Czytaj także

Tadeusz Mazowiecki nie żyje

Ostatnia aktualizacja: 28.10.2013 18:00

W poniedziałek nad ranem w wieku 86 lat odszedł od nas Tadeusz Mazowiecki. W czasie swojej ostatniej wizyty w Dwójce polityk opowiadał, że chciałby dotrzeć do młodych i powiedzieć im, że polityka może mieć głębszy sens.

Tadeusz MazowieckiFoto: Grzegorz Śledź

Posłuchaj

57'45 Mazowiecki: Ta książka to świadectwo historii, jak i pewne przesłanie (Spotkania po zmroku/Dwójka)

więcej

- Wolność została wtedy zdławiona, ale miałem nadzieję, że to się odrodzi. Wiedziałem, że Polski nie można przekształcić bez przywrócenia "Solidarności" - mówił pierwszy premier III Rzeczypospolitej w Dwójce. Tadeusz Mazowiecki po wprowadzeniu stanu wojennego został internowany. W więzieniu spędził wtedy rok.

W Dwójce, w 30. rocznicę wprowadzenia stanu wojennego, polityk mówił o nowej książce "Rok 1989 i lata następne" . Mazowiecki przedstawiał w niej swoją filozofię polityczną. Mówił, że jest to zarówno świadectwo historii, jak i pewne przesłanie.
>>Zobacz serwis specjalny o Tadeuszu Mazowieckim<<
Pisze, że cały proces przekształcenia był ryzykowny, bo "byliśmy pierwszym krajem, który wstąpił na drogę przemian demokratycznych". - Wcale nie było pewne, że to się nie spotka z jakąś reakcją zewnętrzną, ani prowokacją wewnętrzną - mówił Mazowiecki. - Moja książka jest pokazaniem skomplikowania tej historii. Jest też przesłaniem tego, co w polityce powinno być ważne. Chciałbym tym przesłaniem dotrzeć do młodych i powiedzieć im, że polityka może mieć głębszy sens, tylko trzeba go urzeczywistnić - dodawał.
"Rok 1989 i lata następne" zawiera m.in. rozmowy z autorem przeprowadzone przez tak różne osoby jak Teresa Torańska, Jerzy Turowicz, Ewa Milewicz, Wiktor Osiatyński, ks. Adam Boniecki i Jarosław Gowin, w tym debatę z premierem Donaldem Tuskiem oraz ważne programowe przemówienia, np. o "grubej linii" czy plan dokończenia reform państwa przedstawiony w trakcie solidarnościowej "wojny na górze".
Są tu też teksty napisane specjalnie do tej książki, np. rozliczeniowy "Sąd nad grubą kreską", oraz materiały wcześniej niepublikowane, diagnozy autora na temat stanu demokracji w Polsce.

Tadeusz Mazowiecki był ostatnim premierem PRL i pierwszym premierem III Rzeczypospolitej, wybranym po wyborach 4 czerwca 1989 r. Zmarł 28 października 2013 roku.

>>> Zobacz serwis specjalny poświęcony wydarzeniom stanu wojennego

usc

Zobacz więcej na temat: Adam Boniecki Donald Tusk polityka POLSKA Solidarność Tadeusz Mazowiecki Teresa Torańska

Czytaj także

Zmarł Tadeusz Mazowiecki

Ostatnia aktualizacja: 28.10.2013 22:21

Tadeusz Mazowiecki był ostatnim premierem PRL i pierwszym premierem III Rzeczypospolitej, wybranym po wyborach 4 czerwca 1989 r.

Premier Tadeusz Mazowiecki odszedł 28 października 2013 rokuFoto: PAP/Piotr Teodor Walczak

Posłuchaj

00'28 Profesor Jerzy Eisler o Tadeuszu Mazowieckim (źr. IAR/TVP Info)

więcej

Nad ranem zmarł Tadeusz Mazowiecki - działacz opozycji demokratycznej, pierwszy niekomunistyczny szef polskiego rządu po II wojnie światowej, polityk i publicysta. Miał 86 lat.

