Nie żyje Elżbieta Markowska, była dyrektor Dwójki. "Wiedziała, o co należy walczyć"

Ostatnia aktualizacja: 25.01.2021 07:00
- To, co Elżbieta Markowska zbudowała w latach 90., było właściwie na przekór wszystkim. Bo pomysł, żeby Program 2 Polskiego Radia uzyskał taki kształt, to była mordercza praca. Stworzyła formułę radia grającego muzykę klasyczną, istniejącego w świecie, a jednocześnie dbającego o język i literaturę. Nie ma drugiego takiego modelu - mówiła Małgorzata Małaszko-Stasiewicz, wspominając byłą dyrektor Dwójki.
Elżbieta Markowska
Elżbieta Markowska Foto: Agencja Forum

Posłuchaj
16:09 Dawno niedawno 24.01.2021 Markowska wspomnienie.mp3 Małgorzata Małaszko-Stasiewcz i Andrzej Sułek wspominają Elżbietę Markowską (Dawno, niedawno/Dwójka)

05:23 Poranek Dwójki Markowska 25.01.2021.mp3 Paweł Szymański: Elżbieta Markowska należała do zadeklarowanych wielbicieli Lutosławskiego (Poranek Dwójki)

03:18 Poranek Dwójki 25.01.2021 wspomnienie Markowska2.mp3 Katarzyna Naliwajek: Elżbieta Markowska budowała międzynarodowy prestiż Programu 2 Polskiego Radia (Poranek Dwójki)

05:44 Markowska wspomnienie Dumczal 25.01.2021.mp3 Agnieszka Duczmal wspomina Elżbietę Markowską (Dwójka)

15:13 Marcin Majchrowski wspomnienie Markowska 25.01.2021.mp3 Marcin Majchrowski opowiada o współpracy z Elżbietą Markowską (Dwójka)

06:09 Grzegorz Michalski wspomnienie Markowska 25.01.20201.mp3 Grzegorz Michalski "Elżbieta Markowska nie godziła się na bylejakość i kicz" (Dwójka)

19:05 Wspomnienie Markowska 25.01.2021.mp3 Elżbieta Markowska we wspomnieniach Róży Światczyńskiej (Dwójka)

05:30 Iwona Smolka o Markowskiej 25.01.2021.mp3 Iwona Smolka o współpracy z Elżbietą Markowską (Dwójka)

08:15 Joanna Wnuk Nazarowa o Elżbiecie Markowskiej.mp3 Joanna Wnuk-Nazarowa wspomina Elżbietę Markowską (Wybieram Dwójkę)

06:00 Jadwiga Rappe wspomina Elżbietę Markowską.mp3 Jadwiga Rappe: podziwiałam wielką przychylność Elżbiety dla młodych twórców (Wybieram Dwójkę)

05:14 Krzysztof Jakowicz Filharmonia Dwójki 25.01.2021.mp3 Krzysztof Jakowicz: zrobiła wiele wspaniałych rzeczy dla polskiej muzyki (Dwójka)

10:13 Filharmonia Dwójki 25.01.2021 Skulska.mp3 Anna Skulska: wszystko musiało być u niej na najwyższym poziomie (Dwójka)

01:26 Filharmonia Dwójki 25.01.2021 Krauze.mp3 Zygmunt Krauze: była lojalną przyjaciółką (Dwójka)

03:13 Filharmonia Dwójki 25.01.2021 Kornowicz.mp3 Jerzy Kornowicz: Elżbieta Markowska stworzyła busolę kulturowo-intelektualną (Dwójka)

 

  
markowska1.JPG
"Dwójko, trwaj!". Archiwalna rozmowa z Elżbietą Markowską

Elżbieta Markowska pracowała w Polskim Radiu od 1970 roku. Jako dyrektor Programu 2 w latach 1991-1995 stworzyła nową formułę tej anteny, opartą na muzyce poważnej, literaturze, informacji i publicystyce kulturalnej. Później kierowała Programem 2 - od sierpnia 1999 do początku 2007 roku.

- Ten rozogniony umysł był aktywny do ostatniego momentu - wspominała Małgorzata Małaszko-Stasiewicz, dyrektor-redaktor naczelny Programu 2 Polskiego Radia. - Była zaangażowana, działała w Towarzystwie Witolda Lutosławskiego, dbała o jego spuściznę, a jednocześnie o to, co z niej wynikało. Nie tylko koncentrowała się na jego twórczości i postaci, ale dbała o naświetlanie naszej historii poprzez muzykę. Nie wiem, czy ktoś więcej zrobił w Polskim Radiu dla Witolda Lutosławskiego.

