Nauka

Nobel za łamanie symetrii

Ostatnia aktualizacja: 07.10.2008 11:32
Nagrodą podzielą sią badacze japońskiego pochodzenia.
Audio
  • Co to jest łamanie symetrii? Wyjaśnia ks. dr Wojciech Grygiel
  • Ks. dr Wojciech Grygiel o doniosłości tegorocznego Nobla

Przed południem emocje w Królewskiej Akademii Nauk sięgnęły zenitu. Ogłoszenie tegorocznych laureatów Nagrody Nobla w dziedzinie fizyki ciągle przesuwało się w czasie, aż w końcu o 12:15 zamiast zaplanowanej 11:45 poznaliśmy ich nazwiska: w tym roku nagrodę otrzymują Yoichiro Nambu (USA, ur. 1921), Makoto Kobayashi (ur. 1944) i Toshihide Maskawa (ur. 1940, obydwaj z Japonii).

Yoichiro Nambu otrzyma 1/2 nagrody, wynoszącej 10 milionów koron szwedzkich, a pozostali dwaj naukowcy - po 1/4.

Yoichiro Nambu to amerykański naukowiec pochodzenia japońskiego. Został wyróżniony „za odkrycie zjawiska spontanicznego łamania symetrii”, pozostali naukowcy nagrodzeni zostali za odkrycie pochodzenia tego zjawiska i pokazanie, że w naturze istnieją trzy rodziny kwarków w naturze.

Yoichiro Nambu jest pracownikiem naukowym uniwersytetu w Chicago. Nambu zrewolucjonizował naszą wiedzę o najbardziej fundamentalnych cząstkach i przestrzeni, w której się poruszają. Jego teorie są kamieniem węgielnym tego, co badacze nazywają Modelem Standardowym, który wyjaśnia w jeden sposób trzy z czterech podstawowych sił w naturze (z wyjątkiem grawitacji): oddziaływanie elektromagnetyczne, oddziaływanie słabe i oddziaływanie silne. Jego badania wpłynęły również zasadniczo na rozwój chromodynamiki kwantowej,  wskazując na istnienie interakcji pomiędzy kwarkami, a także protonami i neutronami.

Makoto Kobayashi jest naukowcem instytutu badawczego w Tsukuba w Japonii, a Toshihide Maskawa  - badaczem z uniwersytetu w Kioto. Ich wspólny artykuł, "CP Violation in the Renormalizable Theory of Weak Interaction", był trzecim co do ilości cytowań artykułem z dziedziny fizyki wysokich energii.

- Uważa się, że symetria jest zasadą, za pomocą której da się wyjaśnic praktycznie wszystkie zjawiska w przyrodzie - mówi ks. dr Wojciech Grygiel z Papieskiej Akademii Teologicznej i Centrum Kopernika w Krakowie. Ale, oczywiście, nie wszystko w przyrodzie zachowuje sie symetrycznie w tradycyjnym tego słowa znaczeniu. Stąd własnie wzięło sie odkrycie zjawiska łamiania symetrii. - Jeśli ustawimy pionowo ołówek i puścimy go, by upadł, mamy do czynienia z najprostszym przykładem złamania symetrii, ponieważ upadnie on na jedną, nieprzewidzianą przez nas stronę - wyjaśnia ks. dr Wojciech Grygiel. Badania zjawiska łamania symetrii są zaś dzisiaj fundamentalne, bo pomagają nam zrozumieć całą historię wszechświata od Wielkiego Wybuchu i wyjaśniają powstawanie złożoności.

Ze zjawiskiem łamania symetrii związane jest działanie Wielkiego Zderzacza Hadronów (LHC) - to za jego pomocą naukowcy spróbują odnaleźć tzw. bozon Higgsa, czyli cząstkę, która odpowiada za łamanie symetrii. Tegoroczna Nagroda Nobla jest zatem wyraźnym wsparciem, jakiego Komisja Noblowska udzieliła badaniom prowadzonym w CERNie.

Eugeniusz Wiśniewski

 

Czytaj także

Zanim zabrzmią fanfary

Ostatnia aktualizacja: 04.12.2007 07:11
Dni poprzedzające galę noblowską są dla laureatów - i dla dziennikarzy - bardzo pracowite.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Nagroda Nobla z fizyki

Ostatnia aktualizacja: 06.10.2009 12:09
Wyróżnienie przyznano za dwa niezależne odkrycia - wynalezienie czujnika optycznego CCD i prace nad światłowodami.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Kamery CCD wyróżnione

Ostatnia aktualizacja: 06.10.2009 18:24
Nagrodą Nobla po raz kolejny wyróżniono autorów technologii dobrze znanej i wykorzystywanej na całym świecie.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Kiedy Nobel dla Polaka

Ostatnia aktualizacja: 10.12.2009 18:10
W czwartek wręczono w Sztokholmie naukowe Nagrody Nobla. Czy kiedyś doczekamy się wśród laureatów Polaka?
rozwiń zwiń