- Nekropolia pochodzi z języka greckiego.
- Jest spolszczeniem słowa "nekropolis", które oznacza miasto zmarłych.
- W języku polskim funkcjonują dwie formy tego określenia: "nekropolia" i "nekropola".
- Najstarszymi nekropoliami w Polsce są: Stary Cmentarz w Płocku i warszawskie Powązki.
Starożytni Grecy mieli bardzo rozbudowane słownictwo dotyczące zmarłych. W powszechnym użyciu były jeszcze takie pojęcia jak "nekropomos", czyli przewodnik zmarłych, "nekrakademia" - szkoła umarłych oraz „"ekrodochejon" - w dosłownym tłumaczeniu "hotel dla zmarłych", czyli grobowiec. - W języku polskim najczęściej używa się formy nekropolia, ale nekropola również jest poprawna - wyjaśnia autorka cyklu "Ojczysty - dodaj do ulubionych".
Nekropolia czy nekropola to starożytny lub wczesnochrześcijański cmentarz. - Ale tego określenia używa się także w odniesieniu do ważnych i znanych miejsc pochówku znamienitych osób, czyli świątyń, kościołów, katedr czy starych, zabytkowych cmentarzy, gdzie pochowani zostali członkowie rodzin królewskich albo dawnych, znanych rodów, a także sławni ludzie - dodaje Matwiejuk.
Najstarszą nekropolią w Polsce jest Stary Cmentarz w Płocku, założony w 1780 roku. Najstarszy nagrobek, jaki można tam znaleźć, należy do zmarłej w 1828 roku podkomorzyny zakroczymskiej Teresy z Krajewskich Radzickiej. Cmentarz jest miejscem pochówku wielu wybitnych obywateli miasta - kupców, urzędników, lekarzy. Spoczywa tam m.in. Stanisław Siennicki, płocki lekarza, który leczył za darmo oraz jedna z najzamożniejszych rodzin na północnym Mazowszu - rodzina Prestugia.
01:10 CZWÓRKA Pierwsze slysze - nekropolia 01.01.2023.mp3 Skąd pochodzi słowo "nekropolia"? (Pierwsze słyszę/Czwórka)
10 lat później - na gruntach należących do rodziny Szymanowskich - powstał Cmentarz Powązkowski. Szacuje się, że od założenia tej zabytkowej nekropolii w 1790 roku na Starych Powązkach pochowano milion osób.
Sprawdź też:
Jeśli natomiast chodzi o słowo "cmentarz", powstało ono, kiedy przyjęliśmy chrześcijaństwo, a zmarłych - zgodnie z nowym wówczas zwyczajem - zaczęto grzebać wokół kościołów, na przykościelnych placykach i w obrębie murów. To właśnie ten teren nosił pierwotnie łacińskie miano "cimiterium", od którego pochodzi polskie słowo "cmentarz". Znana nam z literatury forma "smentarz" czy "smętarz" to nie relikt językowy, tylko gwarowa przeróbka formy tej nazwy, powstała na skutek uproszczenia wymowy i skojarzenia ze "smutkiem" czy "smętkiem".
***
Kampania społeczno-edukacyjna "Ojczysty - dodaj do ulubionych" ma na celu propagowanie dbałości o poprawność polszczyzny oraz kształtowanie świadomości językowej Polaków. Dziennikarze Czwórki angażują się w projekt, prezentując w formie dźwiękowej ciekawostki językowe.
Kolejnych odsłon będzie można posłuchać we wtorki i czwartki w porannej audycji "Pierwsze słyszę", po godz. 7.30. O pochodzeniu wyrażeń z życia codziennego opowie Martyna Matwiejuk.
POSŁUCHAJ POPRZEDNICH ODCINKÓW <<<
Język polski należy do najtrudniejszych języków świata. Badanie pochodzenia słów i ich ewolucji to fascynująca podróż przez historię i zwyczaje. Martyna Matwiejuk w audycji "Pierwsze słyszę" o godz. 7.30 do końca roku będzie wyjaśniać, dlaczego niektóre memy powodują, że "śmiejemy się do rozpuku", sprawdzi też językowy rodowód "kundla", skąd się wziął "majsterklepka" i jaką miarą jest "łut szczęścia".
Organizatorem akcji "Ojczysty - dodaj do ulubionych" jest Narodowe Centrum Kultury. Kampania trwa nieprzerwanie od 20 lutego 2012 roku, dnia poprzedzającego Międzynarodowy Dzień Języka Ojczystego. "Ojczysty - dodaj do ulubionych" to najpopularniejszy kanał prowadzony przez centralne instytucje kultury poświęcony poprawnej polszczyźnie.
***
Na kolejne odsłony cyklu we wtorki i czwartki, w porannej audycji "Pierwsze słyszę", po godz. 7.30 zaprosi Martyna Matwiejuk.
mat. pras./kul/gs
