Redakcja Polska

Auschwitz: pamięć o ofiarach Powstania Warszawskiego i św. Maksymilianie Kolbem

12.08.2025 17:30
W sierpniu przypadają rocznice dwóch tragicznych wydarzeń związanych z historią Auschwitz – deportacji tysięcy warszawiaków po wybuchu Powstania Warszawskiego oraz męczeńskiej śmierci św. Maksymiliana Marii Kolbego. W Oświęcimiu i Harmężach odbędą się uroczystości ku czci franciszkanina, który oddał życie za współwięźnia, a Muzeum przypomina o losach mieszkańców stolicy wywiezionych do obozu w 1944 roku.
Miejsce Pamięci i Muzeum Auschwitz-Birkenau
Miejsce Pamięci i Muzeum Auschwitz-Birkenau Shutterstock

12 i 13 sierpnia 1944 roku do Auschwitz dotarły dwa największe transporty mieszkańców Warszawy wysiedlonych po wybuchu Powstania Warszawskiego. Niemcy deportowali wówczas około 6 tysięcy osób – kobiet, mężczyzn i dzieci, w tym niemowląt i starców. W sumie do KL Auschwitz trafiło wtedy około 13 tysięcy warszawiaków.

Po stłumieniu Powstania Niemcy wysiedlili z Warszawy i okolic 650 tysięcy osób, kierując je do obozu przejściowego w Pruszkowie. Stamtąd 55 tysięcy trafiło do obozów koncentracyjnych, z czego 13 tysięcy do Auschwitz II-Birkenau. Wśród deportowanych byli urzędnicy, naukowcy, artyści, robotnicy, ranni i chorzy, a także kobiety w ciąży. Zdarzało się, że w transportach znajdowali się Żydzi ukrywający się na „aryjskich papierach”.

Warunki podróży były dramatyczne – tłok, brak możliwości siedzenia, brak toalet. Eulalia Matusiak, wówczas 12-letnia, wspominała wjazd do obozu nocą, brzęczenie naelektryzowanych drutów i pierwsze godziny w ciemnym baraku, gdzie współwięźniarki wypytywały ją o Powstanie.

Większość więźniów z transportów warszawskich po kilku lub kilkunastu tygodniach przeniesiono do innych obozów w głębi Rzeszy, zatrudniając ich w przemyśle zbrojeniowym. Część zginęła w „marszach śmierci” lub w czasie ewakuacji. W styczniu 1945 roku w Auschwitz przebywało jeszcze co najmniej 298 warszawiaków.

W tym samym miejscu, trzy lata wcześniej, rozegrała się historia, która stała się symbolem heroizmu i poświęcenia. 28 maja 1941 roku do Auschwitz trafił franciszkanin o. Maksymilian Maria Kolbe, więzień nr 16670. W lipcu tego roku, po ucieczce jednego z więźniów, zastępca komendanta Karl Fritzsch wybrał dziesięciu więźniów na śmierć głodową w odwecie. Wśród nich był Franciszek Gajowniczek, ojciec rodziny, który rozpaczał. O. Kolbe wyszedł z szeregu i poprosił o pozwolenie na zastąpienie go.

franciszkanin o. Maksymilian Maria Kolbe franciszkanin o. Maksymilian Maria Kolbe

Przez dwa tygodnie trwał w celi głodowej w bloku 11, modląc się i podtrzymując na duchu współtowarzyszy. 14 sierpnia 1941 roku został uśmiercony zastrzykiem fenolu. Kilka tygodni wcześniej mówił do współwięźnia: „Nienawiść nie jest siłą twórczą. Siłą twórczą jest miłość”.

W czwartek, 15 sierpnia, w Oświęcimiu i Harmężach odbędą się uroczystości w 84. rocznicę jego męczeńskiej śmierci. Kulminacją obchodów będzie msza św. przy bloku 11 byłego Auschwitz I pod przewodnictwem biskupa Kazimierza Górnego i z homilią biskupa bielsko-żywieckiego Romana Pindla. Poprzedzi ją nabożeństwo „Transitus” w Centrum św. Maksymiliana w Harmężach – modlitewne wspomnienie ostatnich chwil życia franciszkanina, połączone z odczytaniem jedynego listu, jaki wysłał z obozu do matki.

Po nabożeństwie uczestnicy wyruszą sprzed bramy Auschwitz II-Birkenau w pieszej pielgrzymce do Auschwitz I, łącząc się po drodze z grupą wiernych z kościoła św. Maksymiliana w Oświęcimiu. Razem przejdą obozowymi alejami na plac apelowy, gdzie o. Kolbe zgłosił gotowość pójścia na śmierć, oraz do celi śmierci w bloku 11.

Policja zapowiada utrudnienia w ruchu w godzinach 8:00–10:30 na ulicach Oświęcimia i Brzezinki, apelując o korzystanie z tras alternatywnych.

Św. Maksymilian został beatyfikowany w 1971 roku i kanonizowany przez Jana Pawła II w 1982 roku jako pierwszy polski męczennik II wojny światowej wyniesiony na ołtarze.

PAP/bs

Zobacz więcej na temat: HISTORIA POLSKA Niemcy

81. rocznica wybuchu Powstania Warszawskiego. "Dziel się pamięcią, bo zniknie"

01.08.2025 09:30
Zbrodnie zabijają nie tylko ludzi, ale też pamięć - mówi dyrektor Muzeum Powstania Warszawskiego Jan Ołdakowski

Dramatyczne obrazy zniszczonej Starówki w litografiach

04.08.2025 12:23
Niezwykła wystawa w Muzeum Archidiecezji Warszawskiej prezentuje litografie, ukazujące ruiny Starówki zniszczonej podczas II wojny światowej, a także dokumentujące proces jej odbudowy.

75 lat temu Radio Wolna Europa nadało pierwszą audycję w języku polskim

04.08.2025 18:04
W Polsce Ludowej i potem w PRL Radio Wolna Europa łamało monopol informacyjny władz komunistycznych i dostarczało słuchaczom wiadomości, których nie było w reżimowych mediach.

Lato, które zmieniło wszystko. Festiwal 1955.

11.08.2025 20:46
Wystawę o spektakularnym wydarzeniu w historii stolicy - V Światowym Festiwalu Młodzieży i Studentów – oglądać można w Muzeum Warszawy.