Polskie Radio Dzieciom

Jak rozwija się mowa w rodzinach wielojęzycznych?

Ostatnia aktualizacja: 18.10.2021 14:00
Jak się okazuje, liczba osób na świecie mówiących w więcej niż jednym języku stanowi większość. Co więcej, z czasem język, który przyswoiliśmy na początku życia może ustąpić miejsca innemu, w związku z czym pojęcie języka ojczystego jest płynne. Chcąc przyjrzeć się bliżej rozwojowi umiejętności komunikacyjnych u dzieci, w zależności od liczby języków których się uczą, zespół MultiLADA z Uniwersytetu Warszawskiego postanowił przeprowadzić badanie StarWords, o który w "Strefie Rodzica" opowiedziały Ewa Haman, profesor na Wydziale Psychologii UW oraz Karolina Mieszkowska, adiunkt badawczy na Wydziale Psychologii UW.
Zdjęcie ilustracyjne
Zdjęcie ilustracyjneFoto: Kzenon/shutterstock.com

Język to narzędzie komunikacyjne, które umożliwia nam porozumiewanie się między sobą. Jest to także niezwykle złożony i skomplikowany system, którego jednak jesteśmy w stanie nauczyć się już we wczesnych latach życia. Język nie występuję sam, lecz przenika się z komunikacją pozawerbalną, np. mimiką i gestykulacją. Jego nieodłącznym elementem jest również kontekst. Dzięki językowi możemy zatem wracać do przeszłości, wybierać się w przyszłość oraz uczyć się pojęć abstrakcyjnych i rozmawiać na tematy, których nie widzimy i nie czujemy.

W przeszłości, kiedy spotykały się dwa społeczeństwa, które używały różnych języków ludzie musieli szukać rozwiązań i łączyć mowę, by stopniowo dojść do porozumienia. Można powiedzieć, że sytuacja wygląda podobnie w przypadku zderzenia się świata dorosłych, gdzie język jest rozbudowany, ze światem dziecka, które na początku komunikuje się płaczem. Co ciekawe, płacz jest odzwierciedleniem charakterystyki języka, które noworodek słyszał przed narodzinami. Oznacza to, że płacz dziecka z Niemiec będzie brzmiał inaczej niż płacz dziecka z Francji.  

Przed etapem komunikacji werbalnej pojawia się gestykulacja, a następnie przełomowy moment, za który uznajemy wypowiedzenie pierwszych słów około 12 miesiąca życia. Zanim jednak tak się stanie, dziecko przetwarza usłyszane dźwięki mowy. – Okazuje się, że dzieci mają aparat poznawczy, przygotowany do przetwarzania dźwięków mowy i wychwytują prawidłowości w dźwiękach mowy i zaczynają to robić właśnie jeszcze przed urodzeniem – skomentowała  Ewa Haman. Oznacza to, że dziecko dzieli na kawałki usłyszany, nieprzerwany strumień mowy i w ten sposób poznaje zasady fonetyki, gdyż każdy język ma charakterystyczne wzorce. 

Posłuchaj
59:34 2021_10_04 21_00_28_RadioDzieciom_Strefa_Rodzica.mp3 Jak rozwija się mowa w rodzinach wielojęzycznych_Strefa Rodzica 4 października godz. 21:00

Statystycznie przyjmuje się, że dziecko zaczyna łączyć słowa w wypowiedzi wyrazowe w wieku 2 lat. Aby tak się jednak stało, musi mieć ono dostęp do bogatego środowiska językowego, w którym rodzice dużo do niego mówią, używając wielu różnych słów. Oprócz tego, dobrze, aby dorośli umożliwili dziecku czynny udział w komunikacji, ponieważ korzystnie wpłynie to na jego rozwój językowy. Istotne są także badania przesiewowe u noworodków i niemowląt, które wykażą, czy dobrze słyszą, ponieważ samo utrzymywanie z nimi kontaktu wzrokowego, ich gestykulacja oraz emocjonalna mimika mogą wprowadzić nas w błąd. 

Coraz częściej dzieci dorastają w środowiskach, gdzie używa się wielu języków, co czasem może powodować, że czują się zdezorientowane. U osób wielojęzycznych, różne komunikacje werbalne mogą wejść ze sobą w interakcję, czego efektem jest np. transfer słów lub konstrukcji gramatycznej. W przypadku, gdy w domu panuje wielojęzyczność, rodzice mogą komunikować się z dzieckiem na zasadzie „One Parent, One Language” (OPOL). Oznacza to, że każdy z rodziców mówi do dziecka posługując się swoim pierwszym językiem. Co więcej, w zależności od okoliczności, dominacja językowa u osób dwujęzycznych może zostać zmieniona z jednego języka, na drugi. 

Posłuchaj
59:21 2021_10_04 22_00_40_RadioDzieciom_Strefa_Rodzica.mp3 Jak rozwija się mowa w rodzinach wielojęzycznych_Strefa Rodzica 4 października godz. 22:00

Do tej pory badania na temat trajektorii rozwoju językowego były prowadzone na podstawie wywiadów z rodzicami lub kwestionariuszy. Zespół Badawczy MultiLADA postanowił natomiast przeprowadzić projekt StarWords, w którym informacje są analizowane na podstawie danych dostarczanych do aplikacji mobilnej przez rodziców dzieci w wieku do 24 miesięcy. – Naszym celem w projekcie StarWords jest po prostu obserwowanie i opisywanie takiej wczesnej trajektorii rozwoju języka u dzieci. Zarówno u dzieci jednojęzycznych, jak i dwujęzycznych lub trójjęzycznych. Co ważne, z językiem polskim. Zależy nam na tym po prostu, żeby obserwować i móc opisać to, w jakim wieku dzieci jednojęzyczne, dwujęzyczne, trójjęzyczne osiągają właśnie kolejne kamienie milowe w rozwoju, a więc gesty, pierwsze słowa, pierwsze wyrażenia wielorazowe – poinformowała Karolina Mieszkowska. Aplikację mobilną można traktować jako pamiętnik rozwoju dziecka lub internetowy dzienniczek mowy, w którym zapisuje się pierwsze i kolejne słowa, nawet te wymyślone przez dzieci, gesty oraz zdania. Dzięki temu możliwe będzie przeprowadzenie dokładniejszych badań. 

