Stanisław Milski, urodzony w lutym 1897 roku w Czchowie (między Tarnowem a Nowym Sączem), zaczynał jako baletmistrz po szkole baletowej w Poznaniu. Nieszczęśliwy wypadek spowodował jednak, że kariera w balecie została zakończona.
Swoją teatralną przygodę rozpoczął natomiast w wieku 19 lat. Dość powiedzieć, że w swojej scenicznej karierze występował na deskach aż 21 teatrów w całej Polsce. Dopiero w czasach powojennych, bo w roku 1951, zaczął bogatą w epizody karierę filmową jako, właśnie, "mistrz epizodu".
W 1966 roku, po jubileuszu pięćdziesięciolecia pracy artystycznej, przeszedł na emeryturę w teatrze, pojawiał się jednak wciąż filmie.
Na teatralnych scenach
Z tych kilkudziesięciu teatrów, w których grał i reżyserował, należy wymienić: Teatr Polski w Wilnie, Teatr Polski w Katowicach, Teatr Polski w Poznaniu, Teatry Miejskie (Teatr Wielki) we Lwowie, Teatr Miejski im. Juliusza Słowackiego w Krakowie, Teatr Jaskółka w Warszawie, Teatr Miejski w Łodzi, Teatr Ziemi Pomorskiej w Toruniu. Stanisław Milski pracował również jako spiker w Polskim Radiu do czasu wybuchu II wojny światowej.
Po wrześniu 1939 roku przeniósł się do Wilna i tam grał w Teatrze Polskim do roku 1941. Później, pod koniec wojny, kiedy Wilno było już wyzwolone, podjął pracę w Polskim Teatrze Dramatycznym jako reżyser.
Po wojnie rozpoczął ponowną wędrówkę po teatrach Polski: od Teatru im. Stefana Jaracza w Olsztynie jako kierownik artystyczny. Następnie były to: Teatr Miejski w Toruniu, Teatr Miejski w Białymstoku (tu jako aktor, kierownik artystyczny i reżyser), Teatr Klasyczny w Warszawie, Teatr im. Stefana Jaracza w Olsztynie i w Elblągu. Od tego momentu poświęcił się już głównie reżyserii. Kolejno reżyserował właśnie w Teatrze Ziemi Lubuskiej w Zielonej Górze, Teatrze Wybrzeże w Gdańsku i Teatrze im. Juliusza Osterwy w Lublinie.
Spektakl "Maski" w Teatrze im. Juliusza Słowackiego w Krakowie, 1927 r. Na zdj. Halina Starska i Stanisław Milski. Fot. NAC
Dorobek filmowy
Jak już wspomniano, Stanisław Milski dopiero w 1951 roku rozpoczął swoją filmową karierę. Tu należy wymienić role choćby w takich filmach, jak "Celuloza", "Pokolenie", "Ewa chce spać", "Pętla", "Baza ludzi umarłych", "Popiół i diament", "Krzyżacy" czy "O dwóch takich, co ukradli księżyc" (tu zgrał szewca w Zapiecku).
W słynnej komedii "Gdzie jest generał..." zagrał tytułową postać generała Ernesta von Falkenberga. Później były "Panienka z okienka", "Faraon", "Niewiarygodne przygody Marka Piegusa" (serial telewizyjny), "Pieczone gołąbki", "Stawka większa niż życie" (serial telewizyjny), "Hrabina Cosel" (zarówno w filmie kinowym, jak i w serialu), "Kierunek Berlin", "Do przerwy 0:1" (serial telewizyjny), "Jak rozpętałem drugą wojnę światową" (tu w pierwszej części ponownie zagrał niemieckiego generała).
Kolejne filmy z udziałem Stanisława Milskiego to: "Epilog norymberski", "Lokis. Rękopis profesora Wittembacha", "Nie lubię poniedziałku", "Samochodzik i templariusze" (serial telewizyjny), "Chłopi" (serial telewizyjny). W tym ostatnim zagrał ojca Hanki, zaś w kolejnym serialu, w "Grubym" - woźnego w szkole.
Z recenzji teatralnych krytyków
Portal Encyklopedia Teatru Polskiego przytacza kilka znaczących recenzji gry aktorskiej Stanisława Milskiego.
"Był najaktywniejszym bodaj inscenizatorem u nas po wojnie. Od 1945 zapisał na swym koncie przeszło 50 premier, w tym 9 prapremier polskich autorów współczesnych". (z recenzji S. Marczaka-Oborskiego)
"Warsztat reżysersko-inscenizacyjny i aktorski szlifowany dotąd przez Milskiego na repertuarze klasycznym, a nastawiony nade wszystko na organizowanie widowiskowości i podnoszenie emocji, nie nadawał się do repertuaru sztuk współczesnych". (z recenzji R. Tomczyka)
***
Czytaj także:
***
Stanisław Milski zmarł 4 września 1972 roku, a pochowany został na cmentarzu w Warszawie-Radości.
PP
Źródło: Stanisław Milski, w: encyklopediateatru.pl.
