Stanisław Lem – które z jego koncepcji okazały się prawdziwe?

Rok 2021 jest rokiem Lema, 12 września będziemy obchodzić 100. rocznicę urodzin tego niezwykłego futurologa, pisarza s-f, wizjonera i filozofa. W swoich książkach opisywał wynalazki i zjawiska, które wyprzedzały swoją epokę. Przyglądamy się jednemu z nich - papyrolizie.

Stanisław Lem - filozof, pisarz, futurolog, eseista i satyryk, w swoim domu w 1973 roku.

Foto: PAP/ARCH/Irena Jarosińska (PAI)

Stanisław Lem. Pisał o kosmosie, ale nie bujał w obłokach

- Stanisław Lem twierdził, że nie tworzy światów z głowy, że nie fantazjuje, tylko ekstrapoluje rzeczywistość zastaną i zastanawia się, do jakich konsekwencji doprowadzą nas nasze cywilizacyjne wybory - mówi dr Monika Koperska ze Stowarzyszenia Rzecznicy Nauki. - Na początek papyroliza, czyli słowo ukute przez Stanisława Lema. Możemy je odnaleźć w początkowych fragmentach książki "Pamiętnik znaleziony w wannie".

Posłuchaj

03:31 Czwórka/ Stacja Nauka - Lem i jego papyroliza. 09.02.2021.mp3 2021 rok jest rokiem Stanisława Lema, z tej okazji przyglądamy się, które z wizji zawartych w jego książkach mają odzwierciedlenie w rzeczywistości (Stacja Nauka/Czwórka)

W tej książce Lem opisuje świat zasypany pyłem rozpadającego się papyru, czyli rozpadających się książek. Jak mówi ekspert, ta wizja dogoniła nasz współczesny świat i zbiory w bibliotekach. - Bo oto okazuje się, że od XIX wieku do roku 1996 roku w Polsce drukowaliśmy książki na tzw. kwaśnym papierze, czyli papierze, który ma pH niższe niż 7, oznaczające właśnie kwaśność - opowiada w audycji. - To właśnie spowodowało, że papier szybciej się rozpadał na półkach. Dodatkowo proces utleniania powodował, że książki żółkły i miały specyficzny zapach. Teraz trudno się je czyta, bo łamią się w rogach lub wręcz rozpadają w rękach.

Źr. Facebook.com/InstytutPolskaPrzyszlosciStanislawaLema/

Proces przyśpieszonego rozkładu papieru został zauważony w latach 80. Dekadę później naukowcy zaczęli się zastanawiać, co można z takimi książkami zrobić i jak je uratować. - Teraz w Polsce mamy już dwie kliniki papieru, gdzie co roku masowo, tonami, odkwasza się zbiory z Bibliotek Jagiellońskiej i Narodowej, tak, żeby przedłużyć życie papieru - tłumaczy specjalistka. - To jest jedna z pierwszych rzeczy, która absolutnie dogoniła nasze czasy. A kiedy Lem opisywał papyrolizę, żadnemu z naukowców nie śniło się jeszcze, żeby zaobserwować to zjawisko w realu - dodaje.

***

Tytuł audycji: Stacja Nauka

Prowadzi: Patryk Kuniszewicz

Data emisji: 09.02.2021

Godzina emisji: 12.15

aw