Posłuchaj audycji na podcasty.polskieradio.pl >>>
Po pałacu w Śmiełowie oprowadzał nas dr Emilian Prałat - kustosz i kierownik Muzeum Adama Mickiewicza w Śmiełowie, który opowiedział nam o jego historii, architekturze, a także obecnej działalności. W tym roku Muzeum świętuje 50-lecie. Muzeum mieści się w klasycystycznym pałacu z końca XVIII wieku - jednej z architektonicznych pereł Wielkopolski. Zaprojektowany przez znakomitego architekta Stanisława Zawadzkiego, twórcę rezydencji w Dobrzycy i Lubostroniu, budynek do dziś imponuje elegancją i harmonią formy.
Czytaj też:
Adam Mickiewicz z wizytą w Śmiełowie
W połowie sierpnia 1831 roku zatrzymał się tu Adam Mickiewicz. To właśnie w Śmiełowie narodził się jego namiętny romans z Konstancją Łubieńską, siostrą ówczesnej właścicielki pałacu - relacja, która z czasem przekształciła się w przyjaźń, trwającą aż do śmierci poety. Pobyt w Wielkopolsce był dla wieszcza także okazją do zetknięcia się z miejscową tradycją i obyczajowością - inspiracjami, które odnaleźć można później w licznych motywach "Pana Tadeusza". Wielomiesięczna podróż po Księstwie Poznańskim pozostawiła trwały ślad w jego twórczości.
- Adam Mickiewicz witany był przede wszystkim jako postać już wówczas ważna, bo przybył z Petersburga. Niosła się za nim forma poznania tamtego wielkiego świata. Przybywa do Śmiełowa, w którym zastaje Konstancję. Poznali się wcześniej i w Śmiełowie ta relacja była kontynuowana, trwała aż do śmierci Mickiewicza. Nawet po śmierci Konstancja pojechała na pogrzeb do Paryża - wspominał dr Emilian Prałat.
Śmiełowskie inspiracje w "Panu Tadeuszu"
Co ciekawe, Mickiewicz spędził w Śmiełowie aż siedem miesięcy. Czas ten przypadł na trudny moment w jego życiu - poeta zmagał się wówczas z melancholią, a nawet stanami depresyjnymi, pogłębionymi przez klęskę powstania listopadowego i fakt, że ostatecznie nie wziął w nim udziału. Z korespondencji z tamtego okresu wynika, że rozważał odebranie sobie życia. Być może to właśnie obecność Konstancji Łubieńskiej, ich bliska relacja, która dawała mu emocjonalne oparcie, uchroniła go przed tym dramatycznym krokiem.
Choć pobyt w Wielkopolsce przypadł na trudny moment w życiu pisarza, okazał się dla niego niezwykle inspirujący. Liczne echa tamtejszych obserwacji, tradycji i krajobrazów odnajdziemy później na kartach "Pana Tadeusza".
- W Śmiełowie mamy pokój kawiarki, pani Ciastowskiej, która w rękopisie "Pana Tadeusza" jest wymieniona z imienia i z nazwiska. Cały opis parzenia kawy został zaczerpnięty właśnie stąd. Półtora kilometra od pałacu, jeszcze do lat 50. zeszłego wieku, istniała stara karczma Jankielówka - w momencie wyburzenia liczyła 150 lat i na pewno była tym miejscem, które Mickiewicz poznał. Niedaleko stąd Mickiewicz brał udział w polowaniu, zatem jest to też oparte o proweniencję wielkopolską. I co najważniejsze, w pałacu jest sypialnia Mickiewicza. To przez to okno jest wyjątkowy widok właśnie na te pagórki leśne, na te łąki zielone… - wyliczał dr Emilian Prałat.
W audycji wzięliśmy także udział w liczeniu motyli w ramach akcji "Owadzi podróżnicy", między innymi w Ogródku Zosi, który jest częścią pałacowego parku. A o krzewieniu w tym miejscu kultu wieszcza rozmawialiśmy z potomkami ostatniej właścicielki Marii Chełkowskiej, między innymi z Izabelą Chełkowską.
***
Tytuł audycji: Dwójka na miejscu
Prowadzenie: Katarzyna Sanocka i Małgorzata Szymankiewicz
Data emisji: 19.07.2025
Godzina emisji: 15.00
k
