Historia

Jan Andrzej Morsztyn - frywolny wieszcz baroku

Ostatnia aktualizacja: 08.01.2016 06:03
Liryka Morsztyna jest finezyjnym flirtem bez większego sentymentu, a celność jego fraszek jest niezrównana. Julian Krzyżanowski pisał, że cechuje je jaskrawy erotyzm, niejednokrotnie wyuzdany, ale szelmowsko dowcipny. Aleksander Brückner, że zmysłowość i lubieżność rozpasały się w nich do naga.
Audio
  • Sylwetka Jana Andrzeja Morsztyna w audycji z cyklu "Warto przypomnieć". (PR, 11.11.1976).
Jan Andrzej Morsztyn, portret pędzla Hyacinthea Rigaud z 1690 roku fot. Wikimedia Commonsdomena publiczna
Jan Andrzej Morsztyn, portret pędzla Hyacinthe'a Rigaud z 1690 roku fot. Wikimedia Commons/domena publiczna

Przez dziesiątki lat poezja Jana Andrzeja Morsztyna była właściwie nieznana polskiemu czytelnikowi, a dla krytyków, publicystów i historyków literatury stanowiła wzorcowy przykład barokowej, wykwintnej pustoty, sztuczności i pompatyczności. Niewielu dostrzegało świetny dowcip językowy, niepospolite obrazowanie, a przede wszystkim doskonały portret epoki - czasów królów Jana Kazimierza i Jana III Sobieskiego.

Francuski agent

Jan Andrzej Morsztyn urodził się 24 czerwca 1621 w Raciborsku. Jako dworak, podskarbi koronny i zaufany Marii Ludwiki trzymał ze stronnictwem francuskim. Dążył do ograniczenia samowoli szlacheckiej i wzmocnienia władzy królewskiej. Zawiązał nawet, w porozumieniu z królem Francji, spisek przeciw Janowi III Sobieskiemu. Uznany za agenta Ludwika XIV, oskarżony o zdradę w 1683 roku, zbiegł do Paryża, gdzie zmarł 8 stycznia 1693.

Piękno formy i języka

Znakomity przedstawiciel poezji dworskiej XVII wieku swoją twórczość lekceważył – jego dzieła, poza dwoma przekładami poetyckimi, wydano dopiero po jego śmierci. Kunszt jego poezji, oparty na znajomości i zainteresowaniach kulturą włoską i francuską, polegał na pięknie formy i czystości języka. Poetyckie zbiory "Lutnia" i "Kanikuła" to szczytowe osiągnięcia literatury baroku.  

mjm


Liryka Morsztyna jest finezyjnym flirtem bez większego sentymentu, a śmiałość i celność jego fraszek jest niezrównana. Julian Krzyżanowski pisał, że cechuje je jaskrawy erotyzm, niejednokrotnie wyuzdany, ale szelmowsko dowcipny. Aleksander Brückner, że zmysłowość i lubieżność rozpasały się w nich do naga.
Czytaj także

Bracia Lumière. To oni wykonali pierwszą kolorową fotografię

Ostatnia aktualizacja: 17.12.2023 05:37
- Wkrótce świat oszaleje na punkcie koloru i odpowiedzialni za to będą Lumiere’owie – deklarował amerykański fotograf Alfred Stieglitz.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Zburzenie Pałacu Saskiego

Ostatnia aktualizacja: 29.12.2020 05:55
29 grudnia 1944 roku Niemcy zrównali z ziemią Pałac Saski, dumę Warszawy. Wielokrotnie podejmowano próby jego odbudowy, jak dotąd bez skutku.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Samuel Beckett. Kronikarz biedy i absurdu

Ostatnia aktualizacja: 13.04.2023 05:35
- Jak obliczono, w historii nowożytnej kultury napisano więcej tylko o Szekspirze, Wagnerze i Napoleonie - mówił o jednym z najważniejszych pisarzy XX wieku Antoni Libera, tłumacz, reżyser, znawca twórczości Becketta. 
rozwiń zwiń