Czytaj też:

Andrzej Sułek podkreślił, że to Elżbieta Markowska włączyła Polskie Radio do Europejskiej Unii Nadawców. - Ona czuła w tym wielką szansę dla promocji polskiej muzyki i włączenia naszej oferty kompozytorów i wykonawców w ten wielki krwiobieg europejskiego życia muzycznego i kulturalnego. I ta pozycja Polskiego Radia z dnia na dzień wzrosła w sposób nieoczekiwany dla nikogo - mówił.

- Kiedy wprowadziła mnie po raz pierwszy na posiedzenia EBU, pamiętam, że była tam traktowana jako jeden z tych tuzów. Zasiadała ramię w ramię obok przedstawiciela BBC czy Radio France. To kapitał, który ciągle pomnażamy - wspominał Kierownik Redakcji Muzycznej Programu 2 Polskiego Radia.

 "Warto wspomnieć o naszych słuchaczach. Byli to m.in. Julia Hartwig i Henryk Mikołaj Górecki, który czasem dzwonił do audycji na żywo. Słuchali nas dziennikarze, muzycy, ale także odbiorcy bez żadnego przygotowania, bez odpowiedniej erudycji. U nich zaważyły potrzeby obcowania z kulturą, kontaktu z pięknem, muzyką, słowem, literaturą" - wspominała Elżbieta Markowska podczas 82. urodzin Dwójki. Pracę w Polskim Radiu wspominała też niespełna 9 lat temu w audycji "Notatnik Dwójki": 

Jak zauważyła Magdalena Łoś, czas, w którym Elżbieta Markowska tworzyła na nowo radiową Dwójkę, przypadał na początek lat 90., a zatem była to zupełnie nowa rzeczywistość. - Przywołała wspaniałych specjalistów, fachowców w swojej dziedzinie, którzy zostali zwolnieni w okresie stanu wojennego. Ewa Obniska, Wiktor Aleksander Bregy, Andrzej Chłopecki, Małgorzata Gąsiorowska, Grzegorz Michalski – oni razem z nią tworzyli coś, co było bez precedensu.

- To był taki moment, kiedy się zmieniło wszystko - podkreśliła Małgorzata Małaszko-Stasiewicz. - Więc z jednej strony odwaga, z drugiej determinacja i jakieś wizjonerstwo, bo nawet nasza instytucja to nie było wówczas Polskie Radio, tylko Radiokomitet. Wszystko się wykuwało na nowo, było na ruchomych piaskach.

Dyrektor-redaktor naczelny Programu 2 Polskiego Radia wspominała również Elżbietę Markowską jako osobę "przełamującą swoje wątpliwości". - Nie ukrywała, że nie wszystko rozumie w świecie, o czym rozmawiałyśmy nie raz. Nie rozumie, przez co przechodzi radiofonia i jak w ogóle zmienia się odbiór i oczekiwanie słuchacza. Ale rozumiała, że świat idzie nieodwołalnie naprzód. I niezależnie od tego, w jakim tempie on idzie, wartość artystyczna zawsze będzie wartością, tylko trzeba ją we właściwy sposób naświetlić.

Czytaj też:

Elżbietę Markowską wspominał również muzyk i kompozytor Paweł Szymański. Opowiadał m.in. o jej działalności na rzecz Towarzystwa im. Lutosławskiego. - Odgrywała dużą rolę, jeśli chodzi o programowanie festiwali i koncertów, które organizowało Towarzystwo. Była zawsze zafascynowana Lutosławskim i należała do jego zadeklarowanych wielbicieli - mówił.

Kompozytor podkreślił, że Elżbieta Markowska przykładała ogromną wagę do promocji młodych polskich twórców. - Poznałem ją pod koniec lat 70., kiedy była już wytrawnym radiowcem, a ja zaczynałem swoją drogę kompozytorską. Elżbieta była zawsze życzliwa mojej muzyce, co zaowocowało dość prędko w wymiarze praktycznym. W 1981 roku dokonała zakupu niewykonywanych utworów kilku kompozytorów młodego pokolenia i w tej puli znalazła się moja Partita II, czyli moja praca dyplomowa.

    ***

    Elżbieta Markowska ukończyła Wydział Muzykologii Uniwersytetu Warszawskiego (dyplom u profesora Józefa Chomińskiego). Od 1970 roku pracowała w Polskim Radiu; w Trójce od lat 70., gdzie zajmowała się muzyką poważną. 

