Redakcja Polska

Instytut Pileckiego upamiętnił Polaków zamordowanych za pomoc Żydom podczas II wojny światowej

15.06.2022 11:33
W Poświętnem na Mazowszu w ramach projektu „Zawołani po imieniu” upamiętniono Józefę i Józefa Dmochów oraz Jana Kowalskiego, którzy zostali rozstrzelani w 1943 roku.
Audio
  • Kolejni Polacy upamiętnieni w ramach projektu "Zawołani po imieniu" - relacja Ewy Plisieckiej [posłuchaj]
Poświętne - uroczystość Zawołani po imieniu
Poświętne - uroczystość "Zawołani po imieniu"Foto: PAP/Przemysław Piątkowski

Prawdopodobnie od początku lata 1943 roku, mieszkająca w Helenowie rodzina Dmochów udzielała pomocy grupie około dziesięciu nieznanych z imienia i nazwiska Żydów. Gdy w lipcu 1943 roku w gospodarstwie Dmochów pojawili się Niemcy, kilku Żydom udało się zbiec, dwóch zostało zastrzelonych, a dwóch pojmanych i wraz z Dmochami zostali wywiezieni do aresztu w Radzyminie. Niemcy zatrzymali też podsołtysa Helenowa Jana Kowalskiego oraz jego żonę Ludwikę. Nie wiadomo, co dokładnie zarzucono Kowalskim - czy pomoc w ukrywaniu u Dmochów Żydów, czy też niepoinformowanie władz okupacyjnych o tym fakcie, co zgodnie z okupacyjnym prawem również mogło być karane śmiercią. Cała trójka została rozstrzelana przez Niemców 15 lipca 1943 roku w Radzyminie.

Podczas uroczystości odsłonięcia kamienia z tablicą pamiątkową w Poświętnem wicedyrektor Instytutu Pileckiego Wojciech Kozłowski wyjaśniał, że ta uroczystość ma potrójne znaczenie. "Po pierwsze ma przywrócić pamięć, pod drugie chcemy oddać szacunek i cześć, przywrócić godność zamordowanym. Ostatnia rzecz to sprawiedliwość. Józefa, Józef i Jan zostali zamordowani za to, że zrobili coś dobrego. To, co możemy zrobić, to przywrócić ich godność poprzez symboliczne odwołanie kary śmierci, którą Niemcy na nich wykonali" - powiedział Wojciech Kozłowski. Wraz z upamiętnionymi Instytut Pileckiego przywrócił pamięci zbiorowej 59 osób, które zapłaciły najwyższą cenę za pomoc Żydom, skazanym przez Niemców na Zagładę.

W ramach programu "Zawołani po imieniu" Instytut Pileckiego wydobywa z niepamięci historie Polaków, którzy za ratowanie Żydów od Zagłady zapłacili życiem własnym i swoich najbliższych. Program łączy badania naukowe, edukację historyczną i różnorodne działania w obszarze kultury pamięci. Nazwa przedsięwzięcia nawiązuje do wiersza Zbigniewa Herberta "Pan Cogito o potrzebie ścisłości", w którym poeta wzywa do precyzyjnego oszacowania liczby ofiar "walki z władzą nieludzką". Instytut Pileckiego rozpoczął ten program w Sadownem 24 marca 2019 roku, w Narodowy Dzień Pamięci Polaków ratujących Żydów pod okupacją niemiecką.

IAR/ep

Obchody Narodowego Dnia Pamięci Polaków Ratujących Żydów

24.03.2022 13:35
24 marca po raz piąty obchodzony jest Narodowy Dzień Pamięci Polaków ratujących Żydów pod okupacją niemiecką, ustanowiony w rocznicę rozstrzelania rodziny Ulmów z Markowej, która ukrywała żydowskie rodziny.

74 lata temu został stracony rotmistrz Witold Pilecki

25.05.2022 13:03
Rotmistrz kawalerii Wojska Polskiego, żołnierz Armii Krajowej, który po wojnie walczył w podziemiu niepodległościowym, zginął od strzału w głowę 25 maja 1948 roku.

Europejczyków zapytano o zakończenie wojny na Ukrainie. Polacy jako jedyni chcą ukarania Rosji

15.06.2022 14:17
Więcej obywateli 10 państw Europy chce zakończenia wojny na Ukrainie jak najszybciej, nawet kosztem ustępstw wobec Rosji - niż zdecydowanej porażki Kremla. Jedynie w Polsce więcej osób popiera ukaranie Moskwy za rozpoczętą agresję - wynika z opublikowanego w środę sondażu think tanku European Council on Foreign Relations (ECFR).