107 lat temu Polki otrzymały prawa wyborcze

28 listopada 1918 roku stał się jedną z najważniejszych dat w historii polskiej demokracji. Tego dnia kobiety w odradzającym się państwie polskim uzyskały pełnię praw wyborczych na mocy dekretu o ordynacji wyborczej do Sejmu Ustawodawczego, podpisanego przez Tymczasowego Naczelnika Państwa Józefa Piłsudskiego. Oznaczało to możliwość zarówno udziału w głosowaniu, jak i ubiegania się o mandaty. Polska wyprzedziła w tej kwestii wiele państw Zachodu, m.in. Stany Zjednoczone, Wielką Brytanię, Francję i Szwajcarię.

Artykuł 1 dekretu, określający czynne prawo wyborcze w zbliżających się wyborach, stanowił: „Wyborcą do Sejmu jest każdy obywatel państwa bez różnicy płci, który do dnia ogłoszenia wyborów ukończył 21 lat”

Foto: Narodowe Archiwum Państwowe

Pierwsze wybory w II Rzeczypospolitej odbyły się już 26 stycznia 1919 roku. Do Sejmu weszło wówczas osiem kobiet, co stanowiło niespełna dwa procent całej izby. Obecnie udział kobiet w polskim parlamencie jest wielokrotnie wyższy – posłanki zajmują ponad 28 procent miejsc.

Doktor Agnieszka Konik z Instytutu Pileckiego, współautorka – wraz z Magdaleną Gawin – scenariusza do filmu animowanego „Podwójnie wolne. Prawa polityczne kobiet 1918”, podkreślała w rozmowie z Polskim Radiem w 2020 roku, że osiągnięcie Polek było zarazem ogromnym krokiem naprzód, jak i wyzwaniem wymagającym przełamania dotychczasowych barier społecznych i obyczajowych.

Badaczka przypominała również, że decyzja o przyznaniu praw politycznych kobietom stawiała Polskę w gronie najbardziej nowoczesnych i demokratycznych państw tamtej epoki. W II Rzeczypospolitej kobiety mogły obejmować stanowiska publiczne na równych zasadach z mężczyznami, a konstytucja marcowa z 1921 roku wykluczała jakąkolwiek dyskryminację ze względu na płeć.

W tym okresie usunięto też szereg przepisów prawa cywilnego, które wcześniej ograniczały prawa kobiet. Zrównano programy nauczania, a system edukacji – od szkół elementarnych po uczelnie wyższe – przeszedł znaczną rozbudowę. W latach 30. liczba studentek na polskich uniwersytetach wynosiła od 27 do 40 procent, a na kierunkach humanistycznych kobiety stanowiły już większość.

IAR/pż