Historia

Sachsenhausen - miejsce kaźni komendanta Armii Krajowej gen. Stefana Roweckiego "Grota"

Ostatnia aktualizacja: 22.04.2024 05:50
22 kwietnia 1945 roku oddziały 2 Warszawskiej Dywizji Piechoty im. Henryka Dąbrowskiego Wojska Polskiego oraz Armii Czerwonej wyzwoliły obóz Sachsenhausen.
Więźniowie Sachsenhausen
Więźniowie SachsenhausenFoto: Wikipedia/domena publiczna

Obóz został założony z rozkazu Heinricha Himmlera w 1936 roku. Sachsenhausen znajdował się 30 km od Berlina i był jednym z najdłużej funkcjonujących tego typu miejsc na terenie Niemiec. Szkolili się w nim SS-mani, którzy później administrowali innymi obozami, zbrodniczą działalność prowadził tu m.in. przyszły komendant Auschwitz-Birkenau Rudolf Hoess.

src="//static.prsa.pl/3f5bf262-aed5-4ca5-88bc-b84ae6064666.file"

Do Sachsenhausen trafiali więźniowie różnych narodowości: Polacy, Niemcy, Romowie, Żydzi i jeńcy sowieccy. Wśród nich byli m.in. były premier Hiszpanii Largo Caballero (aresztowany we Francji), kanclerz Austrii Kurt von Schuschnigg, czy Pierre Grégoire, prezes Izby Deputowanych Luksemburga.

Do obozu wysłano także polskich naukowców z Uniwersytetu Jagiellońskiego i Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie, aresztowanych w ramach akcji Intelligenzaktion. We wspomnieniach byłego więźnia Sachsenhausen Lucjana Mierzwińskiego szczególnie zapisał się Ernst Schneller, który był przywódcą nielegalnej organizacji oporu wewnątrz obozu.


Posłuchaj
08:03 solidarność więźniów w hitlerowskich obozach zagłady.mp3 Lucjan Mierzwiński, były więzień Sachsenhausen wspomina życie obozowe i akty solidarności wśród więźniów, audycja Ewy Kaniewskiej (PR, 28.04.1978)

 

- To był duchowy i faktyczny przywódca więźniów (…). Osadzono go na bloku polskim. Pamiętam, że kiedy na urodziny koledzy niemieccy przynieśli mu chleb, cały ten chleb, jaki otrzymał, rozdzielił wśród polskich kolegów - wspominał zabitego 11 października 1944 Schnellera gość audycji Ewy Kaniewskiej.


Posłuchaj
13:48 Generał Rowecki w Sachsenhausen Rozmowa z dr. Emilem Wołyńcem, więźniem niemieckich obozów koncentracyjnych Oświęcim (1940-44) i Sachsenhausen (od lipca 1944 ) na temat gen. Stefana Grota-Roweckiego. Komendant głównym ZWZ-AK przebywał w obozie Sachsenhausen (podobozie Zellenbau) od aresztowania przez Gestapo w czerwcu 1943 aż do swojej śmierci.

 

Zamordowany za Powstanie Warszawskie

W obozie zginął m.in. komendant Armii Krajowej, Stefan Grot-Rowecki, prawdopodobnie między 2 a 7 sierpnia 1944 na osobisty rozkaz Heinricha Himmlera.

- Wielokrotnie przyjeżdżał do generała SS-Gruppenführer Heinrich Müller, szef gestapo. Müller usiłował zachęcać generała do znalezienia sposobów złagodzenia stosunków polsko-niemieckich. Natrafiał na zdecydowane odmowy generała - wspominał współwięzień Roweckiego, Wołodimir Stachiw na antenie Radia Wolna Europa.


Posłuchaj
03:06 Grot-Rowecki w Sachsenhausen.mp3 Działacz ukraiński i były więzień Sachsenhausen Wołodymir Stachiw wspomina postać Stefana Grota-Roweckiego (RWE)

 

Polscy żołnierze na frontach II wojny światowej - zobacz serwis historyczny

Gdy Armia Czerwona i Wojsko Polskie przekroczyły 1 lutego 1945 Odrę, zarządzono ewakuację obozu. Część więźniów zgładzono, pozostałych pognano w "Marszu Śmierci" na północ Rzeszy. Przez obóz przewinęło się łącznie ponad 200 tysięcy więźniów. Zginęły dziesiątki tysięcy, w 2014 roku muzeum KL Sachsenhausen opublikowało listę nazwisk 22 tys. ofiar obozu. Lista nie jest pełna, księgi ewidencyjne SS zniszczyło przed wyzwoleniem obozu.

bm

Czytaj także

80. rocznica śmierci gen. Stefana Grota-Roweckiego. Zamordowany w zemście za wybuch powstania warszawskiego

Ostatnia aktualizacja: 02.08.2024 14:40
Niemcy zamordowali komendanta Sił Zbrojnych AK, a władze PRL skazały go na zapomnienie. Bardzo długo nie wspominano o gen. Grocie-Roweckim na lekcjach historii. 2 sierpnia 1944 roku zginął gen. Stefan Grot-Rowecki, organizator i pierwszy dowódca Armii Krajowej. Wszystko wskazuje na to, że został on zamordowany w obozie koncentracyjnym Sachsenhausen na osobisty rozkaz Heinricha Himmlera. Miała być to zemsta za wybuch powstania warszawskiego. 
rozwiń zwiń
Czytaj także

Generał Grot. Kulisy zdrady i śmierci

Ostatnia aktualizacja: 29.08.2014 21:25
W "Klubie Ludzi Ciekawych Wszystkiego" porozmawiamy o zagadkowych i dramatycznych okolicznościach śmierci generała Stefana Grota-Roweckiego.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Kazimierz Iranek-Osmecki. Od cichociemnego do szefa wywiadu AK

Ostatnia aktualizacja: 05.09.2024 05:55
127 lat temu, 5 września 1897 roku, przyszedł na świat Kazimierz Iranek-Osmecki, cichociemny, szef wywiadu i kontrwywiadu Armii Krajowej, świadek najważniejszych wydarzeń dla Polski okresu II wojny światowej.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Armia Krajowa. Najlepiej zorganizowane podziemne wojsko w czasie II wojny światowej

Ostatnia aktualizacja: 14.02.2024 06:01
82 lata temu, 14 lutego 1942 roku, na rozkaz Naczelnego Wodza gen. Władysława Sikorskiego, Związek Walki Zbrojnej przekształcił się w Armię Krajową. Jej dowódcą został gen. Stefan Rowecki "Grot".
rozwiń zwiń