Historia

Przed stalinowskim sądem

Ostatnia aktualizacja: 11.08.2012 06:00
W trakcie procesu krakowskiego zarzucano oskarżonym między innymi współpracę z Gestapo i "watażką Andersem". Sąd skazał osiem osób na karę śmierci, osiem na długoletnie więzienie, a jedną osobę uniewinnił.
Franciszek Niepokólczycki podczas procesu, wikipedia
Franciszek Niepokólczycki podczas procesu, wikipedia

11 sierpnia 1947 w Krakowie rozpoczął się proces prezesa Zarządu Głównego Zrzeszenia  Wolność i Niezawisłość płk. Franciszka Niepokólczyckiego i jego współpracowników oraz Stanisława Mierzwy, zastępcy sekretarza Naczelnego Komitetu Wykonawczego PSL, który rok wcześniej sądzony był w Moskwie w procesie szesnastu przywódców polskiego państwa podziemnego.

Krakowski proces miał służyć skompromitowaniu ostatnich niezależnych organizacji. Działającego oficjalnie PSL i podziemnego Zrzeszenia WiN.
Ruch Oporu bez Wojny i Dywersji "Wolność i Niezawisłość" (pełna nazwa WiN) w swym szczytowym okresie działania (lata 1945 - 1946) skupiał od 20 do 25 tys. członków. Powstał 2 września 1945 r. I choć miał akowskie korzenie, to jego zadaniem nie była walka zbrojna, lecz tajna działalność polityczna.

- Musimy przygotować się i przystąpić do walki w odmiennej, nowej formie, o niezmienne, podstawowe cele, o pełną suwerenność, rzeczywistą demokrację w duchu zachodnioeuropejskim - napisali twórcy WiN w dokumencie programowym. Zrzeszenie stało się pierwszorzędnym celem dla komunistycznych służb bezpieczeństwa. W kilka miesięcy po jego założeniu, bezpieka aresztowała kierownictwo organizacji z jej pierwszym prezesem płk. Janem Rzepeckim.

Uwagi
Uwagi do obrony Franciszka Niepokólczyckiego. źr. IPN

Proces krakowski, był typowym stalinowskim procesem pokazowym, szczegółowo wyreżyserowanym przez aparat partyjny, Urząd Bezpieczeństwa i prokuraturę. Już w końcu 1946 roku Minister Bezpieczeństwa Publicznego, Stanisław Radkiewicz wydał odpowiedni okólnik, który zawierał wskazówki dotyczące "organizowania” takich procesów: 

a) zaznajomienie przedstawicieli prasy w przeddzień rozprawy z istotnymi momentami politycznymi procesu

b) wskazanie prasie w toku procesu na zbrodnicze i zdradzieckie oblicze przywódców reakcyjnego podziemia i jego członków oraz zgniliznę panującą w tym środowisku, co powinno znaleźć odbicie w sprawozdaniach prasowych

c) urządzenie procesu w dużej sali i zaproszenie na rozprawę aktywistów partii politycznych, organizacji młodzieżowych, Związków Zawodowych i Samopomocy Chłopskiej

d) wskazanie partiom politycznym na celowość urządzania wieców sprawozdawczych z procesu w większych zakładach pracy i w terenie, gdzie działali skazani

e) nagrywanie na płyty zeznań oskarżonych, względnie świadków szczególnie kompromitujących reakcję i podawanie ich przez radio.
Oskarżyciel płk Stanisław Zarako-Zarakowski mówił o zdradzieckiej polityce PSL przeciw demokracji we współpracy z bandytami z WiN i współpracy oskarżonych z Gestapo. Krakowski proces miał służyć skompromitowaniu ostatnich niezależnych organizacji. Działającego oficjalnie PSL i podziemnego Zrzeszenia Win.

Działacze
Działacze PSL interweniowali u Bieruta. źr. IPN

Płk Niepokólczycki oświadczył przed sądem jedynie: "Nie wysługiwałem się obcym. Jako żołnierz spełniłem rozkaz". Mierzwa, choć odciął się od współpracy z WiN, nie chciał zeznawać jako świadek oskarżenia. 10 września 1947 zapadł  wyrok. Sąd skazał osiem osób na karę śmierci, osiem na długoletnie więzienie, a jedną osobę uniewinnił. Ostatecznie  Franciszkowi Niepokólczyckiemu karę śmierci zamieniono na dożywocie. Z więzienia wyszedł w 1956 roku.  Stanisław Mierzwa otrzymał 10 lat więzienia. Na mocy amnestii wyrok obniżono mu do 7 lat.  Ostatecznie na wolnośc wyszedł w 1953. Z ośmiu wyroków śmierci wykonano trzy. 13 listopada 1947 roku zamordowani zostali Alojzy Kaczmarczyk, Józef Ostafin i Walerian Tumanowicz.

(pd)

Czytaj także

Walczyli do końca

Ostatnia aktualizacja: 02.09.2010 08:30
Wbrew nadziei walczyli z sowiecką okupacją Polski.
rozwiń zwiń
Czytaj także

W walce o wolną Polskę

Ostatnia aktualizacja: 27.02.2011 06:00
Album Brygady „Łupaszki” to historia oddziałów dowodzonych przez mjr. Zygmunta Szendzielarza „Łupaszkę”, walczących z Niemcami, Litwinami, Sowietami i ich komunistycznymi zausznikami.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Major Ciepliński - żołnierz wyklęty

Ostatnia aktualizacja: 28.02.2011 13:00
Wielokrotnie Łukasza Cieplińskiego na przesłuchania wynoszono na kocu, gdyż miał połamane kości rąk i nóg, a później przynoszono do celi nieprzytomnego – wspominał po latach jeden z więźniów.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Józef Franczak. Ostatni z żołnierzy wyklętych

Ostatnia aktualizacja: 21.10.2023 06:00
21 października 1963 roku zginął od kul ZOMO Józef Franczak ps. Lalek, żołnierz ZWZ-AK, WiN, ostatni partyzant podziemia niepodległościowego. Po II wojnie światowej nie złożył broni, ukrywał się 18 lat. 
rozwiń zwiń