Polskie Radio
Section05
Dorota Truszczak

"DUDEK", czyli socjalistyczna Enigma rodem z PRL

W 1957 roku zostało powołane Biuro "A", specjalistyczna jednostka naukowo-badawcza Ministerstwa Spraw Wewnętrznych, zajmująca się kryptografią oraz łamaniem szyfrów obcych. Najbardziej znanym rozwiązaniem kryptograficznym tej struktury było urządzenie szyfrujące o nazwie "DUDEK". Można powiedzieć, że była to "socjalistyczna Enigma", ponieważ urządzenia używano nie tylko w PRL, ale także w krajach bloku wschodniego, zwłaszcza w NRD. 
Zobacz więcej na temat:  szyfrowanie PRL służba bezpieczeństwa służby specjalne Dorota Truszczak Enigma szyfr kryptologia

Działania komunistycznej bezpieki wobec kardynała Karola Wojtyły

"Ku prawdzie i wolności. Komunistyczna bezpieka wobec kardynała Karola Wojtyły" - publikacja o tym tytule została wydana przez IPN już w 2009 roku, w serii "Niezłomni", poświęconej tym, którzy w sposób zdecydowany oparli się działaniom komunistycznej władzy, duchownym i świeckim, w tym Karolowi Wojtyle. Dlaczego dwudziestokilkuletni ksiądz, a następnie metropolita krakowski, był obiektem zainteresowania Służby Bezpieczeństwa?
Zobacz więcej na temat:  Dorota Truszczak Jan Żaryn kościół w prl Karol Wojtyła historia Polski

Republika rosyjska i bolszewicy wobec Polski

Car Mikołaj II Romanow w dniu 15 marca 1917 roku abdykował w obliczu rewolucji lutowej w Rosji, w trzecim roku wyczerpującej Wielkiej Wojny. - Upadek caratu wynikał przede wszystkim z faktu zmęczenia społeczeństwa rosyjskiego wojną trwającą już trzy lata. Miliony poddanych cara straciło życie, zdrowie lub trafiło do niewoli austriackiej czy niemieckiej - mówi w audycji "Historia żywa" historyk prof. Andrzej Nowak. 
Zobacz więcej na temat:  Rosja historia Polski bolszewicy Dorota Truszczak Andrzej Nowak

Tajemniczy mózg i wolna wola. "Spory są cały czas otwarte"

- Technika rozwija się wspaniale, ale jeszcze cały czas jest na tyle niedoskonała, żebyśmy mogli spokojnie badać wnętrze naszego ludzkiego mózgu - mówi w Programie 1 Polskiego Radia dr Paweł Boguszewski, neurofizjolog z Instytutu Biologii Doświadczalnej im. Marcelego Nenckiego PAN. Czy badacze najbardziej tajemniczego organu człowieka są już w stanie odpowiedzieć na pytanie, czy mamy wolną wolę czy jednak nie?
Zobacz więcej na temat:  Dorota Truszczak mózg

Kulkologia, czyli archeologia powstania styczniowego

Miejsce odlewu naboi na polu historycznej bitwy, przemieszczanie się żołnierzy podczas walki, rodzaje broni nieznane w dotychczasowych źródłach historycznych - to pozwalają odtworzyć archeologia wojny i archeologia pól bitewnych: dziedziny, które narodziły się w XIX wieku w USA. Przyniosły one spektakularne wyniki, jak np. w badaniu miejsc bitew z czasów wojny secesyjnej. Analiza śladów na znalezionych tam pociskach pozwoliła prześledzić ruchy pojedynczych żołnierzy.
Zobacz więcej na temat:  Dorota Truszczak Powstanie Styczniowe archeologia historia Polski broń

Spór o drogi do Niepodległej, wybuch I wojny światowej i nowa polityka Rosji

Na początku XX wieku orientacja prorosyjska i proaustriacka, dwie główne orientacje polityczne i niepodległościowe, widziały odrodzenie Rzeczypospolitej w starciu zaborców - Rosji, Prus i Austrii - w przyszłej ogólnoeuropejskiej wojnie. Dlaczego każda z opcji stawiała na innego zwycięzcę? Która z nich miała wówczas rację?
Zobacz więcej na temat:  Dorota Truszczak Andrzej Nowak historia Polski Józef Piłsudski

Człowiek formatu prezydenckiego. Rzecz o kpt. Włodzimierzu Marszewskim

Włodzimierz Marszewski (1891-1948) był uczestnikiem I wojny światowej; pełnił również służbę w Błękitnej Armii gen. Józefa Hallera we Francji oraz kierował działalnością konspiracyjną polskiego podziemia. Leszek Żebrowski, autor tekstu o Narodowym Zjednoczeniu Wojskowym, opisując działalność konspiracyjną kpt. Marszewskiego, określił go mianem "człowieka formatu prezydenckiego".
Zobacz więcej na temat:  historia Polski Jan Żaryn II wojna światowa Historia - ludzie Dorota Truszczak