Tadeusz Mazowiecki urodził się 18 kwietnia 1927 r. w Płocku. Był uczestnikiem najważniejszych wydarzeń najnowszej historii Polski: w 1968 r., gdy posłowie "Znaku" składali interpelację w sprawie brutalnej akcji milicji; w sierpniu 1980 r. w Stoczni Gdańskiej wśród strajkujących robotników; w 1989 r. przy Okrągłym Stole, a potem na czele rządu; w 1997 r. - gdy potrzebny był kompromis w sprawie konstytucji.

Tadeusz Mazowiecki nie żyje: serwis specjalny portalu PolskieRadio.pl >>>

"Gruba kreska"

Tadeusz Mazowiecki został powołany 24 sierpnia 1989 r. przez Sejm na urząd premiera. Do listopada 1990 r. przeprowadził on reformy gospodarcze i dekomunizację państwa, stając się symbolem przemian ustrojowych w Polsce.
W wystąpieniu przed Sejmem kontraktowym 24 sierpnia 1989 r. Tadeusz Mazowiecki mówił: "Rząd, który utworzę, nie ponosi odpowiedzialności za hipotekę, którą dziedziczy. Ma ona jednak wpływ na okoliczności, w których przychodzi nam działać. Przeszłość odkreślamy grubą linią. Odpowiadać będziemy jedynie za to, co uczyniliśmy, by wydobyć Polskę z obecnego stanu załamania".

Andrzej Leon Sowa pisze w "Historii politycznej Polski 1944-1991", że "użyta przez premiera formuła o "grubej kresce" do dzisiaj jest - niezgodnie z kontekstem wypowiedzi - wykorzystywana do walki politycznej i ma dowodzić rzekomej zapowiedzi abolicji dla komunistów za łamanie prawa w okresie sprawowania przez nich władzy. W rzeczywistości premier zapowiadał tylko, że wraz z powołaniem jego rządu rozpoczyna się nowy okres historii Polski".

Stan wojenny: serwis specjalny portalu PolskieRadio.pl >>>

Działalność w PRL

Tadeusz Mazowiecki studiował na Wydziale Prawa Uniwersytetu Warszawskiego. Związał się ze Stowarzyszeniem PAX, był m.in. redaktorem naczelnym "Wrocławskiego Tygodnika Katolików". Był usunięty ze Stowarzyszenia za bunt przeciwko przywódcy PAX Bolesławowi Piaseckiemu założył w 1956 r. warszawski Klub Inteligencji Katolickiej.
Był założycielem i redaktorem od 1958 r. przez 22 kolejne lata, katolickiego miesięcznika "Więź". W 1961 r. Mazowiecki został posłem na Sejm z ramienia Koła Znak - był nim do 1971, kiedy został skreślony z listy posłów. W 1970 r., po wydarzeniach na Wybrzeżu, próbował zdobyć informacje o tym, co się tam stało.
W 1968 r. był jedynym posłem, który podjął się przekazać marszałkowi Sejmu petycję protestującej młodzieży z Wrocławia. Był też autorem i sygnatariuszem - wraz z pozostałymi posłami Znaku - interpelacji poselskiej do premiera w sprawie wydarzeń marcowych 1968 r. i brutalnej akcji milicji.