---> SŁUCHAJ POLSKIEGO RADIA DZIECIOM <---

Audycja: Strefa rodzica
Prowadził: Marcin Perfuński
Gość: Ewa Haman, profesor na Wydziale Psychologii UW i Karolina Mieszkowska, adiunkt badawczy na Wydziale Psychologii UW.
Data emisji: 4.10.2021
Godzina emisji: 21.00.

Strefa rodzica w Polskim Radiu Dzieciom od poniedziałku do piątku od 21.00 do 23.00.

Polskie Radio Dzieciom to całodobowe radio dla dzieci i rodziców. Każdego tygodnia stacja emituje ponad 130 premierowych audycji w tym m.in. audycje edukacyjne, podróżnicze, kulturalne i rozrywkowe oraz bajki, słuchowiska i podcasty. W audycjach usłyszeć można znane i lubiane piosenki dla dzieci. Dziennikarze Polskiego Radia Dzieciom za pośrednictwem mediów społecznościowych angażują słuchaczy do aktywnego udziału w audycjach oraz zachęcają do wspólnej zabawy w licznych konkursach i zagadkach udostępnianych w formie kolorowych grafik.

Wszystkie audycje Polskiego Radia Dzieciom są źródłem wszechstronnej wiedzy, rozwijają w dzieciach wrażliwość na dźwięki i są bezpieczne – chronią najmłodszych przed niechcianymi bodźcami i informacjami, ponieważ stacja nie emituje żadnych reklam! 

Więcej aktywności stacji można znaleźć na profilu Polskiego Radia Dzieciom w mediach społecznościowych

Zobacz także
Czytaj także

Jak wygląda organizacja życia rodzinnego z perspektywy taty?

Ostatnia aktualizacja: 05.07.2021 23:59
Biorąc pod uwagę ostatnie lata można zauważyć, że różnice w wykonywanych czynnościach, które kiedyś były stereotypowo przypisywane mamom lub tatom powoli się zacierają. Obecnie w rodzicielstwie występuje wymiana ról, czego efektem jest większa współpraca między dorosłymi, a także jednakowe zaangażowanie obojga rodziców. Dodatkowym zaproszeniem dla ojców do bycia obecnym w życiu rodzinnym jest kalendarz, o którym w "Strefie Rodzica" opowiedzieli jego twórczynie Ania Tomaszewska, Agnieszka Trawczyńska oraz współautorzy, Krystian Hanke i Michał Alicki.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Jak zachęcić dzieci do czytania książek?

Ostatnia aktualizacja: 26.12.2023 09:00
Chociaż w ubiegłym roku można było zaobserwować niewielki wzrost poziomu czytelnictwa w kraju, liczba osób, które czytają jest wciąż niesatysfakcjonująca. Zmienić to może m.in. zachęceni dzieci do sięgnięcia po różnego rodzaju lektury, a także akcje Narodowego Czytania. Najbliższe takie wydarzenie odbędzie się 4 września, kiedy to w różnych miejscach w Polsce odczytywana będzie "Moralność pani Dulskiej" Gabrieli Zapolskiej. O czytaniu i książkach opowiedziały w "Strefie Rodzica" Monika Chilewicz, była właścicielką księgarni, w której pomagała rodzicom dobierać książki dla dzieci i młodzieży oraz Anna Andrzejewska, socjolog.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Przedszkole - ważny przystanek w życiu dziecka. Rozmowa z terapeutką

Ostatnia aktualizacja: 29.09.2021 12:24
Chociaż nie ma obowiązku przedszkolnego, miejsce to jest dla malucha pierwszym przystankiem w drodze do wkraczania i poznawania świata. Co więcej, w trakcie pierwszych lat życia następuje znaczący rozwój dzieci w wielu aspektach. Kształtują się wtedy m.in. możliwości intelektualne człowieka, wrodzone predyspozycje oraz zdolność uczenia się. W związku z tym, obecność dzieci w przedszkolu wpływa na ich dojrzewanie, o czym w "Strefie Rodzica" w Polskim Radiu Dzieciom, opowiedziała Dorota Lubas, terapeutka i pedagog.  
rozwiń zwiń
Czytaj także

Jak zapobiec wadom wymowy u dzieci?

Ostatnia aktualizacja: 07.10.2021 14:10
Czasami poprawna wymowa wymaga pracy z logopedą. Z badań wynika, że ponad połowa dzieci przed 7 rokiem życia ma wadę wymowy lub kwalifikuje się na terapię ze specjalistą. Natomiast pierwsze niepokojące sygnały świadczące o trudnościach mogą pojawić się już u noworodków. O tym na co zwrócić uwagę i jak pracować z dzieckiem nad poprawą wymowy opowiedziała w "Strefie Rodzica" Anna Skiba, neurologopeda kliniczny, specjalistka wczesnej opieki logopedycznej oraz autorka książki "Na językach zwierząt. Historyjki logopedyczne".
rozwiń zwiń