Portal Polskiego Radia SA
słuchaj
shopping_cart
Polskie Radio
Section05
Andrzej Nowak

Spory o Polskę w czasach Sejmu Czteroletniego

Polska, Rzeczpospolita, ojczyzna, patriotyzm, naród - o znaczenie tych słów spierali się uczestnicy życia kulturowo-politycznego I Rzeczpospolitej także w ostatnich dekadach jej istnienia, między pierwszym (1772 rok) a kolejnymi rozbiorami (1793 i 1795) dokonanymi przez Rosję, Austrię i Prusy. Czym był dla nich Sejm Czteroletni, zwany Wielkim (1788-1792), i uchwalona przez niego Konstytucja 3 maja (1791)?  Zobacz więcej na temat:  Dorota Truszczak Andrzej Nowak konstytucja 3 maja historia Polski Hugo Kołłątaj Stanisław Staszic Stanisław August Poniatowski

Słowem i czynem: w odpowiedzi na szok I rozbioru Rzeczpospolitej

W 1768 roku za broń chwycili polityczni przeciwnicy króla Stanisława Augusta Poniatowskiego. Wezwali do powszechnego powstania szlachty w obronie wiary katolickiej, swobód republikańskich i niepodległości Rzeczpospolitej. Blisko stutysięczny zryw trwał cztery lata i zakończył się klęską konfederatów oraz I rozbiorem Polski, którego dokonały: Rosja, Austria i Prusy w 1772 roku.  Zobacz więcej na temat:  Dorota Truszczak Andrzej Nowak HISTORIA

Polska XIX wieku. W nowej Europie Wschodniej: wyzwania geopolityki i oświecenia

Wielki wiek, najdłuższe stulecie, wiek pary i elektryczności, najcudowniejszy wiek - na te miana zasłużyło sobie XIX stulecie. W historii powszechnej przyjmuje się, że rozpoczęło się ono wraz z wybuchem rewolucji francuskiej w 1789 roku, a zakończyło w 1914 roku rozpoczęciem I wojny światowej. W dziejach Polski wyznaczają go jednak: rok 1795 - ostatni rozbiór Rzeczpospolitej - i 1918 - odzyskanie przez Polskę niepodległości.  Zobacz więcej na temat:  Dorota Truszczak Andrzej Nowak

Piórem o Niepodległą - Stefan Żeromski i Stanisław Wyspiański

Stefan Żeromski, rocznik 1864, "dobosz utrudzonego szeregu walczących o Niepodległą" - jak pisał o nim prof. Ryszard Handke - wybitny pisarz, publicysta, autor "Przedwiośnia" i "Siłaczki", czterokrotnie nominowany do literackiej nagrody Nobla, oraz Stanisław Wyspiański, urodzony w 1869 roku, dramaturg, poeta, malarz, uczeń Jana Matejki, nazwany czwartym wieszczem narodowym po premierze "Wesela" w 1901 roku - to bohaterowie audycji "Historia żywa". Zobacz więcej na temat:  Dorota Truszczak Andrzej Nowak Stefan Żeromski Stanisław Wyspiański

Cesarz i pisarz - Franciszek Józef I i Henryk Sienkiewicz

Franciszek Józef I, cesarz, przez 68 lat władca europejskiego kolosa: monarchii austro-węgierskiej, nazywany jej grabarzem, oraz Henryk Sienkiewicz - pisarz, po powstaniu styczniowym krzepiący serca i wychowujący pokolenia Polaków urodzonych w niewoli, który - jak powiedział Ignacy Jan Paderewski - "wskazywał narodowi drogę za pomocą słowa" - oto bohaterowie audycji "Historia żywa". Zobacz więcej na temat:  Dorota Truszczak Andrzej Nowak historia Polski

Od branki do dyktatury, czyli Aleksander Wielopolski i Romuald Traugutt

Margrabia Aleksander Wielopolski powstanie listopadowe 1830 roku wspierał, ale powstaniu styczniowemu 1863 roku - już jako rzecznik współpracy z Rosją - chciał zapobiec, organizując brankę. Romuald Traugutt, były oficer armii carskiej, uważał, że o przywrócenie autonomii Królestwa Polskiego trzeba walczyć metodami pokojowymi, a nie z bronią w ręku. Jednak kiedy powstanie styczniowe chyliło się ku upadkowi, zmienił zdanie i został dyktatorem zrywu, aby, jako ostatni jego przywódca, ratować je jesienią 1863 roku. Zobacz więcej na temat:  Dorota Truszczak Andrzej Nowak historia Polski

