- Trwa Tydzień Noblowski. Do 6 października 2023 r. w audycji "Czwórka do piątej" będziemy łączyć się z Centrum Prasowym Tygodnia Noblowskiego 2023.
- Wspólnie z ekspertami Uniwersytetu Warszawskiego oraz Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego śledzimy transmisje ze Sztokholmu i Oslo.
- Nagrodę Nobla w dziedzinie fizyki za rok 2023 otrzymało troje uczonych: Pierre Agostini, Ferenc Krausz i Anne L'Huillier.
- Nagroda Nobla z fizyki została przyznana naukowcom za wykorzystanie ultraszybkich impulsów świetlnych w badaniu zachowania elektronów.
Kto zdobył Nagrodę Nobla 2023 w dziedzinie fizyki?
W 2023 roku Nagroda Nobla z fizyki trafiła do trojga uczonych. Jej laureatami zostali: Pierre Agostini (Uniwersytet Ohio, USA), Ferenc Krausz (Instytut Maxa Plancka, Monachium, Niemcy) oraz Anne L’Huillier (Uniwersytet Lund, Szwecja). Szwedzka Akademia Nauk uhonorowała naukowców za wykorzystanie ultraszybkich impulsów świetlnych w badaniu zachowania elektronów.
Nagroda Nobla z fizyki 2023. Za co ją przyznano?
Jak podała w uzasadnieniu Królewska Szwedzka Akademia Nauk, badacze zostali nagrodzeni za odkrycie "eksperymentalnych metod z wykorzystaniem attosekundowych impulsów świetlnych, pozwalających dokładniej badać dynamikę elektronów w materii". Attosekunda to jednostka czasu, odpowiadająca jednej trylionowej części sekundy, a wykorzystanie tak szybkich impulsów świetlnych ma umożliwić dokładne badania wnętrza atomu i molekuły.
- Badacze otrzymali Nagrodę Nobla za otrzymanie bardzo krótkich impulsów światła i zastosowanie ich w badaniach naukowych. Już od lat ludzie uczyli się je wytwarzać, a nawet za pracę w tym zakresie zostali nagrodzeni przez Królewską Szwedzką Akademię Nauk w 1999 i 2018 roku. Jak się ma takie impulsy krótkie, to można myśleć, że to działa trochę jak migawka w aparacie fotograficznym. Czyli to pozwala obserwować coraz szybsze procesy - tłumaczy prof. dr hab. Piotr Wasylczyk z Wydziału Fizyki Uniwersytetu Warszawskiego.
Nagrody Nobla z fizyki 2023. Co oznaczają badania jej laureatów?
- Gdy mamy dostęp do krótszych jeszcze impulsów światła, to teraz już możemy śledzić procesy w atomach. Jeszcze na razie tego nie potrafimy, ale myślę, że ciekawość ludzka jest niezaspokojona. Więc gdyby nam się udało zrobić jeszcze krótsze impulsy, to będziemy mogli oglądać z kolei procesy w jądrach atomowych - zauważa specjalista. - Fizyka i świat idą do przodu, a w skali odległości idziemy coraz głębiej. Chcemy badać te trochę mniejsze rzeczy. Okazuje się, że te ciekawe procesy, które tam zachodzą, są coraz szybsze. To powoduje, że musimy mieć narzędzia o coraz większej rozdzielczości czasowej, żeby do tych procesów zaglądać. No i za to jest właśnie ta nagroda.
Jak podkreśla rozmówca Weroniki Puszkar, że na tym etapie zagadnienie jest niezwykle złożone, a prace nad nim wymagają olbrzymich nakładów finansowych i ludzkich. - Fizyka doświadczalna to nie jest eksperyment, który się da zrobić na biurku. Na razie są to badania fundamentalne. My próbujemy po prostu lepiej zrozumieć materię, która nas otacza - tłumaczy prof. Piotr Wasylczyk. - Jaki będzie z tego pożytek i konsekwencje? Trudno jeszcze dzisiaj przewidzieć.
Tegoroczni laureaci Nagrody Nobla z fizyki, oprócz złotych medali i kaligrafowanych dyplomów, otrzymają do równego podziału 11 milionów koron szwedzkich, czyli około 4,5 miliona złotych.
Kto z Polaków otrzymał Nagrodę Nobla z fizyki?
W dotychczasowej historii to już 117 nagroda Nobla w dziedzinie fizyki. W gronie laureatów znalazła się jedna Polka - Maria Skłodowska-Curie, która została nagrodzona w 1903 roku, wraz z mężem Piotrem Curie i Henrim Becquerelem, za badania nad zjawiskiem promieniotwórczości. Do dziś pozostaje jedyną kobietą, która dwukrotnie otrzymała Nagrodę Nobla - także w 1911 roku, tym razem z chemii. Jest też jedynym uczonym w historii uhonorowanym Noblem w dwóch różnych dziedzinach nauk przyrodniczych.
05:48 CZWORKA/Czwórka do piątej Nagroda Nobla z fizyki 03.10.2023.mp3 O Nagrodzie Nobla z fizyki opowiada prof. dr hab. Piotr Wasylczyk z Wydziału Fizyki Uniwersytetu Warszawskiego (Czwórka do piątej/Czwórka)
Tydzień Noblowski 2023 - kiedy się odbywa?
Nagrody Nobla z medycyny i fizjologii rozpoczynają Tydzień Noblowski. W dniach 2-6 października 2023 r. w audycji "Czwórka do piątej" będziemy łączyć się z Centrum Prasowym Tygodnia Noblowskiego 2023 i wspólnie z ekspertami Uniwersytetu Warszawskiego oraz Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego będziemy i śledzić transmisje ze Sztokholmu i Oslo, podczas których poznamy laureatów tegorocznych Nagród Nobla.
***
Tytuł audycji: Czwórka do piątej
Prowadzi: Marta Hoppe
Gość: prof. dr hab. Piotr Wasylczyk z Wydziału Fizyki Uniwersytetu Warszawskiego
Data emisji: 03.10.2023
Godzina emisji: 14.08
aw/IAR/PAP
