Eros wyraźnie ujawnia się pod tą złowrogą postacią. Zuzanna Janin prezentuje cykl fotografii „Siedem śmierci”, a także podwójne wideo „Fortune - Ryba, Ptak”. Oba nagrania nawiązują do pojęcia martwej natury - jej śmierć jest bardzo dosłowna – podkreśla napięcie między estetyką a etyką.

To rozdwojenie zauważalne jest także w fotografiach Bogny Burskiej. Budzą niepokój i poczucie piękna, których – spoglądając na przedstawienia kropli krwi zastygłych w skrystalizowanej formie – nie sposób rozłączyć.

Z kolei w drugiej części cyklu wideo „A Game With Shifting Mirrors” Burska wykorzystuje „found footage” (materiał zaczerpnięty z innych dzieł) i montuje z niego figurę lotu – jako obrazu miłości – oraz upadku.

 

Agata Bogacka "Serce 1"

Na wystawie nie mogło zabraknąć przedstawienia serca. Dwa obrazy na ten temat („Serce 1” i „Serce 2”) namalowała Agata Bogacka. Czarne, przeważnie płasko malowane wizerunki symbolu miłości są niekompletne, choć przestawione bardzo sugestywnie. Ich opływowe kształty kojarzą się ze światłem odbijającym się w wielkich lśniących sercach Jeffa Koonsa.

To interesujące, kiedy miejsce mieszczące wystawę jest jednocześnie figurą jej zawartości. „Pożądanie – Patrzenie - Przerażenie” nie jest prezentowana w zwykłej galerii – ekspozycję zorganizowano w przedwojennej kamienicy: gmach Krajowej Kasy Oszczędności, na rogu ulic Złotej i Zgoda, od lat stoi pusty. Ten bardzo efektowny budynek niszczeje, jego wspaniała fasada i wnętrza są w bardzo złym stanie. Odpadające stiuki, odrapane i pełne zacieków ściany, farba łuszcząca się z sufitów budują tło dla wystawy o pożądaniu. Tym, co czyni to miejsce tak pociągającym jest właśnie jego umieranie.

Żeby mieć szansę zobaczenia wystawy należy się spieszyć. Jest otwarta codziennie do 11 listopada, przy ulicy Złotej 1.

Antoni Burzyński