Nobel dla Czesława Miłosza. "Efekt był atomowy"

- Piorunujący efekt przyznania tej nagrody Miłoszowi sprowadzał się nie tylko do tego, że było to wydarzenie w historii polskiej kultury. Ale przez zabiegi cenzury nazwisko Miłosza było marginalizowane. I nagle władza miała problem - mówił w Dwójce prof. Rafał Habielski.

Czesław Miłosz podczas ceremonii wręczenia Nagrody Nobla w dziedzinie literatury. Sztokholm, 10.12.1980

Foto: PAP/CAF-Jerzy Undro

Posłuchaj

29:43 2020_10_19 17_29_01_PR2_O_wszystkim_z_kultura.mp3 Czesław Miłosz. Od paryskiej "Kultury" po literacką Nagrodę Nobla (O wszystkim z kulturą/Dwójka)

 

Kiedy czterdzieści lat temu, w 1980 roku, Czesław Miłosz dostał literacką Nagrodę Nobla, w Polsce był pisarzem oficjalnie nieobecnym, objętym zapisem cenzury. – Jego twórczość była do Polski przywożona, a raczej szmuglowana, przerzucana z zagranicy ze sporym ryzykiem. Za powielane jego pisarstwa bez zgody cenzora można było w kraju trafić za kratki – zaznaczał Andrzej Mietkowski.

Literacki Nobel 1980 - Czesław Miłosz. Poeta od urodzenia

Literacki Nobel dla Miłosza stawiał polskie władze przed wielkim problemem. - Było rzeczą kompromitującą, że osoba, która dostaje Nagrodę Nobla, jest nie tylko nieznana, a nazwisko jej jest wycinane przez cenzurę, ale że książek nie ma w obiegu. Nawet tej twórczości, która nie ma wymiaru politycznego – podkreślał prof. Rafał Habielski.

Jak przypomniano w audycji, pojedyncze książki poety drukowały tylko podziemne oficyny drugiego obiegu. Pierwsze wydawnictwo Czesława Miłosza to emigracyjny Instytut Literacki Jerzego Giedroycia w Maisons-Laffitte pod Paryżem. To tutaj przyszły noblista znalazł schronienie, gdy w 1951 roku zdecydował się wybrać wolność i pozostać na Zachodzie.

Czytaj także:

• Miłosz o początkach sowieckiej władzy w Polsce
• Czesław Miłosz. Poeta totalny, organiczny, natchniony

W audycji omówiono m.in. ten bardzo trudny dla Miłosza czas 1. poł. lat 50. ("był w fatalnym położeniu, mam poczucie zmasowanego ataku z kraju i na emigracji"). Nie zabrało oczywiście nagrań archiwalnych, w których Czesław Miłosz m.in. mówił o swoim słynnym "Zniewolonym umyśle".

***

Tytuł audycji: Ślady pamięci

Prowadzą: prof. Rafał Habielski i Andrzej Mietkowski

Data emisji: 19.10.2020

Godzina emisji: 17.30