Tadeusz Mazowiecki w Radiach Wolności. Nagrania archiwalne w serwisie specjalnym portalu PolskieRadio. pl >>>
W 1976 r. był sygnatariuszem protestu przeciwko wprowadzeniu do konstytucji zapisu o "kierowniczej roli PZPR". W 1977 r. został mężem zaufania i rzecznikiem głodujących w warszawskim kościele św. Marcina członków i sympatyków Komitetu Obrony Robotników. W 1978 r. został współzałożycielem nielegalnego Towarzystwa Kursów Naukowych.
Jako inicjator apelu 64 intelektualistów solidaryzujących się ze strajkującymi robotnikami Wybrzeża udał się w sierpniu 1980 r. do Stoczni Gdańskiej, gdzie został przewodniczącym komisji ekspertów Międzyzakładowego Komitetu Strajkowego. "Rocznica tego wydarzenia, które ruszyło z posad bryłę świata, bryłę Europy, powinno być świętem wszystkich, świętem wspólnym" - powiedział Mazowiecki w dwudziestą rocznicę Sierpnia.
Pełnił funkcję redaktora naczelnego Tygodnika "Solidarność"; był internowany po ogłoszeniu stanu wojennego; po zwolnieniu w grudniu 1982 r. współpracował z przewodniczącym "S" Lechem Wałęsą. Był doradcą KKW związku, członkiem Komitetu Obywatelskiego przy Lechu Wałęsie (od grudnia 1988 r.). Uczestniczył w obradach Okrągłego Stołu, m.in. współprzewodniczył zespołowi ds. pluralizmu związkowego.
Od października 2010 r. Tadeusz Mazowiecki pełnił funkcję doradcy prezydenta RP Bronisława Komorowskiego.

PAP/IAR/agkm

Zobacz więcej na temat: historia Polski okrągły stół Tadeusz Mazowiecki

Czytaj także

Ambasador USA o Mazowieckim: założyciel demokratycznej Polski

Ostatnia aktualizacja: 28.10.2013 08:34

Kondolencje po śmierci Tadeusza Mazowieckiego złożył ambasador Stanów Zjednoczonych w Warszawie. Stephen Mull zamieścił krótki wpis na Twitterze.

Tadeusz Mazowiecki nie żyjeFoto: PAP/archiwum/Leszek Szymański

Posłuchaj

01'04 Tadeusz Mazowiecki nie żyje - dźwięki archiwalne (IAR)

więcej

- W imieniu USA, wyrażam głębokie współczucie Polsce z powodu śmierci Tadeusza Mazowieckiego, założyciela demokratycznej Polski - napisał ambasador.

Mariusz Błaszczak: Tadeusz Mazowiecki był postacią, która się wybijała>>>
Prof. Eisler o Mazowieckim: człowiek nieprzeciętny>>>

Nie żyje Tadeusz Mazowiecki, pierwszy niekomunistyczny premier III RP. W 1989 roku został jedenastym premierem powojennej Polski, pierwszym spoza lewicy. Stworzył rząd koalicyjny z udziałem "Solidarności", PZPR, ZSL i SD. Rok później kandydował w wyborach prezydenckich. Zajął trzecie miejsce za Lechem Wałęsą i Stanem Tymińskim. Po porażce złożył dymisję gabinetu. Od 1991 do 1997 roku był posłem na Sejm.

Stan wojenny: serwis specjalny portalu PolskieRadio.pl >>>

Wcześniej, do 1955 roku Tadeusz Mazowiecki był związany z katolickim ruchem Pax, w latach 60. i 70. był posłem na Sejm PRL z ramienia katolickiej grupy Znak. Interpelował w sprawie wydarzeń marcowych 1968 roku.

W 1971 roku podjął nieudaną próbę powołania niezależnej komisji sejmowej do zbadania wypadków grudniowych na Wybrzeżu, za co nie został dopuszczony do ubiegania się o następną kadencję.
W 1976 roku związał się ściśle z ruchem opozycyjnym. W sierpniu 1980 stanął na czele Komisji Ekspertów, której zadaniem było wesprzeć strajkujących w Gdańsku robotników w rokowaniach z władzą.

Tadeusz Mazowiecki w Radiach Wolności. Nagrania archiwalne w serwisie specjalnym portalu PolskieRadio. pl >>>

Internowany 13 grudnia 1981 roku, przebywał w obozach do grudnia 1982. Po zwolnieniu współpracował z Lechem Wałęsą, uczestniczył w obradach "Okrągłego Stołu".
Był jednym z założycieli Unii Demokratycznej, następnie był związany z Unią Wolności. W 2005 roku uczestniczył w tworzeniu Partii Demokratycznej - demokraci.pl. Wchodził w skład rady politycznej PD - do 2006 był jej przewodniczącym.