Socjaliści i narodowcy. Dwie odpowiedzi Polaków na carską dominację w Królestwie Polskim

Kiedy w 1879 roku powstała "Narodna Wola", rosyjska organizacja rewolucyjna dążąca do obalenia caratu, Józef Piłsudski miał 12 lat. Dwa lata później, 13 marca 1881 roku, w wyniku zamachu narodników zginął od bomby rzuconej przez Polaka Ignacego Hryniewieckiego car Aleksander II. W 1885 roku przyszły marszałek podjął studia medyczne na Uniwersytecie w Charkowie i znalazł się w orbicie wpływów "Narodnej Woli".
Zobacz więcej na temat:  Dorota Truszczak Andrzej Nowak historia Polski Józef Piłsudski Roman Dmowski

Rusyfikacja i represje w Królestwie Polskim po powstaniu styczniowym

Rusyfikacja i represje wobec mieszkańców Królestwa Polskiego i ziem zaboru rosyjskiego po powstaniu styczniowym (1863-64 roku) oraz minimalizm pozytywistów. O tym mówiliśmy w dwudziestej piątej odsłonie "Historii Żywej" poświęconej przez najbliższe miesiące wielowiekowym relacjom Polski z naszym wschodnim sąsiadem: od Rusi po Rosję.
Zobacz więcej na temat:  Andrzej Nowak Dorota Truszczak historia Polski Rosja Powstanie Styczniowe

Powstanie styczniowe. Ostatni zryw Rzeczypospolitej "Trojga Narodów"

"Za wszystkie męki Polski, męki Litwy, w imieniu wszystkich naszej Rusi mąk, do bitwy bracia, do śmiertelnej bitwy. Zwyciężym, jeśli nie opuścim rąk" - śpiewali przy ogniskach, w obozowiskach uczestnicy powstania styczniowego skierowanego przeciwko Imperium Rosyjskiemu. Ten zryw jest uważany za najdłużej trwający i najbardziej masowy ruch niepodległościowy w XIX wieku. I także bardzo krwawo stłumiony.
Zobacz więcej na temat:  Andrzej Nowak Dorota Truszczak historia Polski Powstanie Styczniowe

Uroczystości pogrzebowe polskich i litewskich żołnierzy w Jewiu

Na Litwie, w kościele pw. św. Anny w Jewiu (Vievis), pod koniec stycznia odbyły się uroczystości pogrzebowe polskich i litewskich żołnierzy, których szczątki odnalazł zespół Biura Poszukiwań i Identyfikacji IPN. Wspólna mogiła żołnierzy, którzy zginęli w jednej z ostatnich walk w czasie konfliktu polsko-litewskiego, w latach 1919-1920, znajdowała się w lesie w pobliżu miejscowości Zawiasy.
Zobacz więcej na temat:  historia Polski Dorota Truszczak Instytut Pamięci Narodowej IPN Litwa

Jaki wpływ na działania Narodowej Demokracji miała myśl romantyczna?

Czy ideały romantyczne były ideą założycielską, kontynuowaną w dalszym działaniu środowiska narodowodemokratycznego począwszy od Ligi Polskiej z lat 80 XIX stulecia? Dwudziestowieczny emigrant Wojciech Wasiutyński uważał, że "Jeżeli Dmowski podpisał Traktat Wersalski, przywracający Polsce niepodległość, to dlatego, że był tym, który umiał znaleźć drogę dla narodu poza ugodą i poza powstaniem".
Zobacz więcej na temat:  Dorota Truszczak historia Polski Jan Żaryn Roman Dmowski romantyzm liga polska Adam Mickiewicz

Spór o politykę margrabiego Aleksandra Wielopolskiego

Nowy car Rosji Aleksander II, 22 maja 1856 roku, odwiedził Warszawę. Władca był witany serdecznymi radosnymi okrzykami; zapewne mieszkańcy stolicy reagowali w ten sposób na reformy i odwilż. Car jednak podczas tej samej wizyty powiedział wprost, że Polska nie może liczyć na niepodległość. Swoją politykę rosyjski monarcha realizował za posrednictwem Aleksandra Wielopolskiego, którego do dziś jedni uważają za realistę, a inni za zdrajcę ideałów niepodległości.
Zobacz więcej na temat:  historia Polski Aleksander II Dorota Truszczak Andrzej Nowak

Polski bohater operacji "Pochodnia". Opowieść o Mieczysławie Słowikowskim

W Maroku odsłonięto mural poświęcony majorowi Mieczysławowi Słowikowskiemu ps. Rygor. Malowidło przypomina o operacji "Torch" (Pochodnia) - zakończonym sukcesem lądowaniu amerykańskich i brytyjskich wojsk w Maroku i Algierii 8 listopada 1942 roku - oraz o roli, jaką Polak odegrał w tej historii. To dzięki pracy kierowanej przez niego agencji wywiadowczej aliancka ofensywa zakończyła się powodzeniem w dość krótkim czasie.
Zobacz więcej na temat:  Dorota Truszczak historia Polski II wojna światowa Historia - ludzie