    W 1991 roku po raz pierwszy objęła dyrekcję Dwójki – jako pierwszego programu tematycznego poświęconego kulturze i muzyce poważnej. Wówczas stworzyła ten profil naszej anteny, który do dziś wyróżnia Program 2 jako unikatowe zjawisko w polskim eterze i w polskiej kulturze. Wtedy też przywróciła do pracy dziennikarzy zwolnionych z Polskiego Radia w stanie wojennym. Była aktywną prekursorką współpracy Polskiego Radia z EBU, bardzo świadomie i z wielką dalekowzrocznością postrzegała wymianę muzyczną z rozgłośniami europejskimi, jako narzędzie promocji polskiej kultury i sposób włączania polskiej twórczości i wykonawstwa muzycznego w międzynarodowy krwiobieg muzyczny. Dyrektorką Dwójki była do 1995 roku, by powrócić na to stanowisko w roku 1999 i pozostawać na nim przez kolejnych osiem lat. 

    Była autorką niezliczonych audycji, wywiadów i przedsięwzięć koncertowych. W radiowych archiwach pozostają jej rozmowy m.in. z Henrykiem Mikołajem Góreckim, Janem Krenzem, Witoldem Lutosławskim, Romanem Palestrem, Krzysztofem Pendereckim, Władysławem Szpilmanem, Pawłem Szymańskim. Ze wszystkim tymi twórcami i artystami pozostawała w osobistej, serdecznej przyjaźni. Z najwybitniejszych postaci polskiego życia kulturalnego zbudowała wokół Dwójki krąg jej wspaniałych przyjaciół - oprócz już wymienionych należeli do nich m.in. Andrzej Wajda, Wojciech Kilar, Julia Hartwig

    W formie książkowej opublikowała m.in. swoje rozmowy z Janem Krenzem, a także plon swoich badań nad życiem Witolda Lutosławskiego. Do ostatnich chwil pracowała nad publikacją Okupacyjne losy muzyków. Warszawa 1939-1945, wspólnie z Katarzyną Naliwajek-Mazurek. 

    Życiową pasją, ale i misją Elżbiety Markowskiej, pozostawała postać i dzieło Witolda Lutosławskiego. Była zawsze zaangażowana w przedsięwzięcia poświęcone kultywowaniu jego pamięci i postaci. W latach 2015-2018 była prezesem Towarzystwa jego imienia. 


    mc/jp/rk/as 

    Czytaj także

    Spotkanie urodzinowe Dwójki

    Ostatnia aktualizacja: 01.03.2012 14:44
    – Jest uniwersytetem nie tylko dla intelektualistów, niezwykłym towarzyszem podróży, przyjaznym partnerem – mówił o Programie II Polskiego Radia piosenkarz Adam Nowak.
    rozwiń zwiń
    Czytaj także

    Warszawa II po wybuchu wojny

    Ostatnia aktualizacja: 19.02.2017 16:30
    Przed jej mikrofonami przemawiał codziennie prezydent Stefan Starzyński, swoje mowy miał tu również szef propagandy dowództwa obrony stolicy Wacław Lipiński. Stacja Warszawa II odgrywała ważną rolę dla podniesienia morale mieszkańców.
    rozwiń zwiń
    Czytaj także

    Stereo na radio i telewizor. Techniczne dzieje Dwójki

    Ostatnia aktualizacja: 19.02.2017 16:00
    – 7 lipca 1961 r. odbyła się pierwsza emisja programu stereofonicznego. Jeden kanał dźwiękowy przekazywany był przez Program 2, drugi zaś przez nadajnik telewizyjny – mówili pracownicy Polskiego Radia, opowiadając o zmianach technicznych w nadawaniu Dwójki.
    rozwiń zwiń
    Czytaj także

    Rok 1983. Płyta laserowa przybywa do Dwójki

    Ostatnia aktualizacja: 14.02.2017 19:14
    – Cieszyliśmy się jak dzieci na wiotkie płyty, które przyjechały do Polskiego Radia – mówił Tomasz Szachowski, dziennikarz Dwójki, o technologicznej rewolucji w polskiej radiofonii.
    rozwiń zwiń
    Czytaj także

    Jeremi Przybora. Podwójne życie spikera Warszawy II

    Ostatnia aktualizacja: 20.02.2017 10:00
    – Byłem zatrudniony jako swego rodzaju centaur - pół koń, czyli urzędnik, i pół człowiek, czyli spiker – tak w archiwalnym nagraniu swoje radiowe początki wspominał Jeremi Przybora.
    rozwiń zwiń