Wujec wspomina Mazowieckiego: siła spokoju i chwyt buldoga>>>

Tadeusz Mazowiecki urodził się 18 kwietnia 1927 roku w Płocku. Ukończył prawo na Uniwersytecie Warszawskim.

W latach 50. działał w stowarzyszeniu PAX, z którego został usunięty w 1955 roku za bunt przeciwko przewodniczącemu, Bolesławowi Piaseckiemu. Rok później założył warszawski Klub Inteligencji Katolickiej.

W 1976 podpisał się pod protestem przeciwko zmianom w konstytucji, utwierdzającym zależność od Związku Radzieckiego.

Tadeusz Mazowiecki był współtwórcą oraz redaktorem naczelnym katolickiego miesięcznika "Więź". Od 1981 do wprowadzenia stanu wojennego pełnił funkcję redaktora naczelnego "Tygodnika Solidarność".

W 1992 roku został ONZ-owskim sprawozdawcą konfliktu w byłej Jugosławii. Po trzech latach, jako jedyny wysoki funkcjonariusz ONZ, podał się do dymisji na znak protestu przeciw bierności wspólnoty międzynarodowej. Jest pierwszym Polakiem, który otrzymał order herbu Bośni - jedno z najwyższych odznaczeń Republiki Bośni i Hercegowiny, przyznawane osobom zasłużonym dla kraju.

Tadeusz Mazowiecki był członkiem PEN-Clubu, autorem książek i prac, między innymi książki "Druga twarz Europy". Otrzymał wiele nagród polskich i zagranicznych, w tym prestiżowe wyróżnienie "Premio Napoli" w dziedzinie prozy i publicystyki. Był członkiem Kapituły Orderu Orła Białego do 2007 roku, kiedy to odmówił ponownego złożenia oświadczenia lustracyjnego. Kilka lat temu "Gazeta Wyborcza" wyróżniła go jako "Człowieka Roku" oraz dodatkowo uhonorowała tytułem "Człowieka dwudziestolecia Gazety Wyborczej".

Tadeusz Mazowiecki nie żyje: serwis specjalny portalu PolskieRadio.pl >>>

IAR, to

Zobacz więcej na temat: Ameryka Północna historia Polski okrągły stół Stephen Mull Tadeusz Mazowiecki USA

Czytaj także

Sikorski: Tadeusz Mazowiecki ma olbrzymie zasługi dla Polski

Ostatnia aktualizacja: 28.10.2013 08:48

Tadeusz Mazowiecki jest postacią historyczną, która zapoczątkowała proces transformacji w Polsce - wspomina byłego premiera szef MSZ Radosław Sikorski.

Tadeusz MazowieckiFoto: PAP/Bartłomiej Zborowski

Posłuchaj

00'22 Radosław Sikorski o Tadeuszu Mazowieckim (IAR)

więcej

Tadeusz Mazowiecki w Radiach Wolności. Nagrania archiwalne w serwisie specjalnym portalu PolskieRadio. pl >>>

Pierwszy niekomunistyczny premier po 1945 roku zmarł w poniedziałek nad ranem w wieku 86 lat.

Radosław Sikorski wspomina początki rządów Tadeusza Mazowieckiego.

- Pamiętam, gdy wróciłem do kraju po paru latach emigracji właśnie na inaugurację rządu Mazowieckiego to były wielkie chwile. To był czas kontrowersyjny, ale Tadeusz Mazowiecki jest postacią, która niewątpliwie zapoczątkowała proces transformacji, który dzisiaj jest przedmiotem zazdrości na całym świecie - powiedział Sikorski.

Zobacz serwis specjalny poświęcony TADEUSZOWI MAZOWIECKIEMU>>>

Szef MSZ dodaje, że premier Tadeusz Mazowiecki ma dla Polski olbrzymie zasługi:

- Nie zawsze zgadzałem się z Tadeuszem Mazowieckim. Jak wielu Polaków uważałem, że można było jeszcze szybciej reformować, ale dziś wiemy, że Polska na takiej transformacji wyszła lepiej niż inne kraje. I w tym Tadeusz Mazowiecki ma olbrzymią zasługę - podkreślił Sikorski.

Stan wojenny: serwis specjalny portalu PolskieRadio.pl >>>

Tadeusz Mazowiecki był współtwórcą porozumień Okrągłego Stołu . We wrześniu 1989 roku został powołany na urząd premiera, który piastował do grudnia 1990 roku.

Polityk był współzałożycielem i w latach 1991-95 przewodniczącym Unii Demokratycznej. W latach 1994-2003 był przewodniczącym Unii Wolności. W latach 1992-95 był specjalnym wysłannikiem Komisji Praw Człowieka ONZ do byłej Jugosławii.

Tadeusz Mazowiecki był również posłem na Sejm PRL III, IV i V kadencji, posłem na Sejm RP I, II i III kadencji (w latach 1991-2001). Od 2010 r. pełnił funkcję doradcy Prezydenta RP ds. polityki krajowej i międzynarodowej. W 1995 roku został odznaczony Orderem Orła Białego.

IAR, mr

Zobacz więcej na temat: historia Polski okrągły stół Radosław Sikorski Solidarność Tadeusz Mazowiecki

Czytaj także

Zmarł Tadeusz Mazowiecki. "Pozostanie symbolem wolnej Polski"

Ostatnia aktualizacja: 28.10.2013 09:14

Nie żyje Tadeusz Mazowiecki, pierwszy niekomunistyczny premier po 1945 roku. Były sekretarz episkopatu bp Tadeusz Pieronek podkreślił, że Tadeusz Mazowiecki w swojej działalności zawsze kierował się dobrem społecznym.

Tadeusz Mazowiecki Foto: PAP/Henryk Rosiak

Posłuchaj

00'25 Sejmowe expose Tadeusza Mazowieckiego sprzed 24 lat (IAR)

więcej

Tadeusz Mazowiecki w Radiach Wolności. Nagrania archiwalne w serwisie specjalnym portalu PolskieRadio. pl >>>

Bp Pieronek przypomniał o działalności Mazowieckiego na rzecz Kościoła katolickiego.

- Był redaktorem naczelnym miesięcznika "Więź", szanowanym publicystą. Jego formacja w dużej mierze była oparta na nauce społecznej Kościoła. Na wielu sympozjach i konferencjach wypowiadał się w kwestiach społecznych, politycznych, kościelnych - powiedział.

Hierarcha podkreślił także, iż Mazowiecki był jednym z założycieli warszawskiego Klubu Inteligencji Katolickiej. Dodał, że jako sekretarz episkopatu często kontaktował się z byłm premierem. - Były to zawsze bardzo pozytywne i ciekawe spotkania z kulturalnym człowiekiem - wspominał.

Zobacz serwis specjalny poświęcony TADEUSZOWI MAZOWIECKIEMU>>>

Bp Pieronek wspomina Mazowieckiego jako człowieka szlachetnego, otwartego na potrzeby innych.

- Pierwszy demokratyczny premier, wybrany po upadku komunizmu, był światłym człowiekiem, kierującym się dobrem społecznym. Szkoda, że musiał odejść od polityki. Gdyby był w nią bardziej zaangażowany, korzyści dla kraju byłyby ogromne - ocenił hierarcha.

Stan wojenny: serwis specjalny portalu PolskieRadio.pl >>>

Tadeusz Mazowiecki był współtwórcą porozumień Okrągłego Stołu . We wrześniu 1989 roku został powołany na urząd premiera, który piastował do grudnia 1990 roku.

PAP, mr

Zobacz więcej na temat: historia Polski okrągły stół Solidarność Tadeusz Mazowiecki Tadeusz Pieronek