Historia

Władysław Bełza: kto ty jesteś? Polak mały

Ostatnia aktualizacja: 29.01.2024 05:38
Na jego "Katechizmie polskiego dziecka" wychowywały się pokolenia Polaków, ale za czasów swojego życia Władysław Bełza dał się poznać jako wszechstronny poeta i działacz na rzecz rozwoju kultury polskiej. 
Władysław Bełza
Władysław BełzaFoto: Wikimedia Commons/dp, Polona

Władysław Bełza zmarł 111 lat temu, 29 stycznia 1913 roku. Dzięki swojemu zaangażowaniu w rozwijanie polskiej kultury zyskał przydomek "piewcy polskości".

Zadebiutował literacko w latach 60. XIX wieku, następnie w trakcie studiów w Szkole Głównej w Warszawie publikował teksty w czasopismach. Przeniósł się do Krakowa, w którym nawiązał znajomość ze słynnym poetą Wincentym Polem. Przez pewien czas wiódł tułacze życie – przeprowadził się do Lwowa, z którego wyruszył w wędrówkę przez Europę. Mieszkał we Włoszech, Szwajcarii i Francji.

Polak duży

W 1870 roku wrócił na ziemie polskie i osiedlił się w Wielkopolsce. Walczył z germanizacją prowadzoną przez pruskiego zaborcę oraz współtworzył polską prasę i teatr. Za swoją postawę dostał nakaz opuszczenia terytorium Cesarstwa Niemieckiego i ostatecznie w 1872 roku zamieszkał we Lwowie, z którym związał się do końca swojego życia.

Poświęcił się pracy literackiej i dziennikarskiej. Był mocno zaangażowany w rozwój polskiej kultury i w pracę u podstaw. W latach 80. XIX wieku rozpoczął pracę w Zakładzie Narodowym im. Ossolińskich oraz był współzałożycielem wydawnictwa Macierz Polska, które znacznie przyczyniło się do popularyzacji polskiej literatury na przełomie XIX i XX wieku. Zmarł we Lwowie 29 stycznia 1913 roku.

– Poeta i publicysta, założyciel "Tygodnika Wielkopolskiego", sekretarz Ossolineum. Był niezwykle popularnym autorem swoich czasów, a dziś pojawia się tylko jeden jego wiersz w nielicznych antologiach – opowiadał o Władysławie Bełzy Andrzej Krusiewicz na antenie Polskiego Radia w 1979 roku.


Posłuchaj
01:10 Krusiewicz Bełza.mp3 Andrzej Krusiewicz przedstawia rys biograficzny Władysława Bełzy. (PR, 27.06.1979)

 

W czasie lwowskiego okresu swojego życia napisał swój najsłynniejszy wiersz "Katechizm polskiego dziecka", który wszedł w skład tomiku opublikowanego pod tym samym tytułem w 1901 roku. Wychowało się na nim wiele pokoleń polskich dzieci.

– Mam wrażenie, że retoryka, którą posługuje się Władysław Bełza, pojęcia i symbole jak krew i blizna, które należy rozumieć metaforycznie, jest obecnie niezrozumiała. To reprezentant pewnego sposobu mówienia o patriotyzmie i ojczyźnie z perspektywy czynów zbrojnych, a przecież ona nie składała się wyłącznie z nich, ale też ze zwykłego życia – mówił w 2018 roku literaturoznawca prof. Michał Rusinek w audycji Polskiego Radia.


Posłuchaj
14:56 czwórka stacja kultura 8.10.2018.mp3 Michał Rusinek opowiada o swojej książce "Jaki znak twój? Wierszyki na dalsze 100 lat niepodległości", patriotyzmie i patriotyzmie obywatelskim w kontekście twórczości Władysława Bełzy. (PR, 8.10.2018)

 

sa

Czytaj także

Józef Szujski. Czołowy przedstawiciel krakowskich stańczyków

Ostatnia aktualizacja: 16.06.2023 05:35
16 czerwca 1835 roku urodził się Józef Szujski, historyk i poeta, czołowy reprezentant krakowskich konserwatystów - stańczyków. Mówiono, że przyszłość przewidywał intuicją poety i przezornością polityka, badał zaś nauką historyka.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Agenor Maria Gołuchowski – prowadził habsburską dyplomację

Ostatnia aktualizacja: 28.03.2024 05:35
28 marca 1921 roku zmarł Agenor Maria Gołuchowski. Był ministrem spraw zagranicznych Austro-Węgier, a uchodził za konserwatywnego polityka.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Hipolit Cegielski. Nauczyciel, który został fabrykantem

Ostatnia aktualizacja: 30.11.2023 05:40
30 listopada 1868 roku w Poznaniu zmarł Hipolit Cegielski – filolog, społecznik oddany idei pracy organicznej i patriota, który przyczynił się do rozwoju wielkopolskiego przemysłu.
rozwiń zwiń
Czytaj także

"Galicyjskie żywoty" - książka o nadmiernych ludzkich ambicjach

Ostatnia aktualizacja: 23.03.2019 19:53
- Nadmierne ambicje polityczne często kończą się tragediami oraz zagładami. Widać to idealnie po historii Galicji - powiedział w Polskim Radiu 24 dr Dawid Szkoła z Uniwersytetu Wrocławskiego, autor książki "Galicyjskie żywoty. Opowieści o stracie, doli i pograniczu".
rozwiń zwiń
Czytaj także

Powrót do polskiego Lwowa

Ostatnia aktualizacja: 15.10.2019 23:58
Całkiem niedawno, bo jeszcze 30 lat temu, Lwów nie istniał w przestrzeni publicznej. W latach 80. nie można było emitować filmów obrazujących to niegdyś polskie miasto. Dziś Lwów powraca, między innymi w książkach.
rozwiń zwiń