W Polsce od 1918 roku obowiązywał sześciodniowy tydzień pracy, przy czym od 1919 w sobotę pracowało się przez 6 godzin. Do ośmiogodzinnej pracującej soboty powrócono w 1933. Po wojnie przywrócony został tydzień pracy w wymiarze 46 godzin. Zmianę tego stanu rzeczy zaczęto rozważać w dobie gierkowskiej prosperity.
Najlepszy rok w historii PRL
- 1973 rok był najlepszym rokiem dekady gierkowskiej. W ogóle to jeden z najlepszych, jeśli nie najlepszy, rok w historii PRL. Nastroje społeczne są bardzo optymistyczne. Pierwsze dwa lata nowej polityki ekonomicznej Gierka dają wyraźne, odczuwalne sukcesy. To jest ten okres, gdy mamy pełne sklepy, sporo pieniędzy, żeby w tych sklepach na miarę potrzeb się zaopatrywać, kiedy sytuacja polityczna w kraju wydaje się całkowicie ustabilizowana, kiedy perspektywa dynamicznego rozwoju wydaje się jak najbardziej realna. Nikt nie myśli o długach, które nie są wówczas jeszcze tak olbrzymie i niepokojące, poza najbystrzejszymi ekonomistami, których policzyć można było na palcach jednej ręki – opisywał sytuację Polski w 1973 roku prof. Paweł Wieczorkiewicz w audycji Sławomira Szofa z cyklu "Był rok…".
28:44 Był rok 1973 Szof.mp3 Przekrój wydarzeń 1973 roku. Audycja Sławomira Szofa pt. "Był rok 1973" (PR, 16.05.1991)
Do gospodarczego załamania, które udowodniło, że gierkowski cud okazał się mrzonką, pozostały niespełna trzy lata. Jak na razie symbolami cywilizacyjnego skoku, którego doświadczać miał PRL, były Coca-Cola (produkowana na licencji od 1972 roku), "rodzinny" Polski Fiat 126p (schodził z taśmy montażowej od 1973 roku) oraz właśnie wprowadzenie wolnych sobót.
- Omawiany dekret [o dniach wolnych od pracy - przyp. bm] jest ściśle związany z nową polityką społeczną, prowadzoną od początku 1971 roku, a zmierzającą do stałej poprawy warunków pracy, życia i wypoczynku społeczeństwa - tłumaczył w 1973 roku Alfred Przydatek, poseł na Sejm PRL, sprawozdawca Komisji Pracy i Spraw Socjalnych. - Taka aktywna i ofensywna polityka społeczna wciela coraz bardziej w życie uchwały VI Zjazdu partii.
09:20 Sprawozdanie komisji sejmowej - 1973 r.mp3 Dni wolne od pracy - sprawozdanie Komisji Pracy i Spraw Socjalnych na temat realizacji dekretu Rady Państwa PRL z 14 lipca 1973 r. Przemówienie posła Alfreda Przydatka (27.09.1973)
Wszystko zależne od planu
Na tym zjeździe, w grudniu 1971 roku, uchwalono długoterminowy program skracania czasu pracy. Rok później ukazał się dekret o Rady Państwa PRL o dodatkowych dniach wolnych od pracy, przy czym zakładał on odpracowanie wolnego w dniach pracy. W dekrecie z 14 lipca 1973 roku nadano uprawnienia Radzie Ministrów do wyznaczenia dni wolnych w poszczególnych latach. Przyznanie wolnych sobót zależało nadal od prawideł rządzących gospodarką centralnie planowaną.
- Warunkiem udzielenia dodatkowych dni wolnych od pracy jest wykonanie zadań planowych lub usługowych, osiągnięcie ustalonych wskaźników ekonomicznych oraz nieprzekraczanie planowanego funduszu płac - tłumaczył z trybuny sejmowej poseł-sprawozdawca. - Dekret spełnia doniosłą rolę w procesie tworzenia klimatu poprawy warunków wypoczynku, wychodząc naprzeciw oczekiwaniom ludzi pracy. Potwierdza zasadę działalności państwa socjalistycznego, głoszącego jedność spraw produkcji, bytu i wypoczynku jako jedyną słuszną drogę do zaspokajania potrzeb społeczeństwa.
Po wysłuchaniu tej nowomowy posłowie zgodnie zagłosowali za przyjęciem dekretu. W 1973 roku Polacy mieli w sumie dwie wolne soboty, rok później sześć, a poczynając od 1975 było 12 wolnych weekendów. W 1981 roku zaczęto wprowadzać normę czasu pracy wynoszącą 42 godzin tygodniowo.
Źródło: Polskie Radio/bm