Dwie różne biografie, jeden cel - Joachim Lelewel i książę Adam Jerzy Czartoryski

Połączyła ich walka o odzyskanie państwowości polskiej. Spotkali się w powstaniu listopadowym 1830 roku, choć drogi, jakimi do niego zmierzali, były skrajnie różne. Po upadku zrywu nadal dzielili wspólny los. Zostali emigrantami i wierzyli w odrodzenie Królestwa, choć inaczej je sobie wyobrażali, po powrocie na mapę Europy. W najbliższej audycji "Historia żywa" w roli głównej książę Adam Jerzy Czartoryski urodzony w 1770 roku i Joachim Lelewel - rocznik 1786. Zobacz więcej na temat:  Dorota Truszczak Andrzej Nowak historia Polski Joachim Lelewel Adam Jerzy Czartoryski

Kościuszko, Poniatowski, Bonaparte. Trzej wodzowie na pomoc Polsce?

Tadeusz Kościuszko, książę Józef Poniatowski i Napoleon Bonaparte. Trzej legendarni wodzowie, wojskowi, których losy skrzyżowały się, kiedy Rzeczypospolita była w potrzebie na przełomie XVIII i XIX wieku. Jak próbowali zmienić lub zmienili historię Królestwa, jak wpłynęli na jego dalsze dzieje? Zobacz więcej na temat:  Dorota Truszczak Andrzej Nowak historia Polski Napoleon Bonaparte Tadeusz Kościuszko Józef Poniatowski

Wielka i Ostatni. Katarzyna II i Stanisław August Poniatowski

Ona zyskała miano "wielka", on - "ostatni". Caryca Katarzyna II - księżniczka pruska urodzona w Szczecinie, zaliczana do najwybitniejszych władców i reformatorów Rosji, nazywana matką narodu, a przez francuskiego myśliciela epoki, Woltera, "Semiramidą Północy" oraz Stanisław August Poniatowski -  ostatni król Rzeczypospolitej Obojga Narodów, jej niedoszły reformator, współtwórca Konstytucji 3 maja - to bohaterowie audycji "Historia żywa". Zobacz więcej na temat:  Dorota Truszczak Andrzej Nowak historia Polski Stanisław August Poniatowski

August III i Stanisław Konarski - jaki jest bilans ich działalności w historii Polski?

August III - przedostatni król Polski, za panowania którego w latach 1736-1763 powstało słynne powiedzenie "Za króla Sasa jedz, pij i popuszczaj pasa!", nazwany przez wybitnego historyka XX wieku Władysława Konopczyńskiego gnuśnym, apatycznym, ociężałym i otyłym Sasem - to jeden z dwóch bohaterów kolejnej audycji z cyklu "Historia żywa". Drugim jest młodszy od monarchy o cztery lata Stanisław Konarski - pijar, reformator szkolnictwa, pisarz polityczny, któremu kolejny i ostatni król Polski Stanisław August Poniatowski nadał medal Sapere auso, czyli "Temu, który odważył się być mądrym". Zobacz więcej na temat:  Dorota Truszczak Andrzej Nowak Stanisław Konarski HISTORIA

Jan III Sobieski i Maria Kazimiera "Marysieńka"

Sportretował go jego imiennik - Jan Matejko. Ma swoje pomniki sławiące jego czyny. Był jednym z najwybitniejszych polskich wodzów i władców. Pogromcą Turków pod Wiedniem i obrońcą świata chrześcijańskiego - Lwem Lechistanu. Jan III Sobieski zasłynął także... listami do Marysieńki, swojej żony - francuskiej arystokratki Marii Kazimiery. To właśnie tym postaciom poświęcona była audycja "Historia żywa". Zobacz więcej na temat:  Dorota Truszczak Andrzej Nowak historia Polski Jan III Sobieski