Za tę działalność Instytut Yad Vashem uhonorował ich medalem "Sprawiedliwy wśród Narodów Świata". Iwaszkiewiczowie ukrywali w swoim majątku w Stawisku zagrożonych śmiercią Żydów, pomagali w znajdowaniu dla nich kryjówek, świadczyli im pomoc materialną.
Wśród osób, które ratowali, byli zarówno ludzie o znanych nazwiskach, postacie ze świata kultury i nauki, jak: Irena Krzywicka, Arnold Szyfman, Jan Brzechwa czy prof. Ludwik Wertenstein, jak i ludzie anonimowi. W swojej książce Beata Izdebska-Zybała pisze także o obrazie Holokaustu w twórczości literackiej Jarosława Iwaszkiewicza.
Ukrywali Żydów w swoim domu
Jak mówiła autorka książki, pomoc udzielana Żydom podczas okupacji przez pisarza i jego żonę była wyrazem ich człowieczeństwa. - Do tej pory funkcjonowało przeświadczenie, że pomoc ta polegała na tym, że załatwiali dokumenty, wyszukiwali kryjówki i mieli zaprzyjaźnionego człowieka w gminie, który stawiał niezbędne pieczątki. Ale to nie było wszystko. Iwaszkiewiczowie pomagali w sposób bezpośredni, tzn. ukrywali Żydów w swoim domu i gospodarstwie - opowiadała rozmówczyni Doroty Gacek.
Pomagali z zachowaniem wszelkich zasad etycznych
Stawisko, w którym Iwaszkiewiczowie mieszkali od 1928 roku, obejmowało - oprócz domu - zabudowania gospodarskie, sad, pola i budynki, takie jak szklarnie, lodownie, szparagownie. Tam Żydzi mogli przeczekać trudny moment, mogli być ukryci. - I takiego ryzyka podejmowali się Iwaszkiewiczowie, w taki sposób pomagali: bardzo konkretnie i w sposób najtrudniejszy, czyli dając swoje mieszkanie (…) - mówiła autorka książki.
Niesienie pomocy Żydom wiązało się z ogromnym ryzykiem. Jednak Iwaszkiewiczowie nigdy nie pozwolili sobie na to, by dana osoba czuła się źle czy myślała, że przynosi kłopot gospodarzom, jak podkreśliła Beata Izdebska-Zybała. - Byli wrażliwi, odnosili się bardzo taktownie, udzielając pomocy. (…) Jeżeli już pomagali, to z zachowaniem wszelkich zasad etycznych - dodała autorka książki.
Medal "Sprawiedliwy wśród Narodów Świata" przyznany Annie i Jarosławowi Iwaszkiewiczom znajduje się w Muzeum im. Anny i Jarosława Iwaszkiewiczów w Stawisku.
Czytaj także:
25:01 iWASZKIEWICZOWIE - SPRAWIEDLIWI WSRÓD NARODÓW ŚWIATA.mp3 Rozmowa z Beatą Izdebską-Zybałą, autorką książki "Anna i Jarosław Iwaszkiewiczowie. Sprawiedliwi wśród Narodów Świata" (Wybieram Dwójkę)
***
Rozmawiała: Dorota Gacek
Gość: Beata Izdebska-Zybała (autorka książki "Anna i Jarosław Iwaszkiewiczowie. Sprawiedliwi wśród Narodów Świata")
Data emisji: 29.09.2022
Godzina emisji: 17.10
Rozmowa została wyemitowana w audycji "Wybieram Dwójkę".
djr/kor
