Młodzieńcza twórczość Sándora Máraiego. "Widać tam wizjonerskie wyczucie"

Ostatnia aktualizacja: 20.01.2021 18:00
- To, co przyświecało mi w budowaniu tego domu, to pokazanie pierwszych sygnałów, że powstanie coś ważnego u Máraiego. A z drugiej strony chciałam pokazać też to, co z różnych względów już się nie pojawiło w twórczości Węgra - mówiła w Dwójce tłumaczka Irena Makarewicz o młodzieńczych opowiadaniach Sándora Máraiego "Stara miłość".
Zdj. ilustracyjne
Zdj. ilustracyjneFoto: Shuterstock/eurobanks

marai 1200 PAP.jpg
"Cywilizacja pożera kulturę". Sándor Márai w Ameryce

Posłuchaj
29:51 O wszystkim z kulturą 20.01.2021.mp3 Irena Makarewicz o młodzieńczych opowiadaniach Sándora Máraiego (O wszystkim z kulturą/Dwójka)

Sándor Márai od wielu, wielu lat jest pisarzem popularnym w Polsce. Ponad trzydzieści tomów jego prozy, opowiadań, dramatów, wspaniałe "Dzienniki" – to wszystko budzi pytania: co takiego jest w jego twórczości, że z każdym rokiem rośnie rzesza zwolenników jego pisarstwa? Zadziwia to tym bardziej, że nie jest to proza "nowoczesna" – odwrotnie, Marai to raczej pisarz tradycyjny, pisarz "obrabiający" wątki stale obecne w literaturze.

Dojrzewanie, miłość, rodzina, zmierzch starego świata, śmierć, życiowe złudzenia, przemijanie, polityka – nie ma tu eksperymentów, nie ma abstrakcyjnych rozważań. Ale może właśnie czystość tej prozy, jej krystaliczność, przejrzystość są tym walorem, który powoduje, ze to pisarz wciąż współczesny.

Czytaj też:

5553846027_2e841a3d08_b.jpg
Sándor Márai - prorok totalitaryzmu

W audycji przyglądaliśmy się młodzieńczym opowiadaniom Máraiego (pierwsze z roku 1916, ostatnie z roku 1937), wydanym w tomie "Stara miłość". Pierwsze opowiadanie węgierskiego pisarza pochodzi z 1916 roku, a więc z okresu I wojny światowej. Márai miał wówczas zaledwie 16 lat.

- To opowiadanie zawiera nawiązania do wojny i widać tam wizję, że ta wojna kompletnie przemebluje Europę i świat, przemebluje mentalność ludzi i zrodzi się nowe pokolenie. Stare pokolenie poniosło klęskę i musi odejść, ale nie gdzieś na wygodną posadkę, bambosze i fotel, tylko że to jest naprawdę kres tamtego świata. Jak na szesnastolatka to naprawdę mocne przemyślenie intelektualne - podkreśliła Irena Makarewicz. 

Czytaj też:

W jego wczesnej twórczości możemy odnaleźć także opowiadanie "Rosyjscy goście". W Paryżu w 1920 roku spotykają się ludzie, którzy wybrali się do Bolszewickiej Rosji. Widać tu zderzenie dwóch stron: przedsiębiorcy, chwalącego sowiecki kraj, a także komunisty, rozczarowanego upadkiem rewolucyjnych ideałów. Zdaniem tłumaczki, można doszukiwać się tu odbicia jego przemyśleń po pierwszej fascynacji rewolucją.

- To już jest ładnych parę lat później, bo po 1918-1919 roku. Márai jest już wtedy człowiekiem bardzo doświadczonym. Kiedy jako dziennikarz brał udział w rewolucji publikując teksty, zderzył się z tym, że były one podpisywane jego nazwiskiem, chociaż ich nie sygnował. To wszystko złożyło się na sceptyczne podejście do bolszewickiej rewolucji - wyjaśniła.


czytelnia 27.12.2020 1200.jpg
"Szajka" i "Złoty latawiec". Prowincja po węgiersku

- Dużo do myślenia dały mu również spotkania z emigrantami i środowisko, w którym przebywał najpierw w Berlinie, a później w Paryżu. A ponieważ miał umysł chłonny, potrafił zbudować takie opowiadanie. Uważam, że jest ono fantastyczne, bo pokazuje ten sam efekt, a dwie strony medalu - mówiła Irena Marakewicz.

Jak zauważyła, charakterystyczną cechą prozy Sándora Máraiego jest nostalgia, najczęściej przejawiająca się w powracającym toposie rodzinnego miasta.

- Cała historia Koszyc po II wojnie światowej to jest dla niego rzecz, z którą nigdy się nie pogodził. Co ciekawe, to swoje rodzinne miasto już w latach 20. i 30. wspominał z pewną nostalgią. Można pomyśleć: wizjoner, przewidział wszystko. Ale ja myślę, że to wszystko jest czysto ludzkie. Że jemu – człowiekowi związanemu nie tylko z murami, ale z jakąś atmosferą – odebrano coś, czego nie da się przywrócić - opowiadała tłumaczka.

***

Tytuł audycji: O wszystkim z kulturą

Prowadził: Wacław Holewiński

Gość: Irena Makarewicz (tłumaczka młodzieńczych opowiadań Sandora Maraiego "Stara miłość")

Data emisji: 20.01.2021

Godzina emisji: 17.30

Czytaj także

Stanisław Grzesiuk. Kręte losy barda stolicy. Posłuchaj jego głosu

Ostatnia aktualizacja: 06.05.2024 05:45
- Nawet jeśli Grzesiuk podkolorowywał swój obraz, to w taki sposób, który pogłębiał pewne jego cechy charakteru, nie starał się ich zatuszować - podkreślała filolog prof. Ewa Głębicka na antenie Polskiego Radia. - Prowadził życie i odpowiedzialne, i pełne fantazji, i radosne, i smutne.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Stanisław Łubieński: przyroda to wielka otucha

Ostatnia aktualizacja: 15.01.2021 14:32
- Fascynujące jest jak pisze Heinrich o lesie, jak pokazuje związki między wszystkim organizmami, które go zamieszkują: drzewami, grzybami, ptakami, owadami - opowiadał w "Literackich witaminach" pisarz, publicysta i kulturoznawca Stanisław Łubieński. 
rozwiń zwiń