Historia

Fiodor Dostojewski. Pisarz, psycholog, myśliciel

Ostatnia aktualizacja: 09.02.2024 05:40
- Nie Freud odkrył podświadomość. Podświadomość odkrył Dostojewski. Nazwał ją podziemiem ludzkiej psychiki - mówił o Fiodorze Dostojewskim ks. prof. Henryk Paprocki.
Fiodor Dostojewski na portrecie Wasilija Pierowa
Fiodor Dostojewski na portrecie Wasilija PierowaFoto: Wikipedia/domena publiczna

9 lutego 1881 roku zmarł Fiodor Dostojewski, rosyjski pisarz, jeden z najważniejszych autorów w dziejach literatury światowej.

Przyszedł na świat w Moskwie jako syn lekarza wojskowego. Już w dzieciństwie zetknął się z biedą i zepsuciem rozwijającego się miasta. W świecie literatury debiutował nie jako pisarz, a jako tłumacz, przekładał z francuskiego m.in. dzieła Balzaca.

W świecie zbrodni i kary

Dostojewski brał udział w spotkaniach pietraszewców, czyli kółek intelektualistów, zwolenników socjalizmu utopijnego. Za to został aresztowany i był o włos od kary śmierci. Tę zmieniono na czteroletnie zesłanie na Syberię.

- Dostojewski doświadczył na katordze kontaktu z kryminalistami - wyjaśniał ks. prof. Henryk Paprocki, gość audycji "Między zbrodnią i karą - demony Fiodora Dostojewskiego". - Po czymś takim trudno nie mieć obrazu człowieka jako zarazem anioła i bestii.

Doświadczenia z pobytu na Syberii natchnęły go do napisania powieści "Zapiski z martwego domu"(1860-62).

W stronę chrześcijaństwa

Dostojewski to nie tylko pisarz, to przede wszystkim myśliciel. Jedyną książką, którą miał przy sobie podczas pobytu na Syberii była "Biblia", to popchnęło go ku zagadnieniom moralności chrześcijańskiej. Jego książki stawiały czytelnika przed pytaniami granicznymi, na które odpowiedź miała zmienić diametralnie życie. - Właściwie trudno jest znaleźć w ówczesnej Europie drugiego człowieka, który przeczytałby tyle książek z zakresu Biblii - mówił ks. prof. Henryk Paprocki w audycji Elżbiety Łukomskiej i Doroty Gacek. - Dostojewski jest pisarzem przesiąkniętym prawosławnym chrześcijaństwem do szpiku kości.

Stąd u Dostojewskiego pochwała prostoduszności i krytyka ludzkiej pychy. Takie myślenie można znaleźć między innymi w "Zbrodni i karze", "Idiocie" i "Braciach Karamazow". Utwory Dostojewskiego pełne są symboliki chrześcijańskiej i odniesień: żadne imiona, wydarzenia, a nawet barwy, nie są przypadkowe.

Przeciwnik i prorok rewolucji

Sławę międzynarodową przyniosła Dostojewskiemu powieść "Biesy". - Pisarz przeraził się wizją rewolucji - wyjaśniał ks. prof. Henryk Paprocki. - Pojawiła mu się ona przed oczyma w wyniku pewnego wydarzenia. Rosyjski rewolucjonista Nieczajew zorganizował grupę buntowników. Jeden z nich, student Iwan Iwanowicz Iwanow, postanowił opuścić tę organizację i został zamordowany. Dla Dostojewskiego to wydarzenie było szokiem.

- Powieści Dostojewskiego pokazują, jak podświadomość człowieka oddziałuje na nasze zachowanie - mówił ks. prof. Henryk Paprocki.


Posłuchaj
80:00 zbrodnia i kara- demony dostojewskiego.mp3 Sylwetkę Fiodora Dostojewskiego przybliża ks. prof. Henryk Paprocki w audycji Elżbiety Łukomskiej i Doroty Gacek "Między zbrodnią i karą - demony Fiodora Dostojewskiego". (PR, 6.02.2011)

 

W tej powieści badacze twórczości Dostojewskiego dopatrują się zapowiedzi rewolucji październikowej, która wstrząsnęła Rosją w 1917 roku. Tego wydarzenia pisarz nie dożył. Dostojewski zmarł 9 lutego 1881 roku.

Fiodor Dostojewski - sylwetkę pisarza przybliża ks. prof. Henryk Paprocki w audycji "Między zbrodnią i karą - demony Fiodora Dostojewskiego". Posłuchaj audycji Elżbiety Łukomskiej i Doroty Gacek.

bm

Czytaj także

Borys Pasternak. Wybitny pisarz zniszczony przez sowieckie władze

Ostatnia aktualizacja: 30.05.2023 05:40
Po wydaniu najsłynniejszego dzieła, "Doktora Żywago", władze ZSRR próbowały zdyskredytować Borysa Pasternaka w oczach opinii publicznej. Krytyka w gazetach i oskarżenia ze strony literatów spowodowały trzeci zawał pisarza i jego śmierć.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Anna Achmatowa - poezja w cieniu stalinizmu

Ostatnia aktualizacja: 23.06.2023 05:40
23 czerwca 1889 roku w Odessie urodziła się Anna Achmatowa, jedna z najwybitniejszych rosyjskich poetek. Przez lata władze sowieckie ledwo tolerowały jej obecność, aż do całkowitego zakazu publikacji jej utworów.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Antoni Czechow. "Poetyka jego pisania zapewniła mu osobne miejsce w literaturze"

Ostatnia aktualizacja: 29.01.2024 05:40
Pisarz, uznający się za dokazującego piórem lekarza, zapowiada zupełnie nowy sposób posługiwania się słowem, który sam Tołstoj, nienawidzący sztuki nowoczesnej, nazwał impresjonizmem. 164 lata temu, 29 stycznia 1860 roku, urodził się Anton Czechow, rosyjski pisarz. 
rozwiń zwiń
Czytaj także

Osip Mandelsztam. Tragiczny los, tragiczna poezja. Posłuchaj głosu poety

Ostatnia aktualizacja: 15.01.2024 05:45
15 stycznia 1891 roku w Warszawie urodził się Osip Mandelsztam, jeden z najwybitniejszych rosyjskich poetów, klasyk literatury światowej, ofiara wielkiej czystki w ZSRR. 
rozwiń zwiń
Czytaj także

Michaił Bułhakow. "Nie dano mu rozwinąć skrzydeł"

Ostatnia aktualizacja: 10.03.2024 05:48
Sławę przyniosła mu powieść "Mistrz i Małgorzata". Bułhakow nie doczekał jednak uznania. – Nie dostał tego, co dla prawdziwego artysty jest bardzo ważne: odpowiedniej, stosownej porcji pochwał – mówił o nim krytyk literacki Jan Gondowicz.
rozwiń zwiń