Historia

Dzieci z Wrześni. Strajk w obronie języka polskiego

Ostatnia aktualizacja: 20.05.2023 05:45
- Od samego rana można było wśród dzieci zauważyć dziwne podniecenie (…). Nie umówiliśmy się wcześniej, że nie będziemy odpowiadać na pytania zadane po niemiecku. Czuliśmy, że wszyscy postąpią tak samo – wspominała na antenie Polskiego Radia uczestniczka strajku.
Uczestnicy strajku dzieci wrzesińskich, u góry pośrodku Bronisława Śmidowicz
Uczestnicy strajku dzieci wrzesińskich, u góry pośrodku Bronisława ŚmidowiczFoto: Wikimedia Commons/dp

20 maja 1901 roku dzieci ze szkoły we Wrześni rozpoczęły strajk. Uczniowie sprzeciwiali się brutalnej germanizacji, a przede wszystkim odmawiania modlitw i prowadzenia lekcji religii w języku niemieckim.

W 1887 roku usunięto naukę języka polskiego z programu szkół ludowych. Trzy lata później język niemiecki wprowadzono do nauki religii. Na to nie chciały się zgodzić dzieci z położonej 50 km od Poznania Wrześni. Pierwsze akty nieposłuszeństwa rozpoczęły się w kwietniu 1901 roku. Jednak apogeum sprzeciwu miało miejsce dopiero miesiąc później. Uczniowie z trzech klas odmówili odpowiadania na lekcjach w języku niemieckim. Nauczyciel wymierzył 14 uczniom karę cielesną za nieposłuszeństwo.

- Dzieci kolejno opuszczały szkołę. Zbite, spłakane, zwracały na siebie uwagę przechodniów – wspominała uczestniczka strajku.


Posłuchaj
08:22 dzieci z wrześni.mp3 Dzieci z Wrześni i polityka germanizacyjna - fragment audycji Urszuli Lipińskiej. (PR, 9.11.1977)

 

Przed szkołą zebrał się tłum popierających dzieci rodziców. Spośród nauczycieli, uczniów poparł jedynie ks. Jan Laskowski. Zarówno dzieci, jak i rodzice zostali postawieni przed pruskim sądem. Wymierzono kary grzywny i więzienia, mimo to strajk trwał nadal.

- W rezultacie zaborczej polityki Prusy weszły w posiadanie polskich ziem zachodnich. Dążyły one do jak najszybszego ich zintegrowania w ramach monarchii Hohenzollernów. Cel ten zamierzano osiągnąć za pomocą wynarodowienia ludności polskiej oraz akcji kolonizacyjnej – wyjaśniał tło historyczne polityki germanizacyjnej prof. Lech Trzeciakowski w audycji Urszuli Lipińskiej.

Sprawa brutalnej kary, która spotkała dzieci z Wrześni nie pozostała bez echa. W obronie prawa do nauki rodzimego języka występowali Henryk Sienkiewicz i Maria Konopnicka. Zdaniem prof. Lecha Trzeciakowskiego, o sprawie pisała też prasa zagraniczna.

Incydent we Wrześni zainspirował falę strajków dzieci, która przetoczyła się przez zabór pruski w latach 1906-1907. Opór germanizacji stawiło 75 tys. dzieci w ponad 800 szkołach.

bm

Zobacz więcej na temat: strajki rozbiory Polski Prusy
Czytaj także

Cyrkowy wóz Drzymały. Symbol walki z germanizacją

Ostatnia aktualizacja: 13.09.2023 05:46
Walka Drzymały o możliwość zbudowania domu, a zwłaszcza wykorzystywanie przezeń luk w prawie pruskim stały się głośne nie tylko w Polsce. Głos w jego sprawie zabierali m.in. Maria Konopnicka, Henryk Sienkiewicz i Bolesław Prus, a także Lew Tołstoj.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Czy Polska mogła uniknąć rozbiorów? 251. rocznica I rozbioru Rzeczpospolitej

Ostatnia aktualizacja: 05.08.2023 05:40
"Trzy upiorzyce wyssały z Polski życie państwowe. Były to siostry rodzone – konfederacje barska, radomska i targowicka. Z tych trzech sióstr upiorzycą najwinniejszą, bo najzgubniejszą była niewątpliwie konfederacja barska. Gdyby nie ona państwo polskie nie upadłoby w XVIII wieku" – pisał Stanisław Cat-Mackiewicz.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Liceum Warszawskie. Profesor Chopin i popisy uczniów

Ostatnia aktualizacja: 31.01.2023 05:50
"Nie tylko w samej szkole, lecz i na ulicy strzec się będzie nieprzytomnego biegania, fikania i hałasowania", głosił jeden z punktów "Ustaw dla uczniów Królewskiego Liceum Warszawskiego". Placówka ta, mieszcząca się początkowo w Pałacu Saskim, cieszyła się bardzo wysokim uznaniem, a wśród jej wychowanków znaleźli się wybitni Polacy.
rozwiń zwiń