Dzięki Instytutowi Pileckiego Niemcy poznają postać Rafała Lemkina, polsko-żydowskiego prawnika, twórcy prawnego pojęcia "ludobójstwo" - informuje Instytut Pileckiego w Berlinie w materiałach poświęconych wystawie w Bochum.
Ekspozycja wykorzystuje zdjęcia, dokumenty i materiały audiowizualne ze zbiorów polskich i amerykańskich. Opowiada historię człowieka, który przyszedł na świat w okolicach Grodna, a potem kształcił się we Lwowie, gdzie na Uniwersytecie Jana Kazimierza uzyskał doktorat, następnie pracował zaś m.in. jako prokurator Sądu Okręgowego w Warszawie, referendarz Sekretariatu Generalnego Komisji Kodyfikacyjnej, a od 1934 r. jako adwokat.
Po wybuchu II wojny światowej, Lemkin, który był w tym czasie współpracownikiem Międzynarodowego Biura Unifikacji Prawa Karnego, musiał uciekać z kraju przed niemieckim terrorem.
W Stanach Zjednoczonych "stworzył koncepcję ludobójstwa, która jest dziś najdonioślejszą odpowiedzią na tragiczne doświadczenie II wojny światowej, sformułowaną na gruncie prawa i filozofii politycznej. Ekspozycja prezentuje życie i dzieło Rafała Lemkina na tle dramatu niemieckiej i sowieckiej okupacji w Polsce i Europie Środkowo-Wschodniej, gdzie skupiły się masowe zbrodnie dwóch totalitaryzmów" - pisze w materiałach informacyjnych o wystawie Instytut Pileckiego.
- Nasza siedziba znajduje się w Berlinie, ale stopniowo rozszerzamy działalność na całe Niemcy. Wystawa o Rafale Lemkinie i współpraca z Fritz Bauer Forum to kolejny, logiczny krok w tym kierunku. Zależy nam upowszechnianiu wydarzeń i postaci ważnych dla Polaków, w tym - tych nie dość znanych w Niemczech, we współpracy z istotnymi, mającymi wpływ na opinię publiczną niemieckimi instytucjami - podkreśla Hanna Radziejowska, kierująca berlińskim oddziałem Instytutu Pileckiego.
"Szukali sposobów, by zapobiec ludobójstwu w przyszłości"
Historyczka i założycielka Fritz Bauer Forum Irmtrud Wojak zwraca uwagę, że Rafał Lemkin i Fritz Bauer to ludzie, którzy "pokładali swe nadzieje w cywilizujący wpływ rozwoju prawa. Obaj szukali sposobów, by zapobiec ludobójstwu w przyszłości. Cieszę się ze współpracy w duchu tych dwóch dalekowzrocznych prawników, których działania na rzecz praw człowieka mogą w istotny sposób przyczynić się do zjednoczenia Europy".
Fritz Bauer był niemieckim prawnikiem, prokuratorem generalnym kraju związkowego Hesja w latach 1956–1968. Odegrał decydującą rolę w schwytaniu Adolfa Eichmanna, przekazując Mosadowi informację o miejscu jego pobytu w Argentynie i przygotowaniu drugiego procesu oświęcimskiego we Frankfurcie. Bauer był jednym z najbardziej wytrwałych "łowców nazistów", jak pisała o nim prasa. Irmtrud Wojak jest autorką biografii Bauera.
Rafał Lemkin, "znany przede wszystkim w kręgach akademickich i wśród ekspertów prawa międzynarodowego, zasługuje na to, by dołączyć do kluczowych postaci XX wieku. Jego koncepcja zyskała powszechne uznanie i na zawsze zmieniła prawo międzynarodowe oraz sposób myślenia o pożądanym kształcie relacji między wspólnotami ludzkimi" - podkreśla dyrektor Instytutu Pileckiego dr Wojciech Kozłowski.
- Koncepcja Lemkina nie tylko rewolucjonizuje prawo międzynarodowe - mówi współautor koncepcji i scenariusza wystawy Tomasz Stefanek. - Nadając nazwę ekstremalnemu doświadczeniu, pomaga je zrozumieć i przezwyciężyć. Los wspólnot, które padły ofiarą ludobójstwa, zależy przede wszystkim od tego, czy zachowując w pamięci tragiczne doświadczenia, potrafią budować swoją pomyślną przyszłość. Państwo Izrael, rewolucja Solidarności w Polsce, kijowski Majdan - to pozytywne obrazy takich starań. Dlatego to właśnie one stanowią epilog naszej wystawy - tłumaczył.
PAP/dad