- Johann Wolfgang Goethe to jeden z najbardziej rozpoznawalnych symboli kultury zachodniej Europy.
- Właśnie ukazał się nowy przekład jego tomu poezji pt. "Dywan Zachodu i Wschodu". Autorami tłumaczenia są prof. Wojciech Kunicki oraz Julianna Redlich.
Johann Wolfgang Goethe do historii przeszedł jako niemiecki poeta przełomu XVIII i XIX wieku. Ale interesował się nie tylko poezją i literaturą, ale także naukami przyrodniczymi, polityką, teatrem, muzyką. Wśród uczonych wciąż trwa spór, czy to właśnie Goethe był ostatnim człowiekiem w kulturze zachodniej, który wiedział wszystko, czy może był nim żyjący nieco wcześniej niemiecki jezuita Atanazy Kirchner.
Podróże Goethego - najpierw Daleki, potem Bliski Wschód
Johann Wolfgang Goethe - jako człowiek o szerokich zainteresowaniach - bardzo cenił sobie również podróże, które pozwalały mu jeszcze bardziej poszerzać horyzonty. W pewnym momencie dotarł również na Bliski Wschód i to właśnie tam należy szukać inspiracji dla tomu "Dywan Zachodu i Wschodu".
- Goethe wprawdzie nie był historykiem, tak jak Kirchner, niemniej jednak miał niesamowicie szerokie zainteresowania no i przede wszystkim znakomite wykształcenie, które zdobył dzięki swojemu ojcu, dzięki pilnym studiom prawniczym i dzięki samokształceniu w ciągu bardzo długich lat - mówił prof. Wojciech Kunicki. - Zwiedził już całą Europę, zwiedził Włochy, następnie zwiedził kraje Dalekiego Wschodu, czyli Chiny, Indie. No i przyszedł czas na kraje Bliskiego Wschodu, a zwłaszcza na Persję i Arabię - dodał.
Jak stwierdził, to właśnie ta intelektualna podróż doprowadziła do powstania "Dywanu...".
Czytaj także:
Johann Wolfgang Goethe i literatura światowa
Johannowi Wolfgangowi Goethemu zawdzięczamy również rozwinięcie terminu "literatura światowa" czy inaczej "literatura powszechna".
- To jest wielkie odkrycie XVIII wieku. Goethe wprawdzie nie był twórcą tego pojęcia, bo stworzył je Christoph Martin Wieland, znany powieściopisarz, ale Goethe je pogłębił, m.in. w "Dywanie Wschodu i Zachodu". I tak samo historycy odkryli wtedy historię powszechną. Poszczególne historie narodowe znajdują ujście w dziejach powszechnych, tak jak rzeki znajdują swoje ujście w oceanie. I tak samo poszczególne literatury narodowe znajdują swoje ujście w jednej literaturze powszechnej - wyjaśniał prof. Wojciech Kunicki.
29:02 Dwojka_O_wszystkim_z_kultura_2024_03_07-17-30-43.mp3 Johann Wolfgang Goethe i jego "Dywan Zachodu i Wschodu" inspirowany podróżami (O wszystkim z kulturą/Dwójka)
O książce:
Nowy przekład dzieła Goethego. Książka, którą Państwu prezentujemy, to pełne wydanie wraz z "Notami i rozprawami dla lepszego rozumienia Dywanu Zachodu i Wschodu".
Znajdą Państwo również obszerne posłowie prof. Wojciecha Kunickiego:
Jak wszystkie teksty Goethego, jest to twór kokieteryjny, bo aktorski. Liryka roli z wymykającymi się znaczeniami, niepozwalająca na jakiekolwiek utrwalania sensów, poza jednym: słownego wyrazu w o l n o ś c i w e mnie (Freisinn), bez jakichkolwiek pretensji do zaanektowania czy ograniczania tej wolności przez narzucane sensy. Obowiązuje tu podstawowa zasada poetycka w i e l o k r o t n y c h w z a j e m n y c h o d z w i e r c i e d l e ń. Poeta jest Hafizem, Hatemem, Mirzą, kupcem, podróżnym, Beduinem, starym parsem, Mahometem pod Bedr czy w raju, odnajduje siebie w Zulejce i sakim, którzy wchodzą z nim w ironiczny często dialog, będący obok obrazu podróży oznaką kolejnej strategii poetyckiej Goethego. Jest Timurem, Aleksandrem, Napoleonem, którzy są także odzwierciedleniem jego wyobrażeń o wielkości. Jest to zatem pierwszy w dziejach literatury powszechnej, które to pojęcie, analogiczne do "historii powszechnej", ukuł właśnie sam Goethe, zwarty tom poetycki, wskazujący swoim tytułem Dywan Zachodu i Wschodu – przy całej różnorodności właściwej perskiemu dywanowi, zgromadzeniu zatem – na jeden temat: kreację jednego w swej różnorodności świata za pomocą słowa.
Niesamowita jest powaga, z jaką nauka traktuje ten zbiór. Każe ona ignorować element błazeństwa, żartu, persyflażu kryjący się w poezji Hatema, Hafiza, Mirzy, Goethego czy jak im tam, traktując bez należytej powagi dyrektywę poety, że może on, choć błazeński, być też mistycznie święty.
(opis pochodzi od wydawcy)
***
Tytuł audycji: O wszystkim z kulturą
Prowadził: Jakub Moroz
Gość: prof. Wojciech Kunicki (tłumacz, znawca literatury niemieckiej)
Data emisji: 7.03.2024
Godzina emisji: 17.30
mgc/wmkor
