Wystawa mówi o kobietach krymskotatarskich – strażniczkach pamięci, liderkach zmian i symbolu wytrwałości. W warunkach okupacji, gdy na Krymie systemowo łamane są prawa człowieka, to właśnie kobiety stają się głosem prawdy i sprzeciwu.

Historia narodu krymskotatarskiego to dzieje walki, deportacji, powrotów, oporu i nadziei. Na każdym z tych etapów kobiety odgrywały kluczową rolę. Strzegły języka, tradycji i wiary,  podnosiły rodziny po stratach, stawały się aktywistkami, nauczycielkami, naukowcami, dziennikarkami i obrończyniami praw człowieka. Dziś, tak jak przed wiekami, pozostają siłą podtrzymującą wspólnotę.

Wystawa to opowieść o niezwykłej sile, mądrości i nieocenionym wkładzie kobiet w kulturę, historię i teraźniejszość. Ich losy przedstawiamy za pomocą kolażowych portretów, poruszających filmów dokumentalnych – pełnych osobistych doświadczeń, wyzwań i osiągnięć – a także poprzez spotkania i rozmowy.

Wydarzenie „Ona – Krym, Ona – Świat” odbędzie się w ramach Festiwalu Literackiego w Przemyślu „Miasto z rzeką”.

Z koordynatorką i współautorką projektu Barbarą Kaczmarczyk z Fundacji „Krymski Dom” rozmawia Ewa Plisiecka.

Przedsięwzięcie przygotowane przez Centrum Myśli Jana Pawła II wykorzystuje różnorodne formy ekspresji artystycznej – taniec, sztuki wizualne, muzykę, a także spacery edukacyjne. Wszystkie te elementy mają stać się narzędziami sprzyjającymi integracji, kreatywności i włączeniu w kulturę, skierowanymi do osób z doświadczeniem migracyjnym i uchodźczym oraz podlegających innym formom wykluczenia społecznego.

Lekcje dialogu międzykulturowego to inspirujący cykl warsztatów międzykulturowych i artystycznych, a ich zwieńczeniem będzie wystawa prac ich uczestników – twórcza opowieść o wielokulturowości inspirowana poznanymi tradycjami z różnych zakątków świata. Zaś spacery „Warszawa – miasto wielu religii” to kontynuacja zeszłorocznego projektu, cieszącego się ogromnym zainteresowaniem.

Finałem projektu „Mosty dialogu” będzie koncert, który odbędzie się 26 października w Warszawie. Wydarzenie odnosi się do idei dialogu pomiędzy różnymi kulturami, religiami, punktami widzenia i w sposób szczególny nawiązuje do rocznicy spotkania Jana Pawła II z przedstawicielami religii świata w Asyżu w 1986 r. Podczas koncertu artyści wspólnie udowodnią, że znalezienie uniwersalnego języka ponad podziałami kulturowymi, duchowymi i estetycznymi jest nie tylko możliwe, ale także intrygujące i przyjemne.

Projekt „Mosty Dialogu” pokazuje, że poprzez m.in. muzykę możemy budować porozumienie i tworzyć piękno wykraczające poza wszelkie granice – mówi Marcin Nowak z Centrum Myśli Jana Pawła II w rozmowie z Ewą Plisiecką.

W Żelazowej Woli do końca października można zobaczyć oryginalne kukiełki – pacynki, które wykorzystywano podczas przedstawień lalkowych, organizowane przez Maurice’a Sanda w rodzinnej letniej posiadłości w Nohant, w środkowej Francji. Choć początkowo była to tylko salonowa rozrywka, ten rodzaj teatru stał się pasją syna George Sand na długie lata. W 1852 roku otworzył on profesjonalną scenę lalkową w Paryżu, gdzie z powodzeniem wystawiał sztuki własnego autorstwa przez ponad 30 lat.

„Wszystko zaczęło się od pantomimy i zrodziło się z pomysłu Chopina. Improwizował przy fortepianie, podczas gdy młodzi zmieniali się w mimów i tańczyli balety komiczne” – tak pisała George Sand pod koniec życia, wspominając przedstawienia lalkowe organizowane przez Maurice’a w Nohant.

Wystawa „Teatr zapięty na ostatni guzik” jest jednym z przedsięwzięć realizowanych dzięki współpracy nawiązanej przez Narodowy Instytut Fryderyka Chopina z Domem George Sand w Nohant. W tamtejszym Muzeum zachowało się wiele pamiątek po pisarce i jej rodzinie, w tym obszerna kolekcja eksponatów związanych z teatrem lalkowym, wypożyczona i udostępniona polskiej publiczności przez Muzeum Fryderyka Chopina.

Trzon wystawy czasowej stanowią lalki teatralne wykonywane w latach 1850–1886 przez Maurice’a Sanda z pomocą matki. Niebagatelną rolę w stworzeniu domowego teatru w Nohant odegrał Fryderyk Chopin, wielki pasjonat teatru, w szczególności opery.

Zwiedzający mogą z bliska podziwiać unikatowe arcydzieła sztuki lalkarskiej, wykonane z wielkim wyczuciem i precyzją, a także przyjrzeć się elementom oryginalnej teatralnej maszynerii z Nohant, miniaturowym kostiumom i wykrojom oraz rekwizytom scenicznym. Pokaz uzupełniają afisze z epoki, zaproszenia na spektakle i inne pamiątki. 

Do Żelazowej Woli na wystawę „Teatr zapięty na ostatni guzik: lalki sceniczne z Nohant” wraz z Ewą Plisiecką  zapraszają  jej kuratorki - Anna Adamusińska-Tasak i dr Małgorzata Zawadzka.  

Punktem wyjścia wystawy jest krytyczna refleksja związana z zapomnianym rozdziałem polityk kulturalnych PRL, realizowanych przez Zachętę (wówczas Centralne Biuro Wystaw Artystycznych), a także rolą instytucji kultury dzisiaj. Wystawa skupia się na artystycznych relacjach Polski z krajami tak zwanych globalnych większości – m.in. Ameryką Łacińską, Indiami, Wietnamem czy Palestyną. Kluczowe jest tu pojęcie „internacjonalistycznej przyjaźni” i jej infrastruktura. Przyjaźń ta miała ambiwalentny charakter — była wyrazem dążeń emancypacyjnych i jednoczących, a jednocześnie opierała się na zależnościach związanych z eksploatacją zasobów naturalnych, taniej siły roboczej i na przemocy.

Autorzy wystawy zwracają się ku przeszłości nie po to, by ją idealizować, lecz po to, by, dostrzegając jej złożoność, zastanowić się, co może nam dziś powiedzieć o teraźniejszości i możliwych scenariuszach wspólnej przyszłości. W historii tych międzynarodowych przyjaźni porzuconych po 1989 roku dostrzegalny jest bowiem potencjał sztuki jako narzędzia politycznego oporu i solidarności.  

Kuratorzy — wspólnie z zaproszonymi osobami artystycznymi, aktywistami i aktywistkami — stawiają pytania o rolę instytucji kultury w kontekście coraz większego etnicznego i narodowościowego zróżnicowania polskiego społeczeństwa, w czasach nasilającej się ksenofobii i mechanizmów wykluczenia i dyskryminacji. Zachęcają do spojrzenia na dzisiejszą Polskę jako przestrzeń otwartą na wiele głosów, języków, tożsamości i doświadczeń — miejsce, w którym różnorodność nie stanowi problemu, lecz warunek wspólnego życia. Próbują jednocześnie wyobrazić sobie taką instytucję kultury, która byłaby nie tylko przestrzenią prezentacji sztuki, ale przede wszystkim miejscem dialogu i wspólnej refleksji.

Na wystawie prezentowane są prace i dokumenty historyczne oraz dzieła artystów i artystek współczesnych z różnych regionów świata (większość prac stworzona została specjalnie na tę wystawę).

Jedną z kuratorek wystawy „O czym wspólnie marzymy? Globalne związki - porzucone przyjaźnie” w Zachęcie – Narodowej Galerii Sztuki jest Joanna Kordjak, z którą rozmawia Ewa Plisiecka.