Zobacz także

"Herbert pod koniec życia wraca do Szekspira"

W czerwcu 1972 roku redaktorzy Polskiego Radia - Olga Marchocka i Jerzy Bieniecki - zaproponowali Zbigniewowi Herbertowi, żeby przygotował własną audycję radiową. W audycji, która trwała 100 minut, znalazły się zabawne reportaże z nocnych wędrówek Herberta po Warszawie, rozważania o istocie sztuki, poszukiwaniu Boga oraz poważne rozmowy z przyjaciółmi - z malarzem Aleksandrem Kobzdejem i ojcem Placydem Galińskim z Tyńca; no i oczywiście wiersze czytane przez Krzysztofa Chamca i przez samego Poetę.

- Kiedy przyniosłem do radia taśmy rozmów - niby to dialogów, scenki z poczty, absurdalną rozmowę ze strażnikiem banku - chłodni fachowcy, panie i panowie, którzy robią audycje, zapytali mnie, po co to wszystko. Powinienem odpowiedzieć na to pytanie również słuchaczom, bo przecież chciałem coś powiedzieć. Sam fakt, że się teraz tłumaczę, świadczy o mojej klęsce – opowiadał Herbert o swoim pomyśle na autorską audycję.

***

Tytuł audycji: Rozmowy Zbigniewa Herberta

Przygotowała: Joanna Szwedowska

Data emisji: 28.07.2013 

sm/jp

400 wierszy, czyli Herbert w Dwójce

"Jesteś mi potrzebny do życia", pisał w liście do Józefa Czapskiego Zbigniew Herbert. Z kolei malarz, wspominając spotkanie z poetą i jego żoną Katarzyną w Berlinie, tak odpowiadał w liście przyjacielowi: "Byłem u Was i z Wami szczęśliwy".

92 listy pisane przez obu przyjaciół, a także przez żonę poety i siostrę Józefa Czapskiego - Marię, przeczytać możemy w książce wydanej właśnie przez Fundację Zeszytów Literackich. To świadectwo niezwykłej więzi łączącej poetę i malarza od chwili, gdy się poznają w 1958 roku. Wtedy Zbigniew Herbert przyjeżdża po raz pierwszy do Francji dzięki stypendium Związku Literatów Polskich. Od tego czasu przez wiele lat piszą do siebie listy i spotykają się, gdy tylko to jest możliwe. Rozmawiają w tej korespondencji o malarstwie i poezji, o wierszach Herberta, które są Czapskiemu najbliższe, także o wierze, o sytuacji politycznej w Polsce, sensie emigracji, również żartują. Herbert tytułuje Czapskiego "Panie Majorze" i podpisuje list "Herbert, st. strzelec (w cywilu modelka)".

Józef Czapski. Serwis specjalny Polskiego Radia

Są w tych listach sprawy dla obu najważniejsze. Czapski w jednym z listów do Herberta wyznaje: "To, co piszesz w liście, właściwie do tego stopnia jest mi bliskie, że mam wrażenie, że myśli mam zupełnie te same, tylko nie umiem ich jak ty wyrazić. Właściwie jest to nieustannie ten sam temat tego okrucieństwa losu, na które nie ma wytłumaczenia i trzeba je przyjąć jako jedną z tajemnic, które przyjąć można tylko w innej skali i w innym wymiarze przeżycia".

***

Tytuł audycji: Strefa literatury

Prowadzi: Dorota Gacek

Goście: Katarzyna Herbert, Adam Zagajewski, Emilia Olechnowicz, Jan Strzałka, Mikołaj Nowak-Rogoziński

Data emisji: 11.03.2018

Godzina emisji: 20.00

jp/pg

Zbigniew Herbert. Wspomnienia w rocznicę śmierci

28 lipca br. przypadła 23. rocznica śmierci Zbigniewa Herberta - poety, eseisty, dramaturga i autora słuchowisk. Wspominając znakomitego twórcę, przez cały tydzień przedstawialiśmy opowieści krytyków, tłumaczy i artystów zafascynowanych twórczością autora "Pana Cogito", m.in. prof. Brigitte Gautier - autorki wydanej we Francji biografii Zbigniewa Herberta. 

Jak zaznaczyła literaturoznawczyni, Herbert to jeden z nielicznych poetów, których naprawdę lubi. - Jestem przekonana o tym, że ta poezja jest wybitna. Pierwszy kontakt z nią miałam w 1983 roku, wcześniej moja znajomość języka polskiego nie wystarczała do czytania i rozumienia Herberta w oryginale. To jest pewne doświadczenie pokoleniowe, mam tu na myśli "Raport z oblężonego miasta". W tym okresie odbieraliśmy go jako poetę walczącego z komuną, totalitaryzmem, choć ważne były także treści historyczne, filozoficzne, czy po prostu ludzkie - mówiła.

Czytaj też:

• Korespondencja Herbert-Święcicki. "Herbert był świadom własnego rzemiosła poetyckiego"
• Brigitte Gautier: żeby znów uczcić Herberta, trzeba mówić z innej perspektywy

Brigitte Gautier podkreśliła, że u Herberta eseje poświęcone np. templariuszom to ciekawy przypadek. - W naszej historiografii templariusze są przedstawiani jako ludzie nadużywający władzy, chciwi i słusznie za to ukarani. Herbert oczywiście odwraca perspektywę, trzyma z tym prześladowanym, jego spojrzenie na tę sprawę jest czymś nowym. Inne patrzenie na nas samych jest potrzebne, zmusza do refleksji.

Jak powiedziała, najpierw myślała o naukowej książce o poezji Herberta dla francuskiej publiczności. - Doszłam jednak do wniosku, że czytelnicy powinni dysponować rzetelnymi tłumaczeniami jego dzieł zebranych. Znalazłam wydawcę, który znał trochę jego poezję po angielsku i on zgodził się na opublikowanie zebranych wierszy w trzytomowym, dwujęzycznym wydaniu. Francuska edycja "Labiryntu nad morzem" jest jedyną pełną wersją tego zbioru esejów, ponieważ w archiwum Herberta znalazłam 10 brakujących stron, których nie ma w pierwszym polskim wydaniu - mówiła na antenie Dwójki.

Czytaj także:

• Pamiątki z podróży, plakaty, książki. W domu Herbertów
• Francuska biografia Herberta. Poezja przeciwko rozpaczy

Dodała, że zanim powstała idea książki naukowej, pojawił się pomysł napisania biografii Zbigniewa Herberta. - Ważne było wyjaśnienie kontekstu jego dzieł tworzonych za żelazną kurtyną. Dlatego w 2018 roku ukazała się książka "Poezja przeciw chaosowi", a w 2020 roku wspólnie z prof. Maciejem Urbanowskim wydałam książkę "Herbert i poetyka daru". To zbiór esejów autorów z trzech kontynentów, w tym roku ukaże on się we Francji - zapowiedziała.

Według tłumaczki Herbert zostawia dla czytelnika dużo przestrzeni dla wyobraźni czytelników. - Każdy z nas może sobie dopisać swoje przemyślenia, dzięki temu jego dzieła są tak żywotne, nie przemijają. W szkicach i esejach Zbigniew Herbert pokazuje złożoność starożytnej Grecji, zastanawia się nad początkiem naszej cywilizacji, różnymi aspektami moralnymi człowieczeństwa - powiedziała Brigitte Gautier.

***

Zbigniew Herbert urodził się we Lwowie 29 października 1924 roku. Tam też spędził dzieciństwo i wczesną młodość. W 1944 roku, w obawie przed Sowietami, dwudziestoletni Herbert wraz z rodziną opuścił miasto. Jednak Lwów pozostał w pamięci poety na całe życie. Będzie tu wracał, aby nie wrócić nigdy. Będzie wspominał swoich najbliższych. Będzie niósł miasto w sobie po drogach wygnania.

- Lwów żyje w wierszach poety od pierwszego do ostatniego tomiku wierszy, a jego nadzwyczajny status polega na tym, że jest jedynym miastem na świecie, które obywa się bez nazwy... - stwierdził filolog i filozof Józef Ruszar.

ZOBACZ SERWIS SPECJALNY >>>> 

To wyjątkowy portret poety, na który składają się przede wszystkim starannie dobrane z archiwów Polskiego Radia i Rozgłośni Polskiej Radia Wolna Europa nagrania z udziałem Zbigniewa Herberta: wiersze w jego wykonaniu, najważniejsze radiowe wywiady, w których opowiada o swojej twórczości, podróżach, o sprawach dla niego fundamentalnych, ale też przywołuje wspomnienia osobiste - wszystko to można znaleźć na stronie Herbert.polskieradio.pl.

***

Tytuł audycji: Zapiski ze współczesności

Data emisji: 26-30.07.2021

Godzina emisji: